Երբ հակակոռուպցիոն հանձնաժողովների թիվը գերազանցում է պատժված կոռուպցիոներների թվին
Քաղաքականություն
21.07.2017 | 15:30«Ուզում ես լավ գաղափարը տապալել, ստեղծի՛ր հանձնաժողով» արտահայտությունը լավագույնս կարելի է օգտագործել հայաստանյան իրականության մեջ: Վերջին 8 ամսում՝ 2016 թվականի նոյեմբերից մինչև 2017-ի հունիսը, Հայաստանում կոռուպցիայի դեմ պայքարի բազմաթիվ հանձնաժողովներ են ստեղծվել, օրենքներ գրվել ու փոխվել, կազմակերպվել են զանազան կոնֆերանս-բանավեճ-քննարկումներ, եղել են կառավարության բազմաթիվ որոշումներ, ծախսվել են միլիոնավոր դոլարներ: Բայց շոշափելի արդյունք գրանցել չի հաջողվել:
Ամենաթարմ օրինակը.
2017թ. հունիսի 9-ին ԱԺ-ն ընդունեց «Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի մասին» օրինագծերի փաթեթը:
Օրենքն անցավ միաձայն: Պետք է ընդլայնվի հայտարարագրեր ներկայացնողների ցանկը, և 500-ի փոխարեն 2200 պաշտոնյաներ հայտարարագրեն ունեցվածքը: Հանձնաժողովի անդամներին ընտրելու են պատգամավորները:
2017թ. մայիսի 13-ին հանրապետության նախագահի հետ աշխատանքային հանդիպման ժամանակ արդարադատության նախարար Արփինե Հովհաննիսյանն անդրադարձավ կոռուպցիոն նոր մարմնին, ասաց, որ ձևավորվելու է Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց էթիկայի հանձնաժողովի հենքի վրա, ունենալու է լուրջ լիազորություններ:
2017թ. հունվարի 21-ին Կարեն Կարապետյանի գլխավորությամբ տեղի ունեցած Կոռուպցիայի դեմ պայքարի խորհրդի նիստում առաջարկվեց Հայաստանում կրկին գործարկել հակակոռուպցիոն կենտրոններ, որոնք գործում էին 2011-14 թվականներին:
2017թ. փետրվարի 1-ին հայտարարվեց կոռուպցիայի կանխարգելիչ նոր մարմնի ստեղծման մասին:
ԵՄ-ն 2017-ը հայտարարեց Հայաստանում կոռուպցիայի դեմ պայքարի տարի և մեկնարկեց «Կանգնեցնենք կոռուպցիան» Հայաստանում իրազեկման արշավը:
«Մենք հաճույքով հայտարարում ենք, որ ԵՄ պատվիրակությունը ցանկություն ունի Հայաստանում 2017-ը դարձնել կոռուպցիայի դեմ պայքարի տարի: Մենք համոզված ենք, որ այս տարին հնարավորությունների տարի է և բեկումնային է լինելու»,- ասաց Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար Պյոտր Սվիտալսկին:
Նախագահ Սերժ Սարգսյանի կարգադրությամբ 2016թ. դեկտեմբերի 20-ին ստեղծվեց կոռուպցիայի դեմ պայքարի ոլորտում ինստիտուցիոնալ համակարգի բարեփոխումների ապահովման աշխատանքային խումբ՝ արդարադատության այդ ժամանակվա նախարար Արփինե Հովհաննիսյանի գլխավորությամբ: Նա պետք է հակակոռուպցիոն օրենսդրական փոփոխություն առաջարկեր:
2016թ. նոյեմբերի 18-ին կառավարությունը հավանություն տվեց Քրեական օրենսգրքում փոփոխությունների, որով պաշտոնյաներին առաջարկում են պատժել ավելի քան 5 մլն դրամով ապօրինի հարստացման համար։
2016թ. նոյեմբերի 9-ին կոռուպցիայի դեմ պայքարի խորհրդի անհատական կազմը փոփոխվեց, դուրս եկան մարդիկ, որոնց ունեցվածքը կասկածների առիթ էր տալիս հանրության մոտ, օրինակ, նախկին վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանը, Ֆինանսների նախկին նախարար Գագիկ Խաչատրյանը: Բայց դուրս եկան ոչ թե այն պատճառով, որ հավատ չէին ներշնչում, այլ՝ պաշտոնանկ էին արվել:
Սրանք մի չնչին մասն են կոռուպցիայի դեմ պայքարի միջոցառումներից, որոնց համար, ի դեպ, հսկայական միջոցներ են ծախսվել: Մասնավորապես` 2016-17 թվականներին կոռուպցիայի դեմ պայքարի համար ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալությունը հատկացրեց 750 հազար եվրո: Ստեղծվեց փորձագիտական հանձնախումբ՝ հակակոռուպցիոն խորհրդին կից աշխատելու նպատակով:
Սակայն միջազգային կառույցներն արդեն զգուշավոր են: Հայաստանում ԵՄ պատվիրակության ղեկավար Պյոտր Սվիտալսկին 2016թ. մայիսի 13-ին հայտարարեց, որ Հայաստանում կոռուպցիայի դեմ պայքարում տեսանելի արդյունքների բացակայության դեպքում Եվրոպական միությունը չի հատկացնի պայքարի շրջանակներում նախատեսված 15 մլն եվրո գումարը:
«Այդ գումարը դեռևս բաշխված և ծախսված չէ: Մենք բաց ենք և ազնիվ գործընկերների հետ. կան պայմաններ, մենք պիտի արդյունքներ տեսնենք: Այդ արդյունքների բացակայության դեպքում մենք այդ գումարը չենք հատկացնի»,- ասաց ԵՄ դեսպանը:
Միլիոնավոր դոլարներ են Հայաստան մտել կոռուպցիայի դեմ պայքարելու համար, 2004թ-ից ի վեր` Հայաստանի բոլոր կառավարությունների օրոք ձևավորվել են հանձնաժողովներ, մշակվել են ռազմավարություններ ու հայտարարվել է անզիջում պայքար: Սակայն այդ ամենն արդյունավետ չի եղել, ինչի մասին մեկ ամիս առաջ խոստովանեցին հենց իրենք` հակակոռուպցիոն պայքարի մերօրյա ջատագովները
Հայաստանում հակակոռուպցիոն մեկ մարմնի ստեղծումը ոչ թե ենթադրում է կոռուպցիայի դեմ լուրջ ու տեսանելի պայքար, այլ՝ մեկ այլ մարմնի ստեղծում: Ու այսպես ունենք բազմաթիվ մարմիններ: Դրանք, կարծես, մատնվել են անգործության: Եվ քանի մարմին էլ ստեղծում ենք, միևնույն է, անկախ հանձնաժողովի ու չարիքի դեմ լուրջ պայքարի հարցը մնում է բաց՝ անցնելով կառավարության ծրագրից ծրագիր:
Ավելի սթափ մոտեցում, քան հենց կոռուպցիոներին պատժելն է, հանրությունը դժվար էլ պատկերացնի: Անհնար է համակարգի դեմ պայքարել՝ առանց անձերի: Ուստի բնական է, որ հանրությանը հետաքրքրում է ոչ թե բազմաթիվ հանձնաժողովների առկայությունը, այլ՝ կոնկրետ բանտեր «գործուղվողների» պաշտոնեական դիրքը:
Բայց ինչպես տեսնում ենք, մեր կառավարությունը կենտրոնացել է հարցի բոլորովին այլ կողմի՝ օրենք գրելու, այն քննարկելու և դրամաշնորհ ստանալու վրա:
Սևակ Հակոբյան