Բյուջեն կմնա «տոկոսի տակ». պետբյուջեից վճարվող տոկոսավճարները աճելու են գրեթե կրկնակի

Լուրեր

22.11.2024 | 20:33
3 ոսկե, 3 արծաթե և 8 բրոնզե մեդալ՝ Երևանում անցկացված Զինվորականների ըմբշամարտի աշխարհի 37-րդ առաջնությունից
22.11.2024 | 20:16
Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարությունն ի գիտություն է ընդունել Նեթանյահուի նկատմամբ ՄՔԴ-ի կալանավորման օրդերը
22.11.2024 | 20:00
Վեթինգ՝ ըստ ճաշակի․ ԲԴԽ-ում «թունավոր» պաշտոնավարման հետքերով. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
22.11.2024 | 19:45
16-ամյա աղջկա սպանության մեղադրանքով արդարացվածները կրկին կանգնեցին դատարանի առաջ. ՄԻԵԴ վճիռն անտեսվեց. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
22.11.2024 | 19:31
Լուկաշենկոն սպառնացել է «ամբողջությամբ ինտերնետը անջատել» բողոքի ակցիաների դեպքում
22.11.2024 | 19:18
Կարեն Սարուխանյանը հրապարակել է օրգանիզմում թմրանյութի առկայությունը ստուգող թեստի արդյունքները
22.11.2024 | 19:00
Ալիևը նոր խնդիրներ ստացավ COP29-ով՝ բարձրաձայնվեց ԼՂ-ում հայերի էթնիկ զտման, Ադրբեջանում մարդու իրավունքների վիճակի մասին․ Օլեգ Դուլգարյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
22.11.2024 | 18:58
Մուշեղ Մկրտչյանը դարձել է ըմբշամարտի զինվորականների աշխարհի առաջնության բրոնզե մեդալակիր
22.11.2024 | 18:45
Ավինյանն ու Մարությանը կբանավիճեն Factor TV-ում, ՀՀ-ն և Վրաստանը կմրցեն Ազգերի լիգայում․ ԼՈՒՐԵՐ
22.11.2024 | 18:40
Լրտեսության մեջ մեղադրվող Սարգիս Գալստյանը դատապարտվել է 18 տարի ազատազրկման
22.11.2024 | 18:32
Տոկաևը Ուկրաինայի շուրջ իրավիճակի սրման պատճառով հանձնարարել է ռազմական ու քաղաքացիական օբկետների պաշտպանության հրատապ միջոցներ ձեռնարկել
22.11.2024 | 18:24
Ալիևը հայտարարել է, թե Հարավային Կովկասում բարենպաստ պայմաններ են ստեղծվել խաղաղության համար
22.11.2024 | 18:16
Բրազիլիան հետաքրքրված է տեխնլոգիական ոլորտում Հայաստանի հետ համագործակցությամբ
22.11.2024 | 18:09
«Արմավիր» ՔԿՀ-ի դատապարտյալի համար բերված աղցաններում հայտնաբերվել են թմրամիջոցներ․ հանձնուք բերած կինը ձերբակալվել է
22.11.2024 | 18:00
Factor TV-ի լրագրողը մրցանակի արժանացավ
Բոլորը

2018թ.-ի պետական բյուջեից վճարվող տոկոսավճարները 2015թ.-ի համեմատությամբ աճելու են գրեթե կրկնակի` հասնելով 140 մլրդ դրամի:

Պետական բյուջեի բավականին մեծ կարևորություն ունեցող բաղադրիչներից մեկը, այն է` վճարվող տոկոսագումարները, գրեթե միշտ ուշադրությունից դուրս են մնում, սակայն դա բավականին լուրջ բեռ է բյուջեի համար և գրեթե հավասարվել է 156 մլրդ դրամի հասնող պակասուրդին, այսինքն` երկրի ներքին և արտաքին պարտքերի և տարբեր վճարումներին ուղղվող տոկոսագումարների չափով ստիպված ենք հսկայական միջոցներ ուղղել բյուջեից:

Աղյուսակ 1

ՀՀ պետական բյուջեից (2015-2018թթ.) վճարվող տոկոսավճարների չափը (մլրդ դրամ)

2015թ.-ին տոկոսավճարները կազմում էին 73.9 մլրդ դրամ, իսկ 2016թ.-ին գրեթե 100 մլրդ դրամի էին մոտեցել: Այս միտումները ոչ մի կերպ կանգ չեն առնում, ինչի արդյունքում բյուջեի վրա դրվող տոկոսավճարների բեռը ևս ամեն տարի ավելանում է: Պետք է նշել, որ դրանց փաստացի ցուցանշաններն ավելի մեծ են և շեղվում են պետական բյուջեում դրված ցուցանիշից, քանի որ պետական բյուջեի կատարողականում և՛ սովորաբար պակասուրդն է լինում պլանավորվածից ավելի շատ, և՛ պետական պարտքը: 

Գծապատկեր 1

ՀՀ պետական բյուջեից (2015-2018թթ.) վճարվող տոկոսավճարների չափը (մլրդ դրամ)

Դա կարելի է համարել նաև պարտքեր կուտակելու անհեռանկարային քաղաքականության արդյունք, իսկ թե մինչև ուր կարող է հասնել տոկոսավճարների աճը՝ դժվար է կանխատեսել, սակայն այն, որ դրա արդյունքում բյուջեն կարող է հայտնվել «տոկոսի տակ»՝  ակնհայտ է:

Եթե պետությունը դիտարկենք որպես փոքրիկ ընտանիք, ապա 4 տարվա ընթացքում վերջինիս համար այլ հավասար պայմաններում, օրինակ` բանկերին վճարվող տոկոսները կաճեին երկու անգամ:

Սովորաբար, տոկոսավճարները բաժանվում են ներքին և արտաքին բաղադրիչների: Ներքին տոկոսավճարներով պետական բյուջեից կարող են մարվել ներքին պարտքին ուղղված տոկոսները կամ բանկերի կողմից բյուջեի պակասուրդի ֆինանսավորման համար հատկացվող միջոցների տոկոսները և այլն: Ներքին տոկոսավճարների աճը 2015-2016թթ. ընթացքում տատանվում է 35-36 մլրդ դրամի սահմաններում, սակայն 2017թ.-ին դրանք հասան 51.5 մլրդ դրամի, իսկ 2018թ.-ին կկազմեն 62.3 մլրդ դրամ: Շեշտը դնել և հենվել ներքին պարտքի ավելացման վրա՝ ինչ-որ առումով հիմնավորված է, քանի որ տոկոսավճարները մնում են երկրի ներսում, իսկ մյուս կողմից դրանք ունեն շատ ավելի բարձր մակարդակ, քան արտաքին տոկոսադրույքները: Այստեղ կա երկու տարբերակ, այն է` կա՛մ արտաքին աղբյուրներից գումարների ներգրավման խնդիր ունի բյուջեն, կա՛մ պարզապես դրա միջոցով սպասարկվում են ՀՀ բանկային համակարգի շահերը, քանի որ բյուջեի պակասուրդի ֆինանսավորման մեջ առևտրային բանկերի մասնաբաժինը բավականին մեծ է:  

Գծապատկեր 2

ՀՀ պետական բյուջեից (2015-2018թթ.) վճարվող ներքին  տոկոսավճարների չափը (մլրդ դրամ)

Արտաքին տոկոսավճարները կտրուկ աճ են արձանագրել 2016թ.-ի բյուջեում` հասնելով 62.9 մլրդ դրամի` նախորդ տարվա 38.7 մլրդ դրամի փոխարեն, իսկ 2018թ.-ին կհասնեն գրեթե 78.1 մլրդ դրամի: Այսինքն` կարելի է նկատել, որ արտաքին տոկոսավճարները կրկնակի ավելացել են, չնայած վերջին տարիներին փոքր-ինչ դանդաղել է աճի տեմպը:

  

 

Գծապատկեր 3

ՀՀ պետական բյուջեից (2015-2018թթ.) վճարվող արտաքին  տոկոսավճարների չափը (մլրդ դրամ)

Որդեգրել նման քաղաքականություն և շարունակել անշեղորեն ընթանալ տոկոսավճարներ ավելացնելու ճանապարհով՝ պարզապես անթույլատրելի է, քանի որ սկսում ենք հայտնվել մի շրջապտույտի մեջ, որտեղ յուրաքանչյուր եկեղ նոր սերունդ ավելի շատ պարտք է ունենալու և «սերունդների համերաշխության» սկզբունքը խախտվելու է: Ստացվում է՝ յուրաքանչյուր եկող նոր սերունդ Հայաստանում նման քաղաքականության արդյունքում ապրելու է ավելի վատ, քան նախորդը. ահա սա է այն ժառանգությունը, որը մեր սերունդներին թողնում են ներկայիս բյուջետային քաղաքականությունն իրականացնողները:

 

Թ. Միքայելյան