Ազատ ստեղծագործելու և արգելքների սահմանագծին․ հայաստանյան գրաքննության առանձնահատկությունները

Լուրեր

23.11.2024 | 20:00
Չի ներկայացվել գույքի և ունեցվածքի 509 հայտարարագիր՝ 4 տարում․ ի՞նչ է սպասվում օրինախախտներին. ՔՆՆԱՐԿՈՒՄ
23.11.2024 | 19:28
Ֆուտբոլի կանանց ազգային հավաքականը սկսում է նախապատրաստվել ընկերական խաղերին
23.11.2024 | 19:17
Երևանի և Կոտայքի մարզի մի շարք հասցեներում 24 ժամ ջուր չի լինի
23.11.2024 | 19:00
Այսօր չկան կիրթ մեկենասներ, հայ կոմպոզիտորները ճանաչելի չեն դրսում, պետությունը մեծ անելիք ունի. Սաթյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
23.11.2024 | 18:09
Երևանի 3 վարչական շրջանում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
23.11.2024 | 17:33
Նոյեմբերի 25-ին Հայաստանի մի շարք հասցեներում էլեկտրաէներգիայի անջատումներ կլինեն
23.11.2024 | 17:07
ԵՄ մուտքի արտոնագրերի ազատականացման երկխոսության մեկնարկը նոր շունչ կհաղորդի Հայաստան-ԵՄ համագործակցության օրակարգին․ ՆԳ նախարար
23.11.2024 | 16:53
ՏԿԵ նախարարն այցելել է Նոր Հաճնի կամուրջ, հանձնարարականներ տվել շինարարներին
23.11.2024 | 16:35
Թուրքիայի հետախուզության ղեկավարն ու գլխավոր ընդդիմադիր կուսակցությունը հանդիպում են անցկացրել անվտանգության հարցերի շուրջ
23.11.2024 | 15:55
Իսրայելի օդուժը հարվածներ է հասցրել Բեյրութի կենտրոնին ու արվարձաններին
23.11.2024 | 15:30
ՄԻՊ-ը փաստաբանական գործունեության հարկման հետ կապված դիմել է ՍԴ
23.11.2024 | 15:05
Դոնալդ Թրամփը հայտարարել է ԱՄՆ-ի ֆինանսների նախարարի պաշտոնի հավանական թեկնածուին
23.11.2024 | 14:46
Հայտարարվել է Հակակոռուպցիոն կոմիտեի նախագահի թեկնածուների ընտրության խորհրդի ներկայացուցիչների ներգրավման մրցույթ
23.11.2024 | 14:29
ՆԱՏՕ-ի ղեկավար Մարկ Ռյուտեն բանակցություններ է վարել Դոնալդ Թրամփի հետ
23.11.2024 | 14:08
Նավթի գներն աճել են
Բոլորը

Փետրվարի 19-ը Հայաստանում նշվում է որպես Գիրք նվիրելու օր։ Գրքի նկատմամբ պետության և հանրության վերաբերմունքը դրսևորվում է նաև գրական գործերի տպագրմանն ու տարածմանը նպաստելով կամ հակառակը՝ խոչընդոտելով։

Խորհրդային կարգերի փլուզումից հետո, թվում է, պետք է ազատագրված լինեինք որոշակի կապանքներից՝ ինչ կարելի է տպագրել, տարածել և ինչ՝ ոչ։ Իսկ արդյո՞ք մեզ հաջողվեց ազատականացնել դաշտը։ Անկախությունից ի վեր մի շարք դրվագներ կարող են առնվազն տարակուսելու առիթ տալ։ Օրինակ՝ 2003 թ․ Կարեն Ղարսլյանի առաջին «24 կադր վայրկյան» վիպակը Հայաստանում սկզբում հրաժարվել էին տպագրել, լույս տեսնելուց հետո էլ՝ վաճառել։ Նրա գիրքը պարզապես դուրս էին նետել գրախանութից՝ պոռնոպոեզիայի և տպագրմանը ոչ ենթակա բառերի առատության պատճառով։

2012-ին էլ արձակագիր Հովհաննես Իշխանյանին իր «Ուվալնյատի օրը» գրքի համար կանչել էին Ռազմական ոստիկանություն՝ փորձելով քրեական գործ հարուցել քրեական օրենսգրքի 263 հոդվածով` «պոռնկագրական նյութեր և առարկաներ տարածելու» համար: Սակայն գրողական համայնքի կողմից բարձրացված բողոքի ալիքի արդյունքում հետապնդումները կանխվեցին։

Վերջերս էլ «Վրաստանի նախկին նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի ինքնակենսագրական «Ուժերի զարթոնք» գրքի հայերեն թարգմանության շնորհանդեսը չեղարկվեց։ Տնօրենը պարզաբանել էր, որ գիրքը քաղաքական բնույթի է, և ինքը չի ուզում, որպեսզի շնորհանդեսը գրատանը կայանա։

Ի վերջո, որտե՞ղ է ավարտվում ազատ ստեղծագործելու իրավունքը և սկսվում գրաքննությունը։ Եթե, օրինակ, Սաակաշվիլին հակահայկական քաղաքականություն է վարել, դա հիմք տալի՞ս է, որպեսզի նրա գրքի շնորհանդեսից Հայաստանում խուսափեն։ Ընդ որում, նույն Սաակաշվիլուն 2009 թվականին Սերժ Սարգսյանը պարգևարտրել է Պատվո շքանշանով։ Սակայն այն ժամանակ որևէ մեկը չհիշեցրեց Սաակաշվիլու հակահայկական քաղաքականության մասին։

Բացի այդ՝ եթե նման սահմանափակումները հանրության որոշ զանգվածի կողմից կարող են ընդունելի լինել, ինչպե՞ս է պատահում, որ, օրինակ, Հիտլերի «Իմ պայքարը», որը պարունակում է ատելության տարրեր, Հայաստանում ազատ տպագրվում և վաճառվում է։

Շատերը հարցնում են՝ եթե վաղը Թալեաթի հուշերը տպագրվեն, արդյոք պետք է, որ դրանք Հայաստանում ևս տարածում գտնեն։

Թեմայի շուրջ Factor.am-ը զրուցել է գրականագետ Թագուհի Ղազարյանի, «Անտարես» հրատարակչության տնօրեն Արմեն Մարտիրոսյանի և արձակագիր Հովհաննես Իշխանյանի հետ։ Մանրամասները՝ տեսանյութում։

Աննա Բաբաջանյան