Պատերազմից հետո ՌԴ-ն ավերիչ ազդեցություն կունենա մեզ վրա․ պիտի հասցնենք մինչ այդ խնդիրները լուծել․ Հրանուշ Խառատյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Լուրեր

01.11.2024 | 20:18
Հրդեհ Ամիրյան փողոցի շենքերից մեկում. դեպքի վայր է մեկնել 3 մարտական հաշվարկ
01.11.2024 | 20:00
Մեծ առճակատում՝ Հարիսի և Թրամփի միջև․ ո՞վ կլինի ԱՄՆ-ի նոր նախագահը․ զրույց Տիգրան Մուղնեցյանի հետ․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
01.11.2024 | 19:47
Թեհրանը կպատասխանի Իսրայելին մահացու հարվածով՝ օգտագործելով իր թաքնված հնարավորությունները․ իրանցի գեներալ
01.11.2024 | 19:34
Շատերը վախենում են Ադրբեջան գնալ․ COP29-ին մասնակցող ԵԽ պատվիրակությանը հատուկ հեռախոսներ կտրվի՝ անվտանգության նկատառումներից ելնելով
01.11.2024 | 19:22
Գյումրիի ավագանու «Բալասանյան դաշինքը» 13 թափուր մանդատ ունի, 1 թեկնածու մանդատ է վերցրել
01.11.2024 | 19:11
«Սպառնացել են «Պոչիկ Ալիով, «տապոռիկներով»․ ինչպես են Դուբայում սեռական շահագործման ենթարկել երիտասարդ հայ աղջիկներին
01.11.2024 | 19:00
Ադրբեջանը հարցականի տակ դրեց ՀՀ-ի պետականությունը․ 2 կետ համաձայնեցնելով՝ դարավոր խնդիրները չեն լուծվի․ Գևորգ Մելիքյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
01.11.2024 | 18:50
Պահանջում ենք, որ COP 29 ը հյուրընկալի բարոյական, անբասիր հետագիծ ունեցող երկիր. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
01.11.2024 | 18:38
Իսպանիայում ջրհեղեղի զոհերի թիվը հասել է 208-ի. կան անհայտ թվով կորածներ
01.11.2024 | 18:26
Թուրքիան ՌԴ-ից ներկրվող բնական գազի համար հատուկ գին է ցանկանում ստանալ
01.11.2024 | 18:19
Էդգար Զաքարյանը նշանակվել է Էկոնոմիկայի նախարարի տեղակալ
01.11.2024 | 18:15
Գրիգորյանն ու Մուստաֆաևը հանդիպել են ՀՀ-Ադրբեջան սահմանին․ քննարկվել են սահմանազատմանը և տրանսպորտային ուղիներին վերաբերող հարցեր
01.11.2024 | 18:09
«Վրացական երազանք»-ը մտադիր է ընդդիմության դեմ բողոք ներկայացնել դատախազություն
01.11.2024 | 18:00
Արմեն Գևորգյանին թույլատրել են հատել ՀՀ սահմանը, ԱՄՆ-ը նոր օգնություն կտրամադրի Կիևին․ ԼՈՒՐԵՐ
01.11.2024 | 17:53
Ղեկին հեռախոսով խաղացող վարորդն ազատվել է աշխատանքից․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Բոլորը

Այս բարդ և անվտանգային սպառնալիքներով լի օրերն ինչ-որ իմաստով հիշեցնում են 102 տարի առաջ այս օրերին տեղի ունեցող իրադարձությունները, երբ ռուսների և թուրքերի ձեռքով անկում ապրեց և անկախությունը կորցրեց Առաջին Հանրապետությունը։ Ի դեպ, հենց հոկտեմբերի 30-ին՝ 102 տարի առաջ այս օրերին քեմալականները գրավեցին Կարս քաղաքը, որի անկումը պատկերավոր նկարագրված է Եղիշե Չարենցի «Երկիր Նաիրի» վեպում, արևմտյան Հայաստանի քաղաքները։ Իսկ Ռուսաստանը գրավեց Ղարաբաղը, Զանգեզուրը և Նախիջևանը, ապա դեկտեմբերի 2-ին ՀՀ-ն խորհրդայնացվեց, մյուս կեսն էլ անցավ թուրքերին։ Հատկապես 2020-ի աղետալի պատերազմից հետո հաճախ ենք ասում, որ պատմությունը կրկնվում է։

Factor TV-ին տված հարցազրույցում ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանին հարց ուղղեցինք՝ եթե 102 տարի առաջ այս օրերին տեղի ունեցած Կարսի անկումը որոշակի իմաստով մարդիկ նմանեցնում են Շուշիի գրավման հետ, ապա նրան չի՞ թվում, որ Կարսի ենթադրյալ նոր անկումը դեռ առջևում է, քանի որ վտանգի տակ է ՀՀ ինքնիշխանությունը և տարածքային ամբողջականությունը։ Եվ ամենակարևորը՝ ի՞նչ ռեսուրսներ, բարեկամներ ունի Հայաստանը՝ նոր Կարսի անկում թույլ չտալու, այսինքն՝ հայոց պետականության ավարտ։

«Հայաստանի կարողության, տևականության, գոյության փաստն ինքնին, իհարկե, մեր ռեգիոնում ոմանց շատ է հուզում, և շատ են կրքերը բորբոքվում։ Հստակ է, որ այդ «ոմանքը» Թուրքիան և Ադրբեջանն են։ Եվ Հայաստանի շուրջ առևտուր է, Հայաստանի թուլացման կամ ենթակայացնելու, ինքնիշխանության մակարդակի խնդիրը, այո՛, ռուս-թուրքական քննարկումներում եղել է, կա և միշտ պետք է լինի, քանի ունենք այս երեք պետությունները։ Մնացյալ հարցերը, թե մենք ինչպես ենք կողմնորոշվելու, զգալի չափով կախված են ո՛չ այս երեք պետությունների հնարավորություններից և կարողություններից։ Դուք խոսում եք դաշնակիցների մասին․ այո՛, ընթացիկ իրավիճակներն իրենք են առաջադրում՝ կարճաժամկետ դաշնակից, երկարաժամկետ դաշնակից, կարևոր է իմանալ նրանց հնարավոր ակնկալիքները և ռազմավարական ծրագրերը, դրանց վերլուծության մակարդակը։ Մյուս խնդիրն է, թե մեր իմացության և դրանց բարձրաձայնման սահմանները որտեղ են»,- ասաց ազգագրագետը։

Եթե թուրքերի և ադրբեջանցիների պարագան շատ պարզ է՝ նրանք բաց թշնամական քաղաքականություն են վարում, և պատրանքներ չունենք, որ հակահայ քաղաքականությունը կփոխեն, ապա ռուսների պարագան է տարբեր՝ նրանք փաստաթղթերով ՀՀ-ի դաշնակիցն են, այստեղ զորքեր ունեն, պարտավորություններ են ստանձնել անվտանգային, բայց դրանք չեն կատարում։ Հակառակը՝ դուրս են գալիս ՀՀ-ի դիրքերից և դրանք անցնում են ադրբեջանցիներին, և հայ զինվորը միայնակ է մնում ադրբեջանցիների, թուրքերի դեմ։

Ինչո՞ւ է այդպես վարվում կայսերական հակումներ ունեցող Պուտինը ՀՀ-ի հանդեպ, ի՞նչ է թաքնված։ Հրանուշ Խառատյանն ասում է՝ եթե հիմնվենք պատմական փորձի վրա, ապա ՌԴ-ի հարցում ևս պատրանքներ չպիտի լինեն․ «Փորձը ցույց է տալիս, որ մենք խաղաքարտ ենք ՌԴ-ի ձեռքին՝ տարածաշրջանում իր խնդիրները լուծելիս։ Եթե ռեգիոնալ խնդիրները լուծելու ճանապարհին պետք է հայկական շահերը և հետաքրքրությունները զոհաբերվեն, ապա նա պետք է զոհաբերի։ Գնալու է այդ զոհաբերությանը։ Այնպես չէ, որ ՌԴ-ն ասելու է, թե իր շահերը և խնդիրները զոհաբերելու է մեր խնդիրներին ու շահերին։ Ինչ-որ տեղ դա ասել է, երբ ասել է, որ երկուստեք շահեր պետք է հաշվի առնենք։ Այսօր, օրինակ, թուրքական քննարկումներում նախկին պաշտոնյա դիվանագետներ, ռազմական գործիչներ պարզ ասում են, որ թուղթը նրա համար է, որ այն խաղարկվի։ Հիմա մենք էլ ՌԴ-ի հետ թղթով դաշնակիցներ ենք, այդ թուղթը նրա համար է, կարծում եմ՝ նաև ՌԴ-ի տրամաբանությամբ, որ այն խաղարկվի։ Հիմա, երբ պետք է այդ թուղթն օգտագործել այս կամ այն շահը սպասարկելու համար, կօգտագործի այդ թուղթը, բայց գործնական քայլերն էլ, երբ իր շահերին պետք լինեն, էլի կօգտագործեն։ Նկատի ունեմ՝ այդ թուղթը հիմք կլինի, որ բաց տեքստով ինքը Հայաստանին պաշտպանի, եթե դա իր կոնկրետ շահերին ծառայի»։

Ըստ Հրանուշ Խառատյանի՝ 30 տարի շարունակ հայերս մեր գիտակցության մեջ դրել ենք, թե ինչո՞ւ ՌԴ-ն պիտի զոհաբերի իր շահերը ՀՀ-ի շահերին։

«Երբ քո ռազմավարական դաշնակիցը քո դեմ պետք է մասնավոր շահեր իրացնի, նա արդեն քո դաշնակիցը չէ։ Մենք մեզ անընդհատ խաբում ենք։ Ամեն ինչ շատ պարզ է՝ 2020-ի պատերազմն ակնհայտ ծրագրավորված էր նաև ՌԴ-ի կողմից։ ՌԴ ՊՆ ղեկավար Շոյգուն ասաց, որ թուրքերի հետ հրաշալի օպերացիա իրականացրին։ Այո՛, մենք կարող ենք ՌԴ-ի ռազմավարական դաշնակիցը լինել, եթե չենք խանգարում, որ ռուսներն իրենց հարաբերությունները կառուցեն ռեգիոնի այլ երկրների հետ։ Եթե մեր շահերը խանգարում են դրանց կառուցմանը, մենք թղթի վրա դաշնակիցներ ենք, որ ծառայենք ՌԴ-ի շահերի իրականացմանը»,- եզրակացրել է ազգագրագետը։

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում։

Ռոբերտ Անանյան