16.01.2025 | 22:48
Factor TV-ի արձանագրումից հետո ՆԳՆ-ում կարմիր բերետավորին առնչվող ծառայողական քննություն է սկսվել
Գերիների հարցից Ադրբեջանը խուսափել չի կարող․ Հաագայի դատարանի տարբերվող պահանջները Երևանից և Բաքվից․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Քաղաքականություն
10.12.2021 | 21:40
Ավելի շատ ու ավելի լուրջ պահանջներ՝ ուղղված Ադրբեջանին, ավելի քիչ՝ Հայաստանին։ Եթե կարճ, ապա հենց այս մասին էին Հաագայի դատարանի այս շաբաթվա որոշումները հրատապ միջոցներ կիրառելու վերաբերյալ։ Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի և Ադրբեջանն ընդդեմ Հայաստանի դատական գործերով ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանը որոշումները հրապարակեց՝ մինչև անցնի բուն գործերի քննությանը։
Հայկական կողմը դրական գնահատեց որոշումները։
«ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանը բավարարել է Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի գործով գրեթե բոլոր միջանկյալ միջոցների վերաբերյալ պահանջները և մերժել Ադրբեջանի պահանջած միջոցների մեծ մասը», – արձագանքել է ՄԻԵԴ-ում ՀՀ ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը։
Թեև ադրբեջանական կողմը նույնպես շտապեց ողջունել դատարանի որոշումները, բայց այդտեղ կեղծիք կար․ Բաքուն ուղղակի ուզում էր սեփական հանրությանը ցույց տալ, թե հաղթել է դատարանում։ Դա, իրականում այդպես չէ։
Դատարանն Ադրբեջանին պահանջներ է ներկայացնում նաև հայ գերիների ու այլ պահվող անձանց հարցով, ինչպես նաև հայկական պատմամշակութային ժառանգության մասով։
- Պաշտպանել բռնությունից և մարմնական վնասվածքներից բոլոր այն անձանց, ովքեր գերեվարվել են՝ 2020թ․ զինված հակամարտությամբ պայմանավորված, և դեռևս շարունակում են մնալ գերեվարված, և ապահովել նրանց անվտանգությունն ու օրենքի առջև հավասարությունը։
- Ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ միջոցները՝ կանխելու և պատժելու վանդալիզմի ու պղծման գործողությունները՝ ուղղված հայկական մշակութային ժառանգության, ներառյալ՝ եկեղեցիների և այլ պաշտամունքի վայրերի, հուշարձանների, տեսարժան վայրերի, գերեզմանատների և արտեֆակտերի դեմ։
Հասկանալի է, որ Հայաստանին նման պահանջներ չեն կարող ներկայացվել։ Հայաստանն արդեն իսկ վերադարձրել է Ադրբեջանի բոլոր գերիներին, ինչի մասին այս օրերին հայտարարեց նաև Արցախում ռուսական խաղաղապահների նախկին հրամանատար Ռուստամ Մուրադովը։ Ինչ վերաբերում է երկրորդ կետին, ապա հայկական վերահսկողության տակ ադրբեջանական պատմամշակութային ժառանգություն չի անցել։
Հատկանշական են Հաագայի դատարանի պահանջները ռասայական ատելության և խտրականության հարցերում։ Հայաստանի դեպքում պահանջն ուղղված է ոչ պետական մարմիններին ու անձանց։
Հայաստանին ուղղված պահանջն է՝ կանխել կազմակերպությունների և այլ անձանց կողմից ադրբեջանցիների նկատմամբ ռասայական ատելության հրահրումը, իսկ Ադրբեջանից պահանջվում է՝ կանխել Ադրբեջանի պաշտոնյաների և հանրային մարմինների կողմից հայերի նկատմամբ ռասայական ատելության և նաև խտրականության հրահրումը։
Սա նշանակում է, որ դատարանը մատնացույց է անում՝ Հայաստանում կարող են լինել նման գործողություններ իրականացնող առանձին անհատներ, այնինչ Ադրբեջանում ռասայական ատելության և խտրականության դիմում են պաշտոնյաները և հանրային մարմինները, ասել է թե՝ պետությունը։
Բայց հայտնի է, որ Ադրբեջանը նախկինում էլ է խախտել միջազգային ատյանների որոշումներ։ Ի՞նչ երաշխիքներ կան, որ Բաքուն այս անգամ կկատարի այդ որոշումները։
«ՄԱԿ-ի արդարադատության դատարանի անհապաղ միջոցների վերաբերյալ որոշումներն իրավաբանորեն պարտադիր են։ Միշտ վտանգ կա, որ պետությունները կարող են չկատարել կամ թերի կատարել, բայց առանձին դեպքերում վրա են հասնելու քաղաքական հետևանքներ, և ինչու ոչ՝ նաև իրավական հետևանքներ։ Եթե արձանագրվում է, որ պետությունը խախտել է վճիռը կատարելու իրավական պարտականությունը, ապա ընդհուպ մինչև սանկցիաներ կարող են կիրառվել», – բացատրում է իրավապաշտպան, ՄԻԵԴ-ում ռազմագերիների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող փաստաբան Սիրանուշ Սահակյանը։
Սահակյանը նաև բացատրում է, որ բուն գործի քննությունը դեռ առջևում է, և եթե Ադրբեջանը չիրականացնի հրատապ այս պահանջները, դատավորների մոտ կարող է ներքին համոզմունք ձևավորվել Ադրբեջանի դեմ, ինչը կարող է ազդել գործով վերջնական որոշումների վրա։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
Գարիկ Հարությունյան
