15.01.2025 | 23:34
Իսրայելն ու ՀԱՄԱՍ-ը հրադադարի համաձայնագիր են ստորագրել
25 տարի բարեփոխվող, բայց այդպես էլ անկախ չդարձած դատական համակարգի անորոշ ապագան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Քաղաքականություն
05.05.2021 | 21:10
Հայաստանում դատաիրավական բարեփոխումները սկսվել են դեռևս 1995 թվականին Սահմանադրության ընդունմամբ։ 2005 թ․ սահմանադրական փոփոխություններից հետո ընդունվել է դատաիրավական բարեփոխումների երկու ռազմավարություն, որոնցից առաջինն ընդգրկել է 2009-2011, երկրորդը՝ 2012-2016 թվականները, որի ժամկետը հետագայում երկարաձգվել է մինչև 2017 թ․ վերջը։
Դրանց իրականացման արդյունքում, մասնավորապես, ստեղծվել է դատական եռաստիճան համակարգ, դատարանների շենքային պայմանները բարելավվել են, ընդունվել են դատական օրենսգիրքը, վարչական դատավարության օրենսգիրքը, քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրքը, սակայն հիմնական խնդիրները չեն լուծվել, ավելի կոնկրետ՝ այդ փոփոխությունները չեն հանգեցրել ո՛չ համակարգային բարեփոխումների, ո՛չ դատարաններում և իրավապահ մարմիններում կոռուպցիոն երևույթների վերացման, ո՛չ դատական համակարգի նկատմամբ հանրային վստահության աճի։
Ավելին՝ մինչև 2018 թվականը միջազգային տարբեր կառույցների, մասնավորապես՝ «Թրանսփարենսի ինթերնեյշնլի» և USAID-ի կողմից իրականացված հետազոտություններն արձանագրել են, որ դատաիրավական համակարգը Հայաստանում ամենակոռումպացված ոլորտներից է՝ առողջապահության և կրթության ոլորտների հետ։
2018 թվականից հետո Հայաստանում կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը բարելավվել է 14 միավորով, և մեր երկիրը 180 երկրների շարքում զբաղեցնում է 60-րդ տեղը, սակայն 2019 թվականի հոկտեմբեր-դեկտեմբեր ամիսներին «Թրանսփարենսի ինթերնեյշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի կողմից Հայաստանում անցկացված հարցումները, այնուամենայնիվ, ցույց են տվել, որ հասարակության 90 տոկոսը կոռուպցիան համարում է լրջագույն խնդիր, իսկ հարցվածների մոտ կեսը կարծում է, որ դատաիրավական ոլորտն ամենակոռումպացվածներից է։
Դատաիրավական համակարգի արմատական փոփոխությունների անհրաժեշտության մասին ներկա իշխանությունները խոսել են 2018թ․ հեղափոխությունից անմիջապես հետո, սակայն ռազմավարությունն ընդունվել է միայն 2019թ․ հոկտեմբերի 10-ին՝ կառավարության որոշմամբ, ըստ որի՝ նախատեսվում է այդ փոփոխություններն իրականացնել 2019-23 թվականներին՝ երեք ծրագրերով։ Առավել լայն հանրային արձագանք է ստացել հատկապես անցումային արդարադատության գործիքակազմի կիրառման հարցը, մասնավորապես՝ դատավորների վեթինգը, սակայն հետագայում կիրառվել ու այսօր էլ կիրառվում են միայն դրա առանձին բաղադրիչներ։
2021թ․ հունվարի 14-ին Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարել է, որ թևակոխում ենք դատաիրավական բարեփոխումների շատ կարևոր փուլ։ Ըստ արդարադատության նախարար Ռուստամ Բադասյանի՝ խոսքը երկու առանցքային քայլերի մասին է։ Առաջին՝ ներդրվում է մինչդատական վարույթների նկատմամբ դատական վերահսկողություն իրականացնող մասնագիտացված դատավորների ինստիտուտ, և երկրորդ՝ առանձնացվում են կոռուպցիոն հանցագործությունների քննություն իրականացնող դատավորները։ Թե որքանով այս նոր մեխանիզմների ներդրումը կբարելավի իրավիճակը և կհանգեցնի դատական իշխանության նկատմամբ հանրային վստահության աճի, ցույց կտա ժամանակը։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
