Սամվել Բաբայանի առաջ բացելով ընտրվելու դուռը՝ նշանակում է՝ Ռոբերտ Քոչարյանը կամ Սերժ Սարգսյանն էլ կարող են առաջադրվել. քաղաքագետ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Factor.am-ի հարցազրույցը «Մոդուս Վիվենդի» հետազոտական կենտրոնի ղեկավար, քաղաքագետ Արա Պապյանի հետ

– Պարո՛ն Պապյան, նախ անդրադառնանք սահմանային իրավիճակին: Ադրբեջանական կողմը Նախիջևանի ուղղությունից կրակոցներ է արձակել Վայոց ձորի բնակավայրի ուղղությամբ: Պաշտպանության նախարարն այսօր ասել է՝ դրանք թիրախավորված կրակոցներ չեն եղել, անհանգստանալու կարիք չկա, և որ կապ են հաստատել ադրբեջանական կողմի հետ այդ միջադեպի կապակցությամբ: Ձեր կարծիքով՝ իսկապե՞ս, այսպես ասած, հերթական, ոչ նշանակալի սադրանք է Բաքվի կողմից:

– Ես կարծում եմ՝ որոշակի նշանակություն ունեն նման կրակոցները, թեև թիրախային չեն: Սա հոգեբանական ճնշում է Վայոց ձորի բնակիչների վրա, որովհետև, գուցե, մարտական առումով որևէ նշանակություն չունեն, բայց բնական է, որ հոգեբանորեն գյուղացիների վրա սա պիտի ազդի՝ իրենց այգիների մշակման առումով, պիտի ավելի զգուշանան, արտագաղթելու ցանկությունը նրանց մեջ պիտի ավելի ուժեղանա: Պիտի հիշենք, որ Ադրբեջանը երկարատև քաղաքականություն է իրականացնում, այսպես ասած, «մաշեցնող պատերազմ», և սա այդ պատերազմի բաղադրիչներից մեկն է՝ հոգեբանական ճնշման միջոցով հարկադրել ավելի մեծ արտագաղթ: Ես կարծում եմ, որ պաշտպանության նախարարը, եթե կապ հաստատելու հնարավորություն կա՝ ինչպես ասվել է, պետք է ավելի հստակ ուղերձ հղի, որ եթե Ադրբեջանը շարունակի նման վարք դրսևորել, ապա համարժեք պատասխան կստանա:

– Նիկոլ Փաշինյանն այսօր ռազմաուսումնական հաստատությունների շրջանավարտների ավարտական միջոցառմանն ունեցած ելույթում ասել է՝ «մեզ այնպիսի բանակ է հարկավոր, որ բոլոր պոտենցիալ հակառակորդները հասկանան՝ մեզ հետ կռվի բռնվելն իմաստ չունի»: Ըստ Ձեզ՝ մենք ե՞րբ նման բանակ կունենանք, որպեսզի կարողանանք խաղաղություն պարտադրել հակառակորդներին:

– Այն, ինչ ասաց վարչապետը, դա, ըստ էության, քաղաքագիտորեն երկար ժամանակ ձևակերպված է եղել որպես «զսպման քաղաքականություն»: Սառը պատերազմի ժամանակ երկու կողմերը հենց դա էին իրականացնում, այն է՝ կողմերն ունեն բավականին ուժ՝ մինչև իսկ առաջին հարվածն ընդունելուց հետո համարժեք պատասխան տալ և ոչնչացնել հակառակորդին: Կարծում եմ՝ մեր ռազմական քաղաքականությունը հենց դրա մեջ է, որ ինչպիսին «գերակայություն» էլ Ադրբեջանն ունենա, մենք միշտ հնարավորություն ունենք համարժեք պատասխան տալու: Եվ այստեղ պիտի որևէ կասկած Ադրբեջանին չթողնենք: Այնպես որ՝ ինչքան հզոր է բանակը, ինչքան պատրաստ ենք պատերազմի, այնքան խաղաղությունն ավելի կայուն է:

– Պաշտպանության նախարար Դավիթ Տոնոյանն այսօր խոսելով բանակը նոր սպառազինությամբ համալրելու մասին՝ ասաց, որ ռազմական անակնկալներ են սպասվում: Նախարարը, սակայն, փակագծեր չի բացել: Ինչ եք կարծում՝ ի՞նչ սպառազինության մասին կարող է խոսքը: Կրկին ռուսակա՞ն և արդյո՞ք այդ սպառազինությունը ձեռք բերելու համար Հայաստանի իշխանությունները կրկին վարկ են վերցնելու:

– Ամենայն հավանականությամբ՝ դա ռուսական զենք է լինելու: Կարող ենք ենթադրել, որ դրա մի մասը Սու-35 բազմաֆունկցիոնալ կործանիչներն են, որոնց մի մասն արդեն հաջորդ տարեսկզբին մենք կստանանք: Արդյո՞ք օդանավերն էին ճիշտ, թե՞ այլ զինատեսակ գնելը, դա այլ մասնագետների լուծելու խնդիրն է: Այնուհանդերձ, ես կարծում եմ, որ մենք պիտի փորձենք նաև ձգտել բազմազանության: Իհարկե՝ ոչ այն առումով, որ «կարկատան» լինի զինատեսակների առումով, որովհետև դրանց համադրելիության խնդիրը կա: Բայց մենք պետք է նկատի ունենանք, որ Ռուսաստանի ապագան բավականին անորոշ է՝ այն առումով, որ կարող է ֆինանսական դեֆոլտ լինել: Ուզում եմ անպայմանորեն ընդգծել, որ մենք տարիներ ի վեր խոսում ենք տեղական ռազմական արդյունաբերության զարգացման մասին, բայց մենք, կարծում եմ, դեռևս բավարար զարգացվածություն չունենք: Մենք պետք է աշխատենք հնարավորինս ինքնաբավ դառնալ:

– ՌԴ-ի և Թուրքիայի հարաբերությունները բավական ջերմացել են, հատկապես՝ ռազմական ոլորտում համագործակցությունը: Ամերիկյան F-35-երը կորցնելու վտանգի առջև կանգնելով՝ Թուրքիան, ամեն դեպքում, ռուսական S-400-ներ ձեռք բերեց: Չնայած Անկարան դրանք երրորդ կողմի չփոխանցելու պարտավորություն ունի, բայց հնարավո՞ր է ինչ-որ կերպ, ի վերջո, հայտնվել Ադրբեջանի տրամադրության տակ և օգտագործվել Հայաստանի և Արցախի դեմ:

– Տեսականորեն, իհարկե, հնարավոր է, որովհետև եթե նա պարտավորվում է երրորդ կողմի չփոխանցել, դա չի նշանակում, որ չի կարող որևէ այլ երկրում տեղակայել սեփական զորամաս՝ հենց այդ S-400-ներով: Այսինքն՝ իրավական տեսանկյունից խախտում չի անում, որովհետև դա մնում է իր տնօրինման տակ, բայց կարող է գտնվել իր տարածքում:

– Թուրքիայի սպառազինության կազմում նման զինատեսակի հայտնվելը ինչո՞վ է վտանգավոր մեզ՝ Հայաստանի համար:

– Մենք մեր անվտանգությունը խարսխում ենք մի քանի գործոնների վրա: Դրանք, առաջին հերթին, քաղաքական հարցերն են՝ մենք դաշնակցային հարաբերություններ ունենք Ռուսաստանի հետ, մենք ՀԱՊԿ անդամ երկիր ենք, փորձում ենք նաև ՆԱՏՕ-ի հետ ինչ-որ հարաբերություններ զարգացնել: Բացի այդ՝ մենք ինքներս ունենք «Իսկանդեր» հրթիռներ, որոնց մարտագլխիկները հնարավոր է լցոնել այլ բաներով: Այսինքն՝ բավական վտանգավոր զենք է: Բայց եթե S-400-ների ցուցանիշները, ինչպես ներկայացնում են, այդքան լավն են, որ մեծ հնարավորություն ունեն օդում ոչնչացնել տարբեր հրթիռներ, այդ թվում՝ «Իսկանդեր»-ը, դա նշանակում է, որ գոնե ռազմական բաղադրիչի առումով մեր դիմակայության աստիճանը Թուրքիային նվազում է:

– Անդրադառնանք նաև Արցախի ընտրություններին՝ հաջորդ տարի այնտե նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններ են նախատեսվում: Չնայած նախագահի պաշտոնին առանձին հավակնող ուժերի թիվն ավելանում է՝ օրերս սեփական թեկնածուով նախագահական ընտրություններին մասնակցելու մասին հայտարարեց նաև ՀՅԴ-ն, սկզբնական շրջանում հաստատված ակնհայտ լարված մթնոլորտը, կարծես, փոքր-ինչ թուլացել է: Այսօր այնտեղ տիրող իրավիճակին ծանո՞թ եք, ինչպե՞ս կգնահատեք:

– Նախ՝ ուզում եմ իմ դիրքորոշումն ընդգծել: Ես ընդհանրապես կարծում եմ, որ նման ընտրություններն ավելորդ են, որևէ բան չեն տալիս Հայաստանին, հայությանը՝ բացի միասնական կամքը տրոհելուց և ավելորդ ծախսեր առաջացնելուց: Այնուհանդերձ, մենք ունենք իրավիճակ, հայտարարված են այդ ընտրությունները: Կարծում եմ՝ բազմաթիվ թեկնածություններ կհայտարարվեն: Ի վերջո, սակայն, կսահմանափակվեն 3-4 թեկնածուով նախագահականի առումով, իրար մեջ կպայմանավորվեն, որովհետև միաժամանակ խորհրդարանական ընտրություններ են: Մեկը խորհրդարանի նախագահ կդառնա, գործադիրում նաև պաշտոններ կան:

– Նախագահի պաշտոնի համար թեկնածուները Ձեզ համար արդեն ուրվագծվո՞ւմ են:

– Օրինակ՝ նախկին վարչապետ Արայիկ Հարությունյանն արդեն գրեթե պաշտոնապես սկսել է քարոզարշավը, հանդիպումներ է անցկացնում, տարբեր գրասենյակներ է ստեղծել: Մենք գիտենք, որ Սամվել Բաբայանը ստորագրահավաքն ավարտել է, բայց կարծում եմ, որ Արցախի Գերագույն դատարանն այն չի համարի սահմանադրական, հետո խորհրդարան գնա, այսինքն՝ գործընթաց ունի անցնելու: Որովհետև բացելով ընտրվելու դուռը Բաբայանի առջև՝ մի շարք խնդիրներ են առաջ գալիս: Օրինակ՝ կարող է՝ Ռոբերտ Քոչարյանը կամ Սերժ Սարգսյանն առաջադրվեն, այդ դեպքում՝ ո՞վ պիտի ասի՝ ոչ իրենք, Երևանում բնակվող այլ անձինք ևս: Մյուս կողմից՝ եթե ընտրվելու իրավունք ենք տալիս Հայաստանի այս մասում ապրածներին, ի՞նչ իրավունքով պետք է նրանց զրկենք ընտրելու իրավունքից:

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:

Թամարա Հակոբյան