Արցախում պատերազմով սարսափեցնողին հանրությունը պետք է ուղարկի տուն. Մանվել Սարգսյանը՝ Սամվել Բաբայանի մասին. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Factor.am-ի հարցազրույցը քաղաքագետ Մանվել Սարգսյանի հետ

– Փետրվարի 12-ին ԱԺ-ն կսկսի Կառավարության ծրագրի քննարկումը: Ծրագրի տնտեսական, դատաիրավական և այլ ոլորտներ արդեն իսկ հասցրել են որոշակի քննադատության արժանանալ: Ոչ պակաս ակտիվ քննարկվում է ծրագրի՝ արտաքին քաղաքականության հատվածը: Ընդդիմադիր պատգամավորներից, օրինակ, տեսակետ է հնչեցվում, որ կառավարությունը որդեգրում է ինքնամեկուսացնող քաղաքականություն: Մասնավորապես, շեշտը դրվում է Ռուսաստանի հետ հարաբերությունների վրա, այդ պետությունն անվանվում է ռազմավարական դաշնակից, իսկ ահա ուժային մյուս կենտրոնները՝ ԱՄՆ-ն և ԵՄ-ն, անվանվում են բարեկամական: Պարոն Սարգսյան, ո՞րն է Ձեր դիրքորոշումն այսպիսի դասակարգման  վերաբերյալ:

– Մարդիկ, որ ծրագրին փորձագիտական մակարդակով են նայում, իրենք իրենց սպասելիքներն ունեն: Բնական է, եթե այդ սպասելիքներն արտացոլված չեն կամ իրենց սպասածի պես չեն արտացոլված, արդեն դժգոհության ալիք է գնում, որ մի՞թե սա է հեղափոխական կառավարության ծրագիրը: Ուրիշ բան չէր էլ կարող լինել, ինչ էլ այնտեղ լինի, մեկ է՝ դժգոհություն էր լինելու, որովհետև մարդիկ սուբյեկտիվ մոտեցումով են տեսնում:

Երկրորդ հանգամանքն այն է, որ այս նոր ի հայտ եկած քաղաքական խավն ընդհանրապես ի վիճակի՞ է խորքային փոփոխությունները գնահատել և առաջարկություններ տալ: Ես չեմ կարծում, որ դա էլ է հնարավոր: Բայց անգամ օբյեկտիվ փոփոխությունները, որ արդեն կատարվել են այս երկրում, դրանք էլ լավ չեն գիտակցվում: Փաստ է, չէ՞, որ երկրում իշխանություն է փոխվել, բայց հնում եղած բազմաթիվ տենդենցներ կան, գոյություն ունեն, օրինակ, պայմանագրեր: Հիմա, եթե դուք դժգոհ եք այդ դրվածքից, ուրեմն պիտի գնահատական լինի: Բազմիցս խոսվել է, որ Ռուսաստանի հետ նախկին իշխանությունները վասալային հարաբերությունները օրինականացրել են: Անհավասար դիրքերից կնքվել են պայմանագրեր Ռուսաստանի հետ, որոնք մեր երկրի համար մեծ պրոբլեմ են ստեղծել և դեռ ստեղծելու են։ Հիմա քաղաքական կամք է պետք՝ ունենալ դա գնահատելու և վերանայելու: Ո՞վ է ժխտում, որ Ռուսաստանը ռազմավարական դաշնակից է, բայց ստեղծված հարաբերությունների օրինականացման ձևերն են անընդունելի:

– Հեղափոխությունից հետո Ռուսաստանի հետ հարաբերություններում փոփոխություններ չե՞ն արձանագրվել:

– Փոփոխություններ եղել են, որովհետև ինքը՝ Ռուսաստանը, և ՀԱՊԿ անդամները սովոր չեն նման Հայաստանի հետ խոսելու, մենք դա տեսել ենք բոլորս: Նրանք սովոր էին ուրիշ Հայաստանի. երեսին թքում էին, ասում էին՝ այո՛, չէ՞։ Հիմա դա փոփոխություն է արդեն: Հայաստանի հետ արդեն դժվար է խոսել, դա բոլորս նկատում ենք: Բայց ո՞րն է Հայաստանի վերաբերմունքն այդ վիճակին, ի՞նչ քաղաքականություն պիտի վարվի, որ նոր ձևերով սկսեն շփվել: Այստեղ արդեն մենք ծրագրային դրույթների մեջ որևէ բան չենք տեսնում, որովհետև դա չկա: Սկզբից պետք է ունենանք ռազմավարություն, որն արդեն արտացոլվում է ծրագրերի մեջ:

– Հետաքրքրական է, որ ՀԱՊԿ-ին և ԵՏՄ-ին կառավարությունն իր ծրագրում անդրադառնում է հենց առաջին պարբերությունում, իսկ ահա ՆԱՏՕ-ի մասին խոսք է գնում նախավերջին պարբերությունում։ Ըստ Ձեզ՝ մեկընդմիշտ փակվա՞ծ է դեպի ՆԱՏՕ Հայաստանի ճանապարհը, և ինչքանո՞վ է Հայաստանին անհրաժեշտ այդ ուղղությամբ ակտիվությունը:

– Նորից եմ ասում, պետք է գիտակցեն այդ փոփոխությունը։ Ինչո՞ւ են այդպես վախվորած խոսում Ռուսաստանի, նրա հետ եղած պայմանագրերի ու հարաբերությունների մասին: Որովհետև լավ չեն պատկերացնում։ Ռուսաստանը, ոչ թե ասենք բարեկամ, մեզ հետ մեծ շահեր ունեցող երկիր է, Ռուսաստանը երկիր է, որից այս 27 տարվա ընթացքում, ես նկատել եմ, Հայաստանի ցանկացած իշխանություն սարսափում է:

– Այս իշխանությունը և՞ս սարսափում է:

– Ես կարծում եմ՝ այդ սարսափը փոխանցվել է: Դրա համար եմ ասում, որ դրա համար պիտի դուրս գալ այդ վիճակից: Սարսափն էլ ինչի՞ց է գալիս, չհասկանալուց: Ռացիոնալ մոտեցում դեռ չկա, դրա համար էլ փորձում են ամեն կերպ ավելորդ բան չանել, ավելորդ քայլ չանել՝ չհասկանալով, որ դա որևէ նշանակություն չունի: Հակառակը, քեզանից սպասում են՝ եկեք: Քանի՞ անգամ են Ռուսաստանից ասել՝ եկեք, բացատրեք՝ ուր է գնում Հայաստանը, ինչ եք առաջարկում, անընդհատ այդ մարդիկ դա են ասում, չէ՞: Երբ է նման բան եղել, Հայաստանի հետ ե՞րբ են այդպես խոսել: Սուսուփուս գալիս ես Մոսկվա, քեզ ասում են՝ այսպես է, գնա՛ արա: Հիմա  կանչում ասում են՝ բացատրե՛ք, ի վերջո, ասե՛ք, բայց այդքանը պետք է գիտակցել: Ինչ վերաբերում է ՆԱՏՕ-ին և, ընդհանրապես, եվրոպական երկրներին, Միացյալ Նահանգներին… իհարկե, այնտեղից նորից մեսիջներ են գալիս, ամեն առիթով շնորհավորում են, բան են ասում, պատրաստ են, չէ՞: Սա ընդհանուր կոնտեքստում պետք է հասկացվի, որ կարողանաս քաղաքականություն վարել, մարդկանց կարող է թվալ՝ մի անգամ Միացյալ Նահանգների հետ հանդիպեցիր, ուրեմն՝ հիմա Մոսկվան  մարդիկ է ուղարկելու այստեղ: Այդ մարդիկ դեռ հին Հայաստանում են, Հայաստանը ինքնին փոխվել է, բայց այդ մարդիկ մնացել են այնտեղ:

– Կառավարության ծրագրում  որևէ կերպ հիշատակված չեն Թուրքիայի հետ հարաբերությունները,  փոխարենը Ցեղասպանության միջազգային ճանաչման անհրաժեշտությունն է ընդգծվում։ Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ պետք է մոռանալ Թուրքիայի հետ բաց սահմանի, քաղաքական բարձր հարաբերություններ ունենալու մասին։ Փաշինյանը, հիշեցնենք, հայտարարել էր, որ պատրաստ է սկսել Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերություններ:

– Ես ասեմ, որ ընդհանրապես, արտաքին քաղաքականության բլոկը չէր կարող հստակեցում ունենալ… Բազմիցս խոսել եմ արցախյան խնդրի վերաբերյալ, ընդհանուր բաներ կան, որ կարմիր գիծ է քաշվում, հին իշխանությունների գիծն այլևս չի տարվելու, նորն է տարվելու, ինչ-որ թեզեր են ասվում, սկզբունքներ, բայց դա ընդամենն այն պահն է, որ ջրից դուրս ես գալիս, ուզում ես արևի տակ չորանալ… Այս վիճակն է դրա համար, այդ ռազմավարություն գոյություն չունի, դրա համար էլ չի արտացոլվում: Այս վիճակում ո՞նց կարող է, եթե դու չգիտես՝ ինչ ես ուզում, վերցնես՝ դա ծրագիր սարքես: Մինչև հիմա էլ ծրագրեր եղել են, անգամ չեն կարողացել մի քանի օրենք ընդունել: Թուրքիայի հետ Հայաստանը հարաբերություն չի ունեցել, նախկինում եղել է ֆուտբոլային դիվանագիտություն: Եղել են անիմաստ բաներ, որ հետո մարում էին, մարդիկ մոռանում էին դրա մասին, որովհետև ընդհանուր կոնտեքստի մեջ չէին, քաղաքական ընդհանուր հարաբերությունների մեջ դրանց տեղը պարզ չէր: Թուրքիայի հետ հարաբերություն հաստատելը հե՞շտ բան է, այդ երկիրը ցանկություն ունի՞ Հայաստանի հետ հարաբերություններ հաստատել:

– 2020 թվականին Արցախում նախագահական ընտրություններ են տեղի ունենալու։ Նախագահի պաշտոնում առաջադրվելու ցանկության մասին հայտարարել է Արցախի պաշտպանության նախկին նախարար Սամվել Բաբայանը։ Մյուս կողմից, կարծես, չի ուրվագծվում, թե ով է լինելու Արցախի ներկա իշխանությունների թեկնածուն: Նախ, ըստ Ձեզ, Արցախի նախագահի աթոռի համար պայքարը մինչև որտե՞ղ կարող է ծավալվել, և արդյո՞ք Սամվել Բաբայանին տեսնում եք այդ պաշտոնում:

– Ես կարծում եմ, որ բոլոր այն մարդիկ, որոնք գոնե հայտարարել են կամ փորձում են հայտարարել, որ ուզում են նախագահ ընտրվել, այդ մարդիկ դադարեն այս ժողովրդին սարսափեցնել: Եթե որևէ մեկը գալիս է և ասում՝ ուզում եմ նախագահ դառնալ, որովհետև երկիրը վտանգի տակ է, ինքն էլ փրկիչ է: Կապ չունի՝ ովքեր են, այդ մարդկանցից պետք է հեռու մնալ, եթե անգամ բերանից մեկը թռցրել է նման բան, պետք է հեռու մնաս: Բոլոր այն մարդիկ, ովքեր խոսում են, հին Հայաստանի մարդիկ են, ես չեմ տեսել այնտեղ մարդ, որ համապատասխանում է այս նոր իրավիճակին: Չկա՛, հնուց եկած մարդիկ են: Նա, ով ուզում է նախագահ լինել, մենակ այդ սարսափեցնելու թեզն է վերցնում: Դա ոչ միայն Սամվել Բաբայանին է վերաբերվում: Սա շատ լուրջ խնդիր է: Հանրությունը պետք է գիտակցի և մարդկանց ասի՝ գնացեք ձեր տուն: Ամեն մեկն էլ իրավունք ունի թեկնածություն դնել, բայց պիտի դնեն, իրենց մեկուկես տոկոսը ստանան, գնան տուն, որ հասկանան՝ ժողովուրդն ուղարկել է տուն:

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում

Ռոբերտ Անանյան