Հանրակրթության բնագավառում կուտակված խնդիրները ֆինանսավորման բանաձևը փոխելով լուծել հնարավոր չէ
Հասարակություն
08.03.2020 | 17:072020թ. մարտի 5-ի նիստի ժամանակ ՀՀ կառավարությունն առանց քննարկման ընդունել էր 2006թ. օգոստոի 24-ի №1262-Ն որոշման մեջ լրացում կատարելու մասին որոշումը (հարց №8): Որոշման նախագծով ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն, մարզպետարանները և Երևանի քաղաքապետարանը իրավունք են ստանում վերաբաշխումներ կատարել իրենց ենթակայության հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների հատկացումներում, դրանք համաձայնեցնելով ՀՀ ԿԳՄՍՆ հետ: Մի կողմ թողնելով այն հանգամանքը, որ որոշման համաձայն առանձին դեպքերում վերաբաշխումների կատարումը ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն պետք է համաձայնեցնի ինքն իր հետ, անհրաժեշտ է ուշադրություն դարձնել երկու այլ հանգամանքի վրա:
Առաջին, ՀՀ կառավարության 2006թ. №1262-Ն որոշման մեջ փոփոխություն էր կատարվել ընդամենը 4 ամիս ամիս առաջ, 2019թ. հոկտեմբերի 31-ին, №1503-Ն որոշմամբ: Այդ որոշման նախագիծը իրավական ակտերի նախագծերի հրապարակման միասնական www.e-draft.am/projects/1835/digest կայքում քննարկվել էր 2019թ. հուլիսի 30-ից օգոստոսի 18-ը: Այդ որոշմամբ ՀՀ կառավարությունը փոխեց հանրակրթական ուսումնական հաստատությունների ֆինանսավորման բանաձևը և վերացրեց ուսումնական հաստատությունների հատկացնումներում վերաբաշխում կատարելու տարբեր մարմինների լիազորությունը: Օգոստոսի 15-ին Կրթական քաղաքացիական նախաձեռնությունը կարծիք էր հայտնել, որ բանաձևի առաջարկվող փոփոխությունը չի լուծում այն խնդիրը, որը ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն ցանկանում է լուծել և ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ին առաջարկել էր «հանրությանը ներկայացնել բոլոր դպրոցների հետ կապված ԿԳՄՍՆ հաշվարկները», ինչին ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն պատասխանել էր, որ «Գործող կարգով դպրոցների ֆինանսավորման ծավալների համապատասխանեցումը դպրոցի կարիքներին ապահովվում է մարզի մակարդակում կատարվող վերաբաշխումների շնորհիվ: Նոր կարգով դրա անհրաժեշտությունը վերանում է»:
2020թ. մարտի 5-ին քննարկված որոշման նախագծի հիմնավորումներում ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն տեղեկացրել է, որ 2019թ. հոկտեմբերի 31-ի №1503-Ն որոշմամբ կատարված փոփոխությունների արդյունքում «դեռևս չի վերացել վերաբաշխումների անհրաժեշտությունը» և վերականգնում է պետական մարմինների այդ լիազրությունը: №1503-Ն որոշման հիմնական նպատակներից մեկը պետական մարմինների կողմից «կամայական» վերաբաշխումների պրակտիկայի վերացումն էր: Այժմ, չորս ամիս անց ակնհայտ է դառնում, որ բանաձևի փոփոխությունը այդ խնդիրը չի լուծել:
Երկրորդ կարևոր հանգամանքն այն է, որ վերը նշված նախագիծը հանրային քննարկում չի անցել: 2019թ. հոկտեմբերի 31-ից ի վեր www.e-draft.am կայքում այդպիսի նախագիծ առկա չէ: Սա անընդունելի գործելաոճ է:
Հանրակրթության բնագավառում կուտակված խնդիրները ֆինանսավորման բանաձևը փոխելով լուծել հնարավոր չէ: Ֆինանսավորումը ածանցյալ է: Հանրակրթության բնագավառում կուտակվել են մեծ թվով խնդիրներ, որոնց լուծման վերաբերյալ ՀՀ ԿԳՄՍՆ տեսլականի մասին հանրությունը պատկերացում չունի: Պարզ չի, թե ինչպես է ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն պատրաստվում որակյալ կրթություն ապահովել աշակերտների փոքր թվաքանակ ունեցող դպրոցներում: Հայաստանի տարբեր բնակավայրերի 30 դպրոցներում սովորում է 10-ից քիչ աշակերտ (ընդամենը 155 աշակերտ): Եթե ՀՀ կառավարությունը քաղաքական որոշում է կայացրել, որ այս դպրոցները պետք է գործեն, ապա այդ դպրոցներում որակյալ կրթություն պետք է երաշխավորի:
Ինչպե՞ս կարելի է որակյալ կրթություն ապահովել դպրոցներում, որոնք համալրված չեն ուսումնական պլանով նախատեսված բոլոր առարկաների դասավանդման համար անհրաժեշտ որակավորում ունեցող ուսուցիչներով, լաբորատորիաներով, չունեն բավարար շենքային պայմաններ: Ինչպիսի կառավարման համակարգ է տեսնում ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն ապագայում:
ՀՀ ԿԳՄՍՆ-ն պետք է ներկայացնի հանրակրթության համակարգում առկա խնդիրների վերլուծության հիման վրա մշակված հանրակրթության և յուրաքանչյուր դպրոցի կառավարման համարգի ապագայի իր տեսլականը, հստակեցնի դպրոցի կառավարման խորհրդի, տնօրենի և մնացած դերակատարների իրավունքներն ու պարտականությունները, պարզաբանի, թե որ չափով և որ ծախսերն է հատուցում պետական բյուջեն, տա մնացած հարցերի պատասխանները:
Առանց այդ հարցերի լուծման տեսլականը ներկայացնելու, բանաձևի փոփոխությունների օգնությամբ խնդիրը լուծելը դժվար կլինի, եթե իհարկե ընդհանրապես հնարավոր է:
Արտակ Քյուրումյան