Հինգ տոկոս տնտեսական աճով դժվար է լուծել հավակնոտ խնդիրներ, և դա մտահոգիչ է․ Արտակ Քյուրումյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Տնտեսություն
15.02.2019 | 19:50Factor.am-ի հարցազրույցը պետական ֆինանսական կառավարման փորձագետ Արտակ Քյուրումյանի հետ
– Պարո՛ն Քյուրումյան, ընդդիմությունը քննադատում է Կառավարության ծրագիրը՝ այն անվանելով ցանկությունների ժողովածու: Իշխանությունները պնդում են, որ առաջիկա 5 տարիներին կկատարեն այդ ծրագիրը, և մեր քաղաքացիները լավ կապրեն։ Որտե՞ղ է ճշմարտությունը:
– Սահմանադրության 151-րդ հոդվածի համաձայն՝ ձևավորվելուց 20 օր հետո Կառավարությունը պետք է ներկայացնի իր գործունեության ծրագիրը։ Գործնականում անհնար է 20 օրում ռազմավարական ծրագիր մշակել: Սահմանադրության այդ հոդվածը նախատեսված է բոլոր այն դեպքերի համար, որ գալիս է նոր Կառավարություն, որը պետք է ներկայացնի առաջիկա 5 տարիների զարգացման վերաբերյալ իր տեսլականը: Այս Կառավարության դեպքում առանձնահատկությունն այն է, որ նախորդի շարունակողն էր և կարող էր անհրաժեշտ վերլուծությունները կատարել անցած ժամանակահատվածում: Ցավոք՝ դա չի արվել, խնդիրները լավ ներկայացված չեն, հավանաբար՝ նաև այդ առումով փաստաթուղթը հռչակագրային բնույթ է կրում:
– Կառավարության ծրագիրը կբերի՞ տնտեսական հեղափոխության:
– Ծրագրի տարբեր բաժինների լեզուն զգալիորեն տարբերվում է։ Առանձին մասերում ասում է՝ «պետք է անել», օրինակ՝ «հարկային մարմինների կողմից պետք է մատուցվեն որակյալ ծառայություններ»: Այդ «պետք է»-ն որևէ կոնկրետ պարտավորություն չի սահմանում։ Իսկ «ներդրումային գրավչության բարձրացման նպատակով հնարավորինս պարզեցվելու է մաքսային սահմանի անցման գործընթացը» ձևակերպումը հստակ է սահմանում: Հաշվի առնելով հանգամանքը, որ միջին օղակի պաշտոնյաների մի զգալի մասը դեռևս իրենց աթոռներին է, ու դժվար է այդ մարդկանց փոխարինել, չեմ բացառում, որ նման ձևակերպումներ օգտագործելով՝ հետագայում նույնպես փորձեն տարբեր բացատրություններ տալ:
– Այսինքն՝ նման ձևակերպումների տակ կարող է պատասխանատվությունից խուսափո՞ւմ թաքնված լինել:
– Չի կարելի բացառել:
– Յուրաքանչյուր տարի 5 տարվա տնտեսական աճը կհանգեցնի՞ տնտեսական հեղափոխության:
– 5 տոկոս տնտեսական աճի նպատակն արդեն մի քանի կառավարությունների ծրագրերում է եղել, և այդպիսի տնտեսական աճով դժվար է դնել ու լուծել հավակնոտ խնդիրներ: Եթե հարկային եկամուտներն առաջանցիկ տեմպերով չաճեն, ապա դժվար է ակնկալել, որ պետությունը բավարար ֆինանսական միջոցներ կունենա երկրի առջև ծառացած խնդիրները լուծելու համար: Այդ առումով, իհարկե, 5 տոկոսը մտահոգիչ է:
– Կառավարությունը Հարկային օրենսգրքում առաջարկած փոփոխություններով նախատեսում է եկամտային հարկի համահարթեցում՝ 28 և 36 տոկոսադրույքները 23 տոկոսի իջեցնելով: Դա ճի՞շտ փոփոխություն եք համարում:
– Կառավարության ծրագրում սա այն կետերից է, որը շատ հստակ է ձևակերպված, և միանշանակ է, որ Կառավարությունը գնալու է այդ ուղղությամբ։ Ես չէի ուզի պետական քաղաքականության դեպքում օգտագործել խաղադրույք բառը, բայց այս դեպքում Կառավարությունը շատ մեծ խաղադրույք է կատարում եկամտային հարկի փոփոխության վրա: Մեխանիզմ է փոխվում՝ պրոգրեսիվ եկամտային հարկից անցում է կատարվում համահարթ եկամտային հարկի։ Իմ հարցմանն ի պատասխան՝ Ֆինանսների նախարարությունը մեկնաբանել է, որ այս փոփոխությամբ պետական բյուջեի եկամուտները կկրճատվեն 27.5 մլրդ դրամով, 2018թ. սեպտեմբերի 6-ին ֆեյսբուքյան իր եթերում վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը 37 մլրդ թվի մասին խոսեց: Այսինքն՝ պետական բյուջեն հօգուտ բարձր աշխատավարձ ստացողների հրաժարվում է այդքան գումարից:
– Իշխանությունները բացատրում են, որ այդ հարկերը մնալով աշխատողների գրպանում՝ կվերածվեն առևտրի կամ ներդրումների և կզարգացնեն տնտեսությունը:
– Նման պնդում անելու համար հարկավոր է ուսումնասիրել հակվածությունները։ Այսինքն՝ մեր տնտեսական քաղաքականությունը վարող մարմինները պետք է ունենան այդ հակվածության գործակիցները. եթե մարդու գրպանում 1000 դրամ է ավելանում, դրա ո՞ր մասն է հակված սպառել, ո՞ր մասն է հակված խնայել կամ այլ նպատակներով օգտագործել: Ես այդ հարցը գրել եմ e-draft կայքում և պատասխանը չեմ ստացել:
– Դուք ի՞նչ եք կարծում:
– Եթե հաշվի առնենք, որ այդ եկամուտը մնալու է բարձր աշխատավարձ ստացող քաղաքացիներին, չեմ բացառում, որ եթե նախորդ տարի այդ մարդիկ Դուբայում կամ այլ տեղ էին հանգստանում, եկող տարի կգնան Բալի կամ Տեներիֆե։
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում
Արմինե Ավետյան