Քոչարյանի տնտեսական աճից ազգաբնակչությունը չէր օգտվում, օգտվում էր մի փոքր խավ՝ 10 տոկոսը․ Վահագն Խաչատրյան
Քաղաքականություն
22.09.2018 | 16:00Հայաստանի նոր կառավարության ամենակարևոր խնդիրը տնտեսական դաշտում չէ, քաղաքական դաշտում է: Այդպես է կարծում ՀԱԿ վարչության անդամ, տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը: Նրա խոսքերով վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության հաջողությունը պայմանավորված է քաղաքական դաշտում տեղի ունեցող գործողություններով, հատկապես Ազգային ժողովում մեծամասնություն ունենալու հանգամանքով:
«Որպեսզի երկարաժամկետ կտրվածքում լավ աշխատի, անհրաժեշտ է խորհրդարանում ունենալ քաղաքական աջակցություն, քաղաքական մեծամասնություն»,- ասում է տնտեսագետը:
Այդ տեսանկյունից Վ.Խաչատրյանը խիստ կարևոր է համարում արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունները, որի արդյունքում էլ նոր իշխանությունները կարող են ունենալ մեծամասնություն: Մինչ այդ տնտեսական կամ դատական համակարգի որևէ լուրջ բարեփոխում հնարավոր չէ ակնկալել: Իսկ Ն.Փաշինյանի կառավարությունն անցած չորս-հինգ ամիսների ընթացքում բարեփոխումների շեշտը դրել է հիմնականում կոռուպցիայի դեմ պայքարի վրա: Արդյո՞ք դա բավարար է կառավարման լավ համակարգ և տնտեսական զարգացում ապահովելու համար:
«Կոռուպցիայի դեմ պայքար չպե՞տք է լիներ կամ կոռուպցիայի մեջ թաթախված նախկին պաշտոնյաների ունեցվածքի կամ գործողությունների բացահայտում չպե՞տք է լիներ: Ցանկացած տնտեսական բարեփոխման 70-80 տոկոսը կոռուպցիայի դեմ պայքարն է»,- նկատում է Վ.Խաչատրյանը:
Վերջինս նաև հավելում է, որ հաջողություն ունենալու համար առաջնային է դատական համակարգի բարեփոխումը: Իսկ գործող խորհրդարանն իր ուժերի դասավորությամբ այդ հարցում նոր կառավարությանը չի աջակցելու: Տնտեսագետի ներկայացմամբ՝ այսօրվա դատական համակարգը դեռևս նախկինն է, և ի վիճակի չէ ապահովել ժողովրդավարության նորմերը: Հիշատակում է Խորվաթիայի օրինակը, որտեղ տարիներ առաջ երկրի ղեկավարությունը հասկացավ, որ այդ համակարգն ուղղակի խոչընդոտում է զարգացումներին և բոլոր դատավորներին հեռացրեց աշխատանքից:
«Ես ավելի խիստ միջոցների կողմնակից եմ, որովհետև այս համակարգն ընդունակ չէ անկախ դիրք ընդունելու և ինքնուրույն որոշում կայացնելու: Անգամ անկախության տոնի առիթով Ն.Փաշինյանին շնորհավորելով՝ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփն է կարևորել մեր երկրում կոռուպցիան արմատախիլ անելու և անկախ դատական համակարգ ունենալու հանգամանքը»,- մեջբերում է տնտեսագետը:
Վ.Խաչատրյանն անդրադարձ կատարեց նաև նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանության տարիներին ու վերջինիս այն հայտարարությանը, թե իր կառավարման 10 տարիներին Հայաստանի տնտեսությունն աճել է 5 անգամ և յուրաքանչյուր տարի մոտ 30 հազար աշխատատեղ է բացվել: Վ.Խաչատրյանը գտնում է, որ հենց Ռ.Քոչարյանի տարիներին ներկայացված տնտեսական աճը կամ այդ աճի կառուցվածքում շինարարության մեծ ծավալն էին պատճառը, որ արդեն 2009թ. մեր տնտեսությունը երկնիշ անկում ունեցավ: «Տնտեսագիտության մեջ հայտնի թեզ է, որ չի կարելի մեկ ճյուղի վրա հիմնված տնտեսություն զարգացնել: Միգուցե մեկ-երկու կամ հինգ տարի հնարավոր է դա անել, բայց ոչ ավելի երկար»,- ասում է նա:
Մեր զրուցակիցը հիշեց նաև 2003թ. հետո դոլարի կտրուկ արժեզրկումը, որ 580-590 դրամից հասավ մինչև 300 դրամը: Այդ հանգամանը խոչընդոտեց տնտեսական որոշ ճյուղերի զարգացմանը: Նրա խոսքերով՝ մինչ այդ Հայաստանն ուներ արժութային այլ քաղաքականություն՝ բավականին արժեզրկված դրամ, որը նպաստում էր տնտեսության զարգացմանը՝ արտադրության և արտահանման խթանմանը, զարգանում էին անգամ ճշգրիտ մեքենաշինության, սարքաշինության, ադամանդի վերամշակման ոլորտները: Վ.Խաչատրյանը պնդում է, որ Ռ.Քոչարյանի իշխանությունը միտումնավոր է արժեզրկել դոլարը՝ այդպիսով հարստացնելով միայն մի խումբ մարդկանց:
«Տպավորություն է ստեղծվում, որ տեսեք ինչ լավ կյանքով էինք ապրում, այն ժամանակ աշխուժ էր, բայց երբ այդ աշխուժության արդյունքներն ենք վերլուծում, պարզվում է, որ դրա արդյունքից օգտվել է ընդամենը շատ փոքր խավ՝ 10 տոկոսը: Ազգաբնակչության հիմնական խավը չէր օգտվում: Եվ հենց այդ ժամանակ էր, որ տնտեսության մեջ ստվերայնությունը հասավ ահռելի չափերի: Եվ երբ համեմատություն ենք կատարում տնտեսական աճի և բյուջեի հարկերի միջեւ, տեսնում ենք, որ այդ աճը չի ապահովել բյուջեի եկամուտների համարժեք աճ: Միգուցե մտածում էին, որ մարդիկ կմոռանան, բայց ոչ, բոլորն էլ շատ լավ հիշում են, թե ինչ էր կատարվում»,- հավելում է տնտեսագետը:
Արմինե Ավետյան