Միլիոնավոր դոլարների վարկերն ու ցամաքած ջրամբարները

Լուրեր

22.11.2024 | 22:10
Նիկոլ Փաշինյանի հարցազրույցը հանրայինին․ ՈՒՂԻՂ
22.11.2024 | 22:04
Ինքնահռչակ Աբխազիայի նախկին նախագահ Ասլան Բժանիան Մոսկվա է մեկնել
22.11.2024 | 21:50
Թուրքիայի ԶՈՒ-ի գնդապետը դատապարտվել է 44 տարվա ազատազրկման զինվորների նկատմամբ սեռական ոտնձգությունների համար
22.11.2024 | 21:37
ՀՀ ԶՈՒ հավաքականը թիմային աղյուսակում հունահռոմեական ոճում զբաղեցրել է 3-րդ հորիզոնականը. ըմբշամարտի զինվորականների ԱԱ
22.11.2024 | 21:28
Պուտինի հետ «ուղիղ կապի» ժամանակ հարցերի տոտալ գրաքննություն կկիրառվի
22.11.2024 | 21:14
Ժաննա Անդրեասյանը հայ պարարվեստի մեծ երախտավոր Նորայր Մեհրաբյանին պարգևատրել է ԿԳՄՍՆ մեդալով
22.11.2024 | 21:00
Բայրամովը Գերմանիայի ԱԳ նախարարի հետ քննարկել է ՀՀ-ի հետ խաղաղության գործընթացը
22.11.2024 | 20:48
Իսրայելի նախագահի Բաքու այցի չեղարկումից հետո Ալիևն ընդունել է այդ երկրի տրանսպորտի նախարարին
22.11.2024 | 20:33
3 ոսկե, 3 արծաթե և 8 բրոնզե մեդալ՝ Երևանում անցկացված Զինվորականների ըմբշամարտի աշխարհի 37-րդ առաջնությունից
22.11.2024 | 20:16
Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարարությունն ի գիտություն է ընդունել Նեթանյահուի նկատմամբ ՄՔԴ-ի կալանավորման օրդերը
22.11.2024 | 20:00
Վեթինգ՝ ըստ ճաշակի․ ԲԴԽ-ում «թունավոր» պաշտոնավարման հետքերով. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
22.11.2024 | 19:45
16-ամյա աղջկա սպանության մեղադրանքով արդարացվածները կրկին կանգնեցին դատարանի առաջ. ՄԻԵԴ վճիռն անտեսվեց. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
22.11.2024 | 19:31
Լուկաշենկոն սպառնացել է «ամբողջությամբ ինտերնետը անջատել» բողոքի ակցիաների դեպքում
22.11.2024 | 19:18
Կարեն Սարուխանյանը հրապարակել է օրգանիզմում թմրանյութի առկայությունը ստուգող թեստի արդյունքները
22.11.2024 | 19:00
Ալիևը նոր խնդիրներ ստացավ COP29-ով՝ բարձրաձայնվեց ԼՂ-ում հայերի էթնիկ զտման, Ադրբեջանում մարդու իրավունքների վիճակի մասին․ Օլեգ Դուլգարյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Բոլորը

Հուլիսի 6-ին խորհրդարանն ընդունեց Սևանից ջրառը 100 միլիոն խորանարդ մետրով ավելացնելու օրինագիծը։ Բնապահպանները դա անթույլատրելի համարեցին՝ ահազանգելով, որ լրացուցիչ ջրառի արդյունքում Սևանի մակարդակը կիջնի 10 սմ-ով:

Սևանից ջրի բացթողման տարեկան թույլատրելի քանակությունը 170 միլիոն խորանարդ մետր է: Կառավարությունն այս տարի 270 մլն խ/մ վերցրեց: Ասացին՝ կամ պետք է ջուր վերցնենք, կամ պետք է 130 հազար գյուղացիների այգիները չորանան:

Չնայած տարին ձնառատ էր, բայց ջրամբարներում ջուր չկա: Խնդիրն այն է, որ ոռոգման համակարգում ջրի կորուստներն անցնում են 50 տոկոսից: Մինչդեռ վերջին 20 տարիներին բազմաթիվ ջրագծեր են կառուցվել,  որոնք պետք է ջուրն առանց կորուստների տեղ հասցնեին,  նաև՝ վերակառուցվել են խոշոր  ջրամբարներից մի քանիսը:

Դիտարկենք, թե վերջին տարիներին քանի ջրամբար և քանի  ջրատար է  կառուցվել  ու վերակառուցվել Հայաստանում՝ վարկերի, դրամաշնորհների ու հանգանակությունների օգնությամբ:

Տակավին օրերս՝ սեպտեմբերի 22-ին ջրային տնտեսության պետական կոմիտեն հայտնեց, որ ավարտվել են Արարատի, Կոտայքի, Արմավիրի, Արագածոտնի և Տավուշի մարզերի ոռոգման համակարգերի 13 ջրհան կայանների հեռացնող ու մոտեցնող ջրանցքների վերականգնման աշխատաքները: Ծրագիրն իրագործվել է Համաշխարհային բանկի ֆինանսավորմամբ իրականացվող «Ոռոգման համակարգերի բարելավման ծրագրի» շրջանակներում: Աշխատանքների ընդհանուր արժեքը կազմել է 3 մլրդ 47 մլն դրամ:

Սեպտեմբերի 15-ին էլ  Տավուշի մարզպետ Հովիկ Աբովյանը ներկայացրեց 10 ջրամբարի կառուցման ծրագիր՝ ընդհանուր առմամբ 8.5 մլրդ դրամ արժողությամբ:

Իսկ սեպտեմբերի 19-ին Հայաստանի ՓՄՁ զարգացման ազգային կենտրոնը Շիրակի, Վայոց ձորի և Արարատի մարզերում շահագործման հանձնեց ոռոգման 5 ջրատարներ, որոնք Սարդարապատ, Արևաշատ և այլ համայնքներում գյուղացիներին թույլ կտան տարվա ընթացքում 2 անգամ բերք ստանալ:

Նախորդ տարի էլ՝  հունվարի 26-ին, ՀՀ ֆինանսների նախարարը, Զարգացման ֆրանսիական գործակալության փոխնախագահը և Հայաստանում Ֆրանսիայի արտակարգ և լիազոր դեսպանը ստորագրեցին 75 մլն եվրո արժեքով վարկային համաձայնագիր, որի նպատակն էր մեղմել սակավաջրությունն Արարատյան դաշտավայրում, ինչպես նաև՝ մեխանիկական ոռոգումից անցում կատարել ինքնահոս համակարգի:

2015թ. դեկտեմբերի 8-ին Երևանում գումարվեց Կայունության և զարգացման եվրասիական հիմնադրամի խորհրդի 24-րդ նիստը, որում հաստատվեց Արմավիրի մարզում Մաստարայի ջրամբարի կառուցման ներդրումային ծրագրի 25,2 մլն ԱՄՆ դոլար արժողությամբ ֆինանսավորման նախնական հայտը:

Նույն տարվա սեպտեմբերի 3-ին Վիեննայում ՀՀ ֆինանսների նախարարի և Նավթ արտահանող երկրների կազմակերպության միջազգային զարգացման հիմնադրամի Գլխավոր տնօրենի միջև ստորագրվեց «Ենթակառուցվածքների և գյուղական ֆինանսավորման աջակցության» ծրագրի` 25 միլիոն ԱՄՆ դոլարով ֆինանսավորման մասին վարկային համաձայնագիր: Ծրագրի նպատակն է Հայաստանի 7 մարզերում բարելավել ջրամատակարարման և ոռոգման համակարգերը՝ առաջնահերթություն տալով աղքատության ամենաբարձր ցուցանիշ ունեցող տարածքներին:

2015թ. հունիսի 16-ին ՀՀ ֆինանսների նախարար Գագիկ Խաչատրյանը և Հայաստանում Գերմանիայի արտակարգ և լիազոր դեսպան Ռայներ Մորելը ստորագրեցին Վերականգնման վարկերի բանկից 50 մլն եվրո վարկային համաձայնագիր: Այն ուղղվելու էր  «Ախուրյան գետի ջրային ռեսուրսների ինտեգրված կառավարում. 2-րդ փուլ» ծրագրին՝ գետի բարձրացմանը:

Ավելի վաղ՝ 2014թ. դեկտեմբերի 19-ին ՀՀ ֆինանսների նախարար Գագիկ Խաչատրյանը, KFW բանկի փոխնախագահ Եվա Վիտտը և  ՀՀ գյուղատնտեսության նախարարության ջրային տնտեսության պետական կոմիտեի նախագահի ժամանակավոր պաշտոնակատար Գագիկ Խաչատրյանը ստորագրեցին դրամաշնորհային և վարկային համաձայնագրեր: 50 մլն եվրո արժողությամբ վարկը և 2 մլն եվրո արժողությամբ դրամաշնորհը նախատեսված էր ուղղել Կապսի ջրամբարի վերականգնմանը, ինչպես նաև` վերջինիս ենթակառուցվածքների վերազինմանը: Նույն ջրամբարի վերականգնման համար 2013 թվականի դեկտեմբերի 11-ին էլ խորհրդարանը հավանություն տվեց 18.5 մլն եվրո վարկային համաձայնագրին:

2013թ. մայիսի 23-ին Համաշխարհային բանկի գործադիր տնօրենների խորհուրդը հաստատեց ոռոգման համակարգերի արդիականացման ծրագրի ներքո 30 միլիոն ԱՄՆ դոլար վարկի հատկացումը Հայաստանին: Մեղրիում, Գեղարդալճում, Բաղրամյան-Նորակերտում և Քաղցրաշենում վերականգնվեցին 52 կմ երկարությամբ  ջրանցքներ՝ նվազեցնելով պոմպերով մղված բարձր ինքնարժեք ունեցող ոռոգման ջրերի կորուստները:

Միայն վարկերով, դրամաշնորհներով չէ, որ ոռոգման խնդիրներ են լուծվել: Բազմաթիվ ծրագրեր են իրականացվել  համահայկական ջանքերով: Հայաստան համահայկական հիմնադրամն իր գոյության ընթացքում վերանորոգել է Տավուշի մարզի Կիրանց, Սրանոց, Դիտավան և Վազաշեն համայնքի ջրանցքները: Կառուցվել են նաև Լոռու մարզի Լեռնապատ, Սյունիքի Լեհվազ, Ակներ, Արագածոտնի Նոր Ամբերտ, Բյուրական գյուղերում և այլն:

Եթե կառուցել ենք այդքան ջրատարներ, վերականգնել ջրամբարներ, տարին էլ  ձնառատ է եղել, ուրեմն ինչո՞ւ ենք վերստին մնացել Սևանից լրացուցիչ ջրառի հույսին: Դա նշանակում է, որ վերցրած հսկայական վարկերը, որոնց միայն մի մասին մենք անդրադարձանք, զուր են եղել: Ընդ որում փաստենք, որ Սևանի ջուրը նպատակակետին հասնելու ճանապարհին  50 տոկոսից ավելի կորուստ է ունենում` ինչպես հիդրոէներգետիկ համակարգում, այնպես էլ` ջրանցքներում:

Իսկ երբ  առկա է սխալ  կառավարում, միշտ էլ կլինեն արդարացումներ, ինչպես այժմ, երբ կառավարության ներկայցուցիչներրը հավաստիացնում են, ձյունը հալչելուց լցվել է ոչ թե ջրամբարներ կամ գետեր, այլ ներծծվել է հողի մեջ:

Փաստը մնում է փաստ, որ արտաքին պարտքի կտրուկ ավելացման գնով միլիոնավոր դոլարների վարկային միջոցներով կառուցվել են և վերակառուցվել են ջրամբարներ, ջրավազաններ, ջրատարներ, եղել է աննախադեպ քանակի ձյուն, բայց՝ ջրամբարները դատարկ են, ոռոգման  ջուր չկա և միակ հնարավորությունը դարձյալ մնում է Սևանից լրացուցիչ ջրառը: Արդյոք վարկային միջոցների կորուստը նույնքան մեծ չի՞ եղել, որքան Սևանից մինչև ոռոգվող տարածքներ  հասնող   ջրի կորուստը: 

 

Սևակ Հակոբյան