Անձամբ մի խոսակցություն գիտեմ, որ նա ուզում էր Ղարաբաղի հարցը Մեղրիով կարգավորել․ Աշոտ Սարգսյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Factor TV-ի հարցազրույցը Հոկտեմբերի 27-ի գործով Դեմիրճյանների շահերի ներկայացուցիչ, փաստաբան Աշոտ Սարգսյանի հետ

– Պարո՛ն Սարգսյան, հնարավո՞ր է հոկտեմբերի 27-ը բացահայտել այն վկաներով, որոնք դեպքից 20 տարի հետո կան:

– Բոլոր հանցագործություններն էլ հնարավոր է բացահայտել, ուղղակի մի քիչ դժվարություն կա 20 տարի անց, վկաների մի մասը մահացել է, մի մասը Հայաստանում չէ, մի մասը քաղաքական դիրքորոշումն է փոխել: Հիմա այս իշխանափոխությունը, որ եղել է, վստահ եմ, որ այդ շահագրգռվածությունը կունենա: Բայց ինչ վերաբերում է 20 տարի առաջվան, դառնում է զավեշտ, մարդիկ իրենց անգործությունն ու մեղքի բաժինը իրե՞նք պիտի բացահայտեին: Ես երբեք դատարանում, ոչ էլ դրանից հետո չեմ ասել, որ կազմակերպել է այսինչը, այսինչը, բայց մեկի անգործությունը՝ խոսքը ԱԱ և ՆԳ նախարար Սերժ Սարգսյանի մասին է, և որոշ հարցերում մյուսի մեղավորությունը, դա իրենք բացահայտեին՝ ի՞նչ անեին:

– Ի՞նչը կարող է խանգարել, որ գործը վերաբացվի։

– Բացարձակ ոչինչ չի խանգարի: Մենք հիմա չենք անհանգստացնում, քանի որ, հասկանալի է, իրավապահները ծանր վիճակի մեջ են՝ բացահայտումներ, գործի քննություններ: Չի լինի, որ Հոկտեմբերի 27-ի գործով անջատված մասը վերսկսվի և սկսվի ոչ արհեստավարժների կողմից իրականացվող քննությունը: Մենք մի անգամ տեսանք ոչ արհեստավարժների քննությունը: Ճիշտ է՝ Ջհանգիրյանը փորձառու էր, բայց այն քննիչները, որոնք իրականացրել են նախաքննությունը, մի մոռացեք, որ նրանք զինվորական դատախազության քննիչներ էին, որոնք զբաղվել էին զինվորական հանցագործություններով: Իրենց արհեստավարժության ու փորձի պակասը, և որոշ ազդեցությունն արդեն նախաքննության վերջին փուլում,երբ տվեցին մեզ, արդեն թերություններով լի էր:

– Պարո՛ն Սարգսյան, գործի նյութերով հնարավո՞ր է ասել՝ ովքե՞ր իրականում կազմակերպեցին Հոկտեմբերի 27-ը:

– Չես կարող ասել, դա լուրջ չի լինի։ Գործի նյութերով պետք չէ սկսել վերևից: Այսօր մի գործ էլ կա, որ վերևից է սկսվում, ինձ դուր չի գալիս: Մարտի 1-ի գործի մասին է խոսքը։ Գործը պետք է ներքևից սկսվի: Դատավարության ժամանակ մեր իրավահաջորդի՝ Սամվել Դեմիրճյանի և իմ գործը եղել է այն, որ ես ապացուցեմ, որ զենքերը եղել են ներսում: Ես դա ապացուցել եմ և նորից եմ կրկնում՝ ցանկացած իրավաբան, ցանկացած իրավապահ, դատավարության մասնակից թող նստի իմ դիմաց, ես նրան ապացուցեմ, որ զենքերը եղել են ներսում: Այ՝ դա քրեական գործում կա, և դատարանում էլ ամրապնդվեց: Եթե մենք ապացուցում ենք մի քանի դրվագ, կան կարևորագույն դրվագներ՝ կապված զենքերի հետ, կապված մի անձի հետ, չեմ ուզում անունը տալ, հոգնել եմ նրա անունը տալուց (նկատի ունի Նաիրի Հունանյանին – խմբ.), որը, ինձ թվում է, լրիվ ուրիշ դերակատարություն ուներ, այդ ժամանակ այդ նյութերից հետո, երբ կապացուցեինք, որ քրեական գործն այդպես չի եղել, իսկ անջատված մասով մեզ խաբեցին, որ անջատված մասով դուք կարող եք ամեն ինչ անել, և հանկարծ անջատված մասը կարճեցին… Այ՝ կազմակերպիչների մասին, որ կազմակերպիչը սա էր, սա էր, անլուրջ է խոսել, որ քրեական գործով այս բանը կա: Բայց զենքերի մասը, հետո տեսաերիզը, որը կորավ, հետո հայտնաբերվեց, մյուս օրը՝ Տիգրան Նաղդալյանի հետ կապված… այդ ամենը եթե սկսվում է, դրանից կամաց-կամաց կարելի է բարձրանալ վերև: Բայց ասեմ՝ ես ոչ թե բացահայտումը չեմ կապելու այդ վիժվածքի ցուցմունքի հետ… բացարձակ։ Նաիրիի մասին է խոսքը: Որն իրեն ձեռնտու լինի, այդ ցուցմունքն էլ կտա, ինչպես ժամանակին էր անում:

– Կարծում եք՝ հիմա ամբողջ ճշմարտությունը չի՞ ասի:

– Ամբողջ ճշմարտությունը, կարող է՝ ինքն էլ չի հասկանում, թե ոնց է եղել: Այնտեղ այնքան բաներ կա: Կարող է ինչ-որ մի մասից տեղյակ է եղել կամ կռահել, կամ էլ հետո է հասկացել:

– Դուք համոզվա՞ծ եք, որ ինքնուրույն չի գործել:

– Իհարկե: Դա անխոս: Այդ ուչաստկովի-բան մոռացանք։ Բայց որ ասես՝ կանչել են, ասել են՝ Նաիրի Հունանյան, գնա այսինչներին սպանի, հետո նստի, մի օր էլ քեզ կհանենք՝ դա անլուրջ է: Այնտեղ ավելի խորն է, հասկանո՞ւմ եք: Կազմակերպիչների մասը ոչ թե պետք է 1999 թվին փնտրենք, այլ 1994-ին, այսպես ասեմ, բայց հիմնականում 1998-ի իրադարձություններից, երբ Կարեն Դեմիրճյանը մտավ քաղաքականություն: Ոչ թե հոկտեմբերի 27-ից մի ամիս առաջ, այլ ավելի հետ գնալ, տեսնել՝ ինչ իրավիճակում է այս ամեն ինչը եղել:

– Այսինքն՝ հիմնական թիրախը եղել է Կարեն Դեմիրճյա՞նը:

– «Միասնություն» դաշինքը՝ Կարեն Դեմիրճյան-Վազգեն Սարգսյան: Երկուսից մեկն էլ որ մնար, այդ ծրագիրը չէր ստացվելու: Ո՞նց պետք է լիներ Բախշյանի սպանությունը: Փոխնախագահը նստած է ամբիոնում։ Բնական է, որ պետք է սպանեին: Որպեսզի չստացվեր, որ եկան հենց երկուսին սպանեցին: Միրոյանի սպանությունը: Լուսահոգին եթե մի 10 վայրկյան ուշ դուրս գար իր աշխատասենյակից, որովհետև ինքն աշխատասենյակում էր… Արմենակ Արմենակյանի սպանությունը, որը սպանվեց, երևի, իր խառնվածքի պատճառով՝ չոքի, չէր չոքել: Եթե արհեստավարժ թիմ հավաքվի… Տարբեր վարկածներ կային, որոնք նախաքննության ժամանակ ուշադրության չէին արժանացել:

– 20 տարի Հոկտեմբերի 27-ը չի բացահայտվել: Սա Ձեզ մոտ հարցեր առաջացնո՞ւմ է, թե ովքեր կարող էին կանգնած լինել դրա թիկունքում:

– Կարող էին լինել արտաքին ուժեր՝ թե՛ Արևելք, թե՛ Արևմուտք: Կոնկրետ որը՝ չեմ կարող ասել: Բայց, ամեն դեպքում, նրանք օգտագործել են ներքին այդ ապահովողների անգործությունը: Ես մի քանի անգամ ասել եմ՝ կան այնպիսի փաստեր՝ կապված կատարման հետ: Էդիկ Գրիգորյանի ծննդյան օրն ասել է՝ մտնելու եմ բոլորին գյուլլեմ, չէ՞, որին ներկա է եղել ԱԱԾ բարձրաստիճան սպա: Բարձրաստիճան սպան չի կարող զեկուցած չլինել իր ղեկավարներին նման խոսակցությունը: Լա՛վ, խոսակցությունը չի զեկուցել, դրա հետևանքով կատարվել է այս հանցագործությունը: Պետք է ծառայողական քննություն նշանակեին, հնարավոր է՝ պետք է իրեն քրեական պատասխանատվության ենթարկեին, բայց, ամեն դեպքում, նա պիտի միանգամից պաշտոնանկ արվեր, չէ՞: Չի արվել: Դուք ասում եք՝ ովքե՞ր են կանգնած: Ովքեր պետք է իրենց պարտականություններն անեին, չեն արել, ես գտնում եմ, որ հնարավոր է՝ այդ մասով նրանք էլ են կանգնած:

– ԱԱԾ տնօրեն Արթուր Վանեցյանը մի քանի օր առաջ ո՛չ հերքեց, ո՛չ էլ հաստատեց, որ Նաիրի Հունանյանը եղել է ԱԱԾ գործակալ…

– Երևի այդ օրը չի նայել նյութերը: Մենք 2001-ին թղթեր ենք ստորագրել այդ նյութերի չհրապարակման տակ: Երևի թե դիվանագիտական պատասխան է տվել, Ծառայության պետն է: Բայց որ Նաիրի Հունանյանն առնչություն ունեցել է, և ոչ միայն նա, այլև Տիգրան Նազարյանը, որը, կարծեմ, մահացել է… Իսկ ո՞վ ուղարկեց Տիգրան Նազարյանին ԱՄՆ: Նա երկու տարի հարցազրույց էր տալիս Ամերիկայում, ասում էր՝ ես չհասկացա՝ ինձ ինչո՞ւ բերեցին այստեղ: Քննչական խմբին նայում ես՝ փորձառու քննիչներ են, Գագիկ Ջհանգիրյանը, համոզված եմ, չէր կարող նման վրիպում ունենալ, որը եղել է: Միանշանակ հասկացվում է, որ արգելվել է: Հիշում եք, որ եկավ ԱԺ, ասեց՝ քանի դեռ զինվորական դատախազ եմ, չեմ կարող խոսել: Գիտե՞ք ինչ կա, ամեն մեկն իր շահն ունեցել է 27-ի գործով, իր համար օգտագործել է: Այդ տականքը, որ մի քանի ուղղությամբ էր շեղում գործը, հետո սկսվեց այս ամեն ինչը, ամեն մեկն իր մասով առաջ տանելը: Ես որ ասել եմ՝ Ռոբերտ Քոչարյանը չարիք է Հայաստանի համար, նկատի եմ ունեցել այն մթնոլորտը, որ ինքը բերեց Հայաստան:

– Դուք նրա կապը Հոկտեմբերի 27-ի հետ չե՞ք տեսնում։

– Կապը Հոկտեմբերի 27-ի հետ տեսնում եմ ամեն ինչում: Օրինակ՝ նայեք ինչ եղավ: Հարցաքննության ժամանակ այդ տականքն ասում է, որ ԱԱԾ մեկուսարանում մտել են Մանվել Գրիգորյանն ու Սեյրան Սարոյանը և իրեն ենթարկել են խոշտանգումների, որպեսզի նա ցուցմունք տա Ռոբերտ Քոչարյանի դեմ: Ես իրեն ասում եմ՝ տղա՛ ջան, սուտ ես ասում, քանի որ 2000 թվականին Սեյրան Սարոյանը ստացավ գեներալի կոչում, Մանվել Գրիգորյանը ստացավ գեներալ-լեյտենանտի կոչում երկու ամիս հետո: Չի ստացվում:։

– Ունե՞ր Ռոբերտ Քոչարյանը շահ՝ չբացահայտելու Հոկտեմբերի 27-ը:

– Իսկ ի՞նչ է արել Ռոբերտ Քոչարյանի իշխանությունը Հոկտեմբերի 27-ը բացահայտելու համար։ Անջատված մասով ոչ մի գործողություն չի արվել: Մեկ քննչական գործողություն ցույց տվեք անջատված մասով:

– Ռուս գործակալ Ալեքսանդր Լիտվինենկոն մահից առաջ հայտարարեց, որ Հոկտեմբերի 27-ի թիկունքում կանգնած են ռուսական հատուկ ծառայությունները: Ձեզ հայտնի՞ է այդ հայտարարությունը:

– Ո՞նց կարող է Հոկտեմբերի 27-ի վերաբերյալ որևէ հայտարարություն լինի, և ես անտեղյակ լինեմ: Յուրաքանչյուրն իր նպատակների համար այդ բանն անում է: Լիտվինենկոն դավաճան է՝ իր երկրի, իր ուսադիրների, իր երդմանը: Ես ո՞նց կարող եմ հավատալ, որ նման բան կա: Չի բացառվում: Երկու եղբոր Ղրիմում ապրելը, թեպետ Ղրիմն այդ ժամանակ ուկրաինական էր, բայց մենք հո գիտենք, որ դա վերացական էր, այնտեղ ԳՌՈՒ-ի բազաներ կային: Բայց ուղղությունը ոչ թե պետք է վերցնենք, գնանք տեսնենք՝ Ամերիկան է կազմակերպել կամ Ռուսաստանը, այդպես չի: Մի հատ ներքինը պարզենք և, հնարավոր է, գանք հասնենք մի աստիճանի: Իմ տեսանկյունից՝ երեք կարևորագույն վկա մահացել է, որոնք կարող էին շարունակել մնացածը, այն, ինչի ուզում էինք մենք հասնել: Այս իշխանությունը պարտավոր է Հոկտեմբերի 27-ի գործը նույն ջանասիրությամբ, ոնց որ Մարտի 1-ն է բացահայտում, անկախ նրանից, որ իրենք Մարտի 1-ի մեջ եղել են, իսկ Հոկտեմբերի 27-ի մեջ չեն եղել․․․ եթե այդ ջանասիրությամբ հանձնարարեն բացահայտել, ոչ թե ուղղություն տալով, որ ասեք՝ Ռոբերտ Քոչարյանն է կազմակերպել:

– Հոկտեմբերի 27-ի գործով բազմաթիվ վկաներ և մասնակիցներ մահացան: Այդ մահերը կասկածելի՞ էին:

– Էլի շահարկումներ են: Օրինակ՝ բժշկուհի Ռոզան տեսել է այնտեղ զինված մարդիկ: Բայց այդ զինված մարդիկ քրեական գործում կան, ի՞նչն է տեսել։ Գործում կա, որ կրակոցներից հետո Երկրապահի որոշ տղաներ գնացել են, իրենց մոտից վերցրել են զենքերը, եկել կրակել են: Ասում են՝ մահացավ: Մի՛ շահարկեք, թողեք հանգիստ: Բայց, դրա հետ մեկտեղ, կան մահեր, որ ինձ համար շատ կասկածելի են: Վռամի մահը կասկածելի էր, ինձ համար տարօրինակ էր Մուշեղ Մովսիսյանի մահը: Շատ տարօրինակ էր: Կգա օրը՝ կասեմ: Ես չեմ հավատում, որ նրա մեքենայի արգելակման խողովակը կտրվել է, այդ ավտովթարին ես չեմ հավատում:

– Նաիրի Հունանյանն այս գործի գլխավոր մեղադրյալն է: 20 տարի է՝ նստած է, ի՞նչ դժվար էր, որ այս 20 տարվա ընթացքում մեռներ և այս գործի բացահայտման հնարավորությունը վերացվեր։

– Ես միշտ ասել եմ, քանի դեռ սրանք ողջ են, իշխանափոխություն չի լինի, ուզում է՝ 200 հազար մարդ հավաքվի, ուզում է՝ 300 հազար մարդ: Որովհետև ով էլ գալու է, միանգամից սրանց ասելու է՝ ասեք, որ սրանք են կազմակերպել: Բայց արի ու տես, որ, իրոք, այս իշխանափոխությունը տեղի ունեցավ, բայց սրանք ողջ են: Միգուցե հույսն այն է, որ տուժողի ոչ մի ներկայացուցիչ չի համաձայնվի, որ իրենց քաղաքական նպատակների համար օգտագործեն այս գործը: Եթե հանկարծ նրա ցուցմունքի համաձայն ասեն՝ վե՛րջ, բացահայտված է, Ռոբերտ Քոչարյանն է, Սերժ Սարգսյանն է, Ալիկ Հարությունյանն է՝ առանց հիմքերի: Եթե Նաիրին ցուցմունք կտա, որը հիմնավորվելու է բազմաթիվ ապացույցներով, մենք դա կարող ենք հաշվի առնել: Դուք գիտեք, չէ՞, մի հատ նման կեղտոտ վարկած էր հորինել եղբոր հետ, հոկտեմբերի 28-ին, երբ ԱԺ-ում գաղտնալսում էին իրենց, նա եղբորն ասում էր՝ կասենք Կարեն Դեմիրճյանն է կազմակերպել: Այս մարդն ամեն ինչի ընդունակ է, ես ո՞նց նրա ցուցմունքներին հավատամ:

– Պարո՛ն Սարգսյան, Դուք կարդացե՞լ եք Վահան Շիրխանյանի նամակը՝ ուղղված Ռոբերտ Քոչարյանին:

-Լա՛վ էլի… Ես հիմա վատ եմ զգում Ռոբերտ Քոչարյանի մասին խոսելուց։ Ասեմ՝ ինչու: Ով տեղից վեր է կենում, նրա մասին բան է ասում: Բայց ես գիտեմ, չէ՞, որ նրա մասին կարող եմ խոսել։ Որովհետև 1998-ից հետո որևէ դրական գնահատական չեմ տվել նրա որևիցե քայլին, նրա ենթակայությամբ չեմ եղել երբեք: Բայց այն մարդիկ, որոնք այդ ժամանակ Ռոբերտ Քոչարյանի նկարն էլ կարող է իրենց պատին էին կպցրել, այսօր ասում են՝ Ռոբերտ Քոչարյանն ըսենց է, Ռոբերտ Քոչարյանն ընենց է: Մի քիչ ամաչեք, էլի: Մենք այդ ժամանակ ապրել ենք և գիտենք՝ ով ով է եղել և ոնց է վերաբերվել Ռոբերտ Քոչարյանին:

– Բայց Վահան Շիրխանյանը չի՞ կարող ճշմարտությունն ասել:

– Դուք չիմանաք, որ եթե  1999-ից հետո ինձ համար Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանը դարձել են  պետությանը վնաս տվողներ, դա նշանակում է,  որ ես այն 9 տարվա գործիչներին հանել դրել եմ գլխիս: Մինչև այդ էլ դուք էիք: Որ ասում է՝ 27 տոկոսը սարքել եք (նկատի ունի 1998-ի նախագահի ընտրությունները հօգուտ Ռոբերտ Քոչարյանի կեղծումը): Ռոբերտ Քոչարյանն ո՞վ էր, որ ինչ-որ մի թիվ կեղծեր, նա ո՞վ էր, որ կարողանար տեղեկանք վերցնել, նրան որ մառախուղի ժամանակ թողնեիր փողոց, ամառանոցի տեղը կկորցներ: Պարո՛ն Շիրխանյան, դու ի՞նչ էիր անում: Այնպիսի մարդիկ են խոսում: Ռոբերտ Քոչարյան չի էլ եղել, այդ ժամանակ բաժանված էր երկու մասի, ուժային թիմը գիտեր, որ ոչ թե Քոչարյանին է ընտրում, այլ Վազգեն Սարգսյանին, իսկ ժողովուրդն էլ՝ Կարեն Դեմիրճյանին: Դուք կեղծում եք, հետո ասում եք՝ այսպես եղավ: Դուք եք բերել այդ չարիքին մեր գլխին, հետո խաբել է ձեզ:

– Բայց Հոկտեմբերի 27-ի մասին իր դիրքորոշումներն ուշադրության արժանի չե՞ն:

– Ինչո՞վ: Մեղրիի վարկածը նորություն չի: Պարտադիր չէ, որ Ռոբերտ Քոչարյանն ու Սերժ Սարգսյանն ասեն՝ արտաքին աշխարհ, եկեք այս մարդուն խփեք: Այդպես չի: Կարող է՝ ինքը Ղարաբաղի հարցը շահարկում էր անձնական հարստության համար: Եվ ինքը կարող էր տեսնել, որ Վազգենի ժամանակ ոչ մի բան չի կարող անել, և ինչ-որ բան է առաջարկել վերևում: Միամիտ, իբր, որ ա՛յ՝ Մեղրիի հարցը սենց անենք: Հենց իր մի բլթոցի պատճառով կարող էր առաջացնել այս աղմուկը: Մի անգամ ինձ հարցրեցին՝ բա ինչի՞ չտվեց: Կարող է՝ իրեն պետք էլ չէր, կարող է՝ ասել էր, որ այս երկուսին վերացներ, ինքը մնար միակ տիրակալը Հայաստանում: Գերտերությունների մոտ մի անգամ որ խոսացած լինի, դա հերիք է: Որ ասում են՝ Մեղրիի վարկածը հորինված է, սուտ է: Ես անձամբ մի խոսակցություն գիտեմ, որը կասկածում էր, թե սա ուզում է Ղարաբաղի հարցը Մեղրիի հարցով կարգավորել: Այնպես որ՝ Մեղրիի խոսակցությունը եղել է:

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:

Մհեր Արշակյան