Հայաստանը կվերադարձնի իր տարածքները՝ ի պատասխան Ադրբեջանի նախաձեռնած հերթական պատերազմի
Քաղաքականություն
08.06.2017 | 19:00Պատերազմը ղարաբաղյան ճակատում, ըստ էության, անխուսափելի է: Այս իրավիճակում միայն Հայաստանի ու Արցախի զինված ուժերի ադեկվատ ռազմական պատասխանը, իսկ ավելի կոնկրետ՝ հարձակողական գործողությունները կարող են վերջ դնել Ադրբեջանի ագրեսիվ քաղաքականությանը:
Factor.am-ի հետ հարցազրույցում նման միտք է հայտնել Ռուսաստանի ԱՊՀ երկրների ինստիտուտի փոխտնօրեն, ռազմական փորձագետ Վլադիմիր Եվսեևը՝ մեկնաբանելով «Միջազգային ճգնաժամային խումբ» (ICG) հետազոտական կազմակերպության փորձագետների՝ արցախյան հիմնախնդրի մասին գրված վերջին զեկույցը՝ «Լեռնային Ղարաբաղը կուտակում է պատերազմի ամպեր» վերնագրով:
Զեկույցում մասնավորապես նշվում է, որ Հայաստանը և Ադրբեջանը 2016 թ. ապրիլյան ռազմական բախումներից հետո ավելի քան երբևէ մոտ են նոր պատերազմին:
– Պարոն Եվսեև, Միջազգային ճգնաժամային խմբի փորձագետները կարծում են, որ հայ-ադրբեջանական պատերազմի վերսկսման հավանականությունը այսօր բավական մեծ է: Նման զեկույցները պե՞տք է լուրջ անհանգստության առիթ լինեն Ձեր կարծիքով:
– Ըստ էության, իմ կարծիքը շատ չի տարբերվում ճգնաժամային խմբի նման եզրակացությունից: Կարծում եմ, որ փաստացի պատերազմը Ղարաբաղում անխուսափելի է: Չնայած Հայաստանի և Ռուսաստանի ձեռնարկած միջոցառումներին (զենքի մատակարարում, միացյալ զորախմբի ստեղծում)՝ այնուամենայնիվ պատերազմը Ղարաբաղում անխուսափելի է, քանի որ հայկական կողմից տարածքներ պոկելու Ադրբեջանի քաղաքականությունը, մասնավորապես նախորդ տարվա ապրիլին, չստացավ ադեկվատ պատասխան: Ադրբեջանը զգացել է, որ այդ «պոկելու» կամ «կծելու քաղաքականությունը» օգուտներ է տալիս, ուստի կասկած չկա, որ ադրբեջանական կողմը շարունակելու է նույն գործելաոճը, եթե չստանա համարժեք ռազմական պատասխան հայկական կողմից:
Այսօր շատ բան կախված է նաև Մինսկի խմբի համանախագահների համաձայնեցված աշխատանքից: Համանախագահները ջանքեր են գործադրում բռնության մակարդակը հակամարտության գոտում նվազեցնելու համար, բայց Ադրբեջանը արգելափակում է Մինսկի խմբի որոշումները, խոչընդոտում է շփման գծի երկայնքով մշտադիտարկման և հետաքննության մեխանիզմների ներդրմանը: Մյուս կողմերը շատ լավ հասկանում են այս հանգամանքը, և դա պահանջում է ադեկվատ պատասխան ոչ միայն բոլոր համանախագահների, այլև Հայաստանի կողմից: Իմ համոզմամբ՝ Մինսկի խմբի համանախագահների ջանքերը բավարար չեն: Ենթադրում եմ, որ Ադրբեջանը շարունակելու է «պոկելու քաղաքականությունը», ինչպես եղավ Թալիշում, քանի դեռ չի ստացել ադեկվատ պատասխան Հայաստանի կողմից:
Միակ խելամիտ ելքը այս իրավիճակից ոչ միայն պաշտպանական, այլև հարձակողական ռազմական գործողությունների իրականացումն է երկու հայկական պետությունների զինված ուժերի կողմից:
– Կարծում եք, որ հայկական կողմը անցում կկատարի՞ նման ռազմավարության:
– Ես կարծում եմ, որ հայկական կողմը պարզապես այլ ելք չունի, որովհետև միայն հարձակողական ռազմական գործողությունները կարող են վերջ դնել Ադրբեջանի ագրեսիվ քաղաքականությանը: Հարձակողական գործողությունների դեպքում կարող է հնարավորություն ստեղծվել Ադրբեջանի հետ տարածքներ փոխանակելու համար, և այդ դեպքում կարելի է հետ վերադարձնել այն տարածքները, որոնք բռնազավթել է Ադրբեջանը 2016 թ. ապրիլին: Սա իմ՝ որպես ռազմական փորձագետի, անձնական կարծիքն է: Ես պարզապես չեմ տեսնում տարածքները վերադրաձնելու այլ սցենար: Ընդ որում, Հայաստանը ինքը չի նախաձեռնելու հարձակումը. դա կլինի պատասխան Ադրբեջանի նախաձեռնած հերթական պատերազմին:
– Այսօրվա դրությամբ տարածաշրջանային և աշխարհաքաղաքական գործոնները որքանո՞վ են նպաստում լայնածավալ պատերազմի վերսկսմանը:
– Գիտեք, միջազգային իրադրությունը շատ քիչ է ազդում Ադրբեջանի վրա: Ավելի շատ ազդում է Թուրքիայի միջամտությունը այս գործընթացին: Թուրքիայի միջամտությունը հրահրում է Ադրբեջանին պատերազմի, քանի որ վերջինս զգում է իր թիկունքում Թուրքիայի աջակցությունը: Այս իմաստով ավելի կարևոր է ոչ թե այն իրադրությունը, որը կա Ադրբեջանի շուրջ, այլ Թուրքիայի աջակցության հանգամանքը: Եթե Ռուսաստանը համոզի Թուրքիային չաջակցել Ադրբեջանին, այդ դեպքում պատերազմ կարող է չլինել, որովհետև Ադրբեջանը կվախենա հարձակվել, եթե Թուրքիան կանգնած չէ իր թիկունքում: Բայց ես չգիտեմ՝ կկարողանա՞ Ռուսաստանը դա անել: Համոզված չեմ:
– Բայց չէ՞ որ Ռուսաստանի և Թուրքիայի հարաբերություններն այսօր ավելի լավ վիճակում են, քան 2016-ի ապրիլին էր:
– Հարաբերությունները լավ վիճակում են, բայց դա չի նշանակում, թե Թուրքիան կդադարեցնի աջակցությունը Ադրբեջանին ղարաբաղյան հարցում: Հարաբերությունները որոշ հարցերում բարելավվել են, իսկ որոշ հարցերում փոփոխություն չկա:
– Իսկ Ադրբեջանի ներքին իրավիճակը ի՞նչ դեր կարող է խաղալ այս հարցում:
– Ադրբեջանում սոցիալ-տնտեսական վիճակի վատթարացումը ստիպում է իշխանություններին փնտրել արտաքին թշնամի: Այդպիսի արտաքին թշնամի կարող են լինել միայն Լեռնային Ղարաբաղը և Հայաստանը, ուստի ներքին պատճառները դրդում են Ադրբեջանի ղեկավարությանը սկսելու նոր պատերազմ:
– Հայկական բանակը որքանո՞վ է այսօր պատրաստ պաշտպանական գործողությունների:
– Կարծում եմ, որ հայկական կողմն այժմ պատրաստ է թե՛ պաշտպանական և թե՛ հարձակողական ռազմական գործողությունների լոկալ մասշտաբով:
Արամ Սարգսյան