Մշակույթ
26.05.2021 | 17:29
BBC-ի ռուսական ծառայությունը վավերագրական ֆիլմ է ներկայացրել Արցախյան երկրորդ պատերազմի մասին։
Լրատվամիջոցի թղթակիցները հայկական ու ադրբեջանական կողմից պատմում են՝ ինչպիսին է սահմանազատման գիծը Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմից մի քանի ամիս անց և ինչ է այն նշանակում մարդկանց համար, որոնք ստիպված լքել են իրենց տները կամ հակառակը՝ վերադարձել։
Լրագրողը պատմում է Լաչինի միջանցքի մասին, որը Հայաստանն ու Արցախը միմյանց կապող միակ ուղին է հիմա։ Տեղի բնակչուհի, խանութի աշխատակցուհի Աիդա Բալիքյանը լրագրողին պատմում է, որ այժմ հարմարվում են նոր իրավիճակում ապրելում, այլ տարբերակ չունեն։
Զաբուխ (Աղավնո) գյուղում էլ լրագրողը հանդիպել է Լեռնային Ղարաբաղում լիբանանահայ համայնքի ղեկավար Անդրանիկ Չավուշյանի հետ։ Չավուշյանը նշել է, որ հայը երբեք չի հաշտվի մարդկային ու տարածքային կորուստների հետ։ Մինչ պատերազմն այստեղ 300 լիբանանահայ է ապրել, հիմա 87 մարդ է մնացել։ Չավուշյանը նաև ասել է՝ մնացել են ու մնալու են, չեն կարող բռնի ուժով ստիպել հեռանալ։
Ֆիլմում ներկայացվում է նաև հայրենի Հադրութը լքելուց հետո Կապանի գիշերօթիկ դպրոցի շենքում ժամանակավոր բնակություն հաստատած Վալերի Գասպարյանի պատմությունը։ Նա նշում է, որ պատերազմից մեկ ամիս անց ստիպված լքել է տունը, նաև հավելում՝ հազարավոր ընտանիքներ հիմա ծանր վիճակում են։
«Իմ գյուղ չեմ կարող գնալ, ոչ էլ իմ ծնողների շիրիմներին այցելել։ Գուցե իմ թոռները դա կանեն՝ վերադառնալով այնտեղ։ Ես երևի էլ երբեք չեն տեսնի իմ հողը»,- ասում է Վալերի Գասպարյանը։
Լրագրողը ներկայացնում է նաև հայկական Շուռնուխ գյուղում տիրող իրավիճակը՝ նշելով, որ այն բաժանվել է 2 մասի, իսկ հայ բնակիչները ստիպված լքել են իրենց տները։
Անդրադառնալով ադրբեջանական կողմին՝ ֆիլմում խոսվում է Աղդամի մասին, ներկայացվում ականապատ տարածքները։ Լրագրողը պատմում է, որ քաղաքն ավերված է, ադրբեջանական գերեզմանները՝ նույնպես։
Ներկայացվում է նաև ադրբեջանական վերահսկողության տակ անցած Մատաղիսը, որը լրագրողն անվանում է Սոգուվաշեն և պնդում, որ ժամանակին հայերն ու ադրբեջանցիներն այստեղ խաղաղ ապրել են, հիմա էլ գյուղում ավերվածությունները շատ չեն, չնայած հայկական եկեղեցու խաչը հանված է։
Խոսվում է նաև ադրբեջանական Բարդա քաղաքում պատերազմի ժամանակ տեղի ունեցած հրթիռակոծության մասին։ Տուժած բնակիչներից մեկը պատմում է, որ հիմա անաշխատունակ է, սակայն ոչ ոք իրենով չի հետաքրքվում ու չի օգնում։
Հատկանշական է, որ անդրադառնալով Բարդային՝ ֆիլմի հեղինակները չեն հիշատակել պատերազմի ժամանակ Արցախի, ինչպես նաև Հայաստանի քաղաքների ու գյուղերի, խաղաղ բնակչության ամենօրյա հրթիռակոծությունների ու ավերի, հումանիտար ճգնաժամի մասին, որն առաջացել է ադրբեջանական զինված ուժերի հանցավոր գործողությունների հետևանքով։ Ոչինչ չի ասվում նաև Ադրբեջանում պահվող հայ ռազմագերիների, ինչպես նաև ադրբեջանական վերահսկողության տակ անցած տարածքներում հայկական պատմական, հոգևոր ու մշակութային ժառանգության կոթողների ոչնչացման ու ավերման մասին։
Էմմա Չոբանյան
