15.11.2024 | 14:41
Բայրամովը՝ COP29-ին համաշխարհային առաջնորդների բացակայության և Ֆրանսիայի բոյկոտի մասին
Մոսկվան երբեք չի կառավարել ԼՂ հակամարտությունը, բայց այն շարունակում է հակամարտության ամենաազդեցիկ արտաքին ուժը մնալ. Թոմաս դե Վաալ
Քաղաքականություն
21.02.2018 | 16:17
2018-ի փետրվարին նշվում է Լեռնային Ղարաբաղի ճգնաժամի 30-րդ տարեդարձը, որից սկիզբ առավ մինչ օրս շարունակվող հակամարտությունը: Ղարաբաղյան հակամարտությունն այսօր արդեն միջազգային դիմակայություն է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև, ուր երկու գերզինված բանակները միմյանց են դիմակայում՝ «շփման գծի» երկայնքով: Հակամարտությունը վերածվել է միջպետական վիճաբանության՝ համաշխարհային մայրաքաղաքների և սոցիալական մեդիա ուշադրությունն իր վրա սևեռելով: Այն Անկարայի, Բրյուսելի, Թեհրանի և Վաշինգտոնի ուշադրության կենտրոնում է. գրում է Քարնեգի հիմնադրամի ավագ գիտաշխատող Թոմաս դե Վաալը Carnegie.ru-ում:
«Մոսկվան երբեք չի կառավարել Ղարաբաղյան հակամարտությունը, բայց այն շարունակում է հակամարտության ամենաազդեցիկ արտաքին ուժը մնալ: Ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործընթացը կմնա «նվազագույն նախագիծ» Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի համար այնքան ժամանակ, քանի դեռ առանցքային դերակատարները չեն որոշել վերանայել իրենց ռազմավարական առաջնահերթությունները»:
Թոմաս Դե Վաալի խոսքով՝ ներելի է շատ հայերի ու ադրբեջանցիների պատրանքը, թե Մոսկվան կառավարում է հակամարտությունը, սակայն դա ներելի չէ արևմտյան որոշ վերլուծաբանների դեպքում, որոնք բաց են թողնում հետխորհրդային տարածքի բոլոր հակամարտությունների կարևոր տարբերությունները, և դրանք համահավասարեցնում իրար: Հակամարտության տարիներին տարբեր ռուսական խմբեր պաշտպանել են կա՛մ հայկական, կա՛մ ադրբեջանական կողմերին, դա այդպես է նաև այսօր, սակայն դա Մոսկվայի դերակատարումը չէ։ Հայերը և ադրբեջանցիներն այս 30 տարիներին միշտ իրենք են որոշել հակամարտության ձևը. երբ հարմար է եղել մերժել են ռուսական միջամտությունը, օրինակ՝ 1994 թվականին՝ տապալելով ռուսական խաղաղապահ զորքերի տեղակայման ծրագրերը:
Մոսկվայի դիրքորոշումը հակամարտության միջազգային համատեքստում ակնհայտորեն տարբերվում է Աբխազիայում, Հարավային Օսիայում կամ Ուկրաինայում իր դիրքորոշումից: Ռուսաստանը կաղմնակից է հրադադարի ինչպես նաև Բաքվի ու Երևանի հետ լավ հարաբերությունները պահպանելուն: Ինչպես Մոսկվան, Վաշինգտոնն ու Փարիզը նույնպես ակնհայտորեն չեն ցանկանում պատասխանատվություն ստանձնել մի հակամարտությունում, ուր հակամարտության կողմերը հակված չեն լուծել իրենց տարաձայնությունները:
«Բոլոր հակամարտություններն, ի վերջո, ավարտվում են: Խաղաղ կարգավորման այլընտրանքն է՝ մեկ այլ բախման հետևանքով Մոսկվայի կամ իր արևմտյան գործընկերների կողմից հայերին և ադրբեջանցիներին կարգավորում պարտադրելը, որը ավելի շատ կյանքեր կխլի այս տխուր պատմության լավ ավարտի համար»։
Թարգմանությունը՝ Աննա Պողոսյանի
