Ինչո՞վ է վտանգավոր Գառնու տաճարի մոտ բաղնիքի խճանկարի վերականգնումը. մասնագետները դեմ են
Մշակույթ
26.05.2017 | 17:35Օրերս ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանն աշխատանքային այցով մեկնել է Կոտայքի մարզի Գառնի և Գողթ համայնքներ: Նա շրջայց է կատարել մարզի «Գառնի» պատմամշակութային արգելոց-թանգարանում, ծանոթացել արգելոց-թանգարանի ենթակառուցվածքների զարգացման և զբոսաշրջային այցելությունների կազմակերպման ժամանակակից տեխնիկական հնարավորությունների ներդրման ծրագրերին:
«Ուղիղ հանձնարարական եղավ տաճարի կողքին բաղնիքի խճանկարի վերականգնման համար, նաև ժամանակակից լուծումներով վերակառուցել այն շինությունը, որը ներառում է բաղնիքը: Դա շատ մոտ ապագայում կկատարվի»,- ասել է Ամիրյանը:
Խճանկարը վերականգնելու ծրագիրը, սակայն, մասնագետների շրջանում տարակարծությունների առիթ է տվել: Քանդակագործ Սահակ Պողոսյանը Factor.am-ի հետ զրույցում կարծիք հայտնեց, որ եթե նույնիսկ վերականգնողը որակյալ մասնագետ լինի, խճանկարը, միևնույն է, կդադարի պատմամշակութային արժեք լինելուց:
«Պատմամշակութային բոլոր արժեքները պետք է պահպանել ճիշտ նույն ձևով, ինչ հասել է մեզ, հարկավոր է մաքրել փոշուց, կեղտից, բայց ժամանակի կնիքը կորցնել չի կարելի: Զբոսաշրջիկներին հետաքրքրում է հենց խճանկարի հին, ոչ թե վերականգնված տեսքը»,-մեկնաբանեց քանդակագործը` հավելելով, որ եթե խճանկարում, օրինակ, ներառված է ծովաձիու պատկեր, որի միայն թևի հատվածն է պահպանվել, չարժե վերականգնել ֆիգուրը` պատմական շերտի կորստի հաշվին:
Նրա խոսքով` ավելի լավ է գումարներ ծախսել Գառնու տաճարի հանրահռչակման համար: «Ամեն ինչ չէ, որ պետք է վերականգնել»,- շեշտեց. Ս.Պողոսյանը:
Քանդակագործը մտավախություն հայտնեց, որ խճանկարի վերականգնումը կիրականացվի ոչ պրոֆեսիոնալ մասնագետների կողմից, ինչպես դա արվեց Աբովյան և Սայաթ-Նովա փողոցների խաչմերուկում գտնվող Սուրբ Աստվածածին եկեղեցու դեպքում. «Եթե, օրինակ, այդպիսի սարսափելի արդյունք պետք է ունենանք, ավելի լավ է` ոչ մի քայլ չարվի: Թե չէ ոմանք գործ են «կպցնում», և նրանց համար խճանկարի արժեք լինել-չլինելը ոչ մի նշանակություն չունի: Արդյունքում անիմաստ ծախս է արվելու: Ոչ մի ոլորտում մասնագետների կարծիքը հաշվի չեն առնում, և բոլորն անում են այն, ինչ խելքներին փչում է»:
Ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանի համար ևս պարզ չէ` որն է խճանկարի վերականգնելու անհրաժեշտությունը: Նրա համոզմամբ` հուշարձանը որքան հին է, եզակի, այնքան կարևորվում է բնօրինակի պահպանության հանգամանքը. «Չեմ հասկանում` ի՞նչ են ուզում անել. խճանկարը տգե՞ղ է, ուզում են գեղեցկացնե՞լ»:
Ճարտարապետն ընդգծեց, որ մենք տեղյակ չենք խճանկարի ո՛չ պատմական, ո՛չ հնագիտական ակունքներից, հայտնի չէ` այն արվեստի որ ուղղությանն է պատկանում, ազգային բնույթ է կրում, թե` ոչ, հայերն են դրա հեղինակը, թե հույները: Այնինչ, ըստ նրա, վերականգնում իրականացնելու համար այս մանրամասներին տիրապետելը բավական կարևոր է:
«Եթե բացարձակապես չենք տիրապետում նյութին` պետք է խճանկար հորինե՞նք, ո՞ւմ է դա պետք»,- նկատեց Ա.Ղուլյանը:
Նրա համոզմամբ` եթե այսպես շարունակվի` չենք տարբերի առաջին և քսանմեկերորդ դարերի գործերը: Ճարտարապետը հիշեց Զվարթնոցի խոյակները վերականգնելու անհաջող փորձերը: «Հիմա չգիտենք` այդ խոյակներից որոնք են նոր և որոնք` հին: Գիտամեթոդական առումով կատաստրոֆիկ սխալներ են արվել…Հռոմի կենտրոնում ավերակներ են, բայց մարդիկ պահում են դա, ոչ ոքի մտքով չի անցնում, որ անհրաժեշտ է վերականգնել»,- եզրափակեց մեր զրուցակիցը:
Աննա Բաբաջանյան