Մի համակարգված թալանի պատմություն, կամ ինչպես չկառուցվեց Հյուսիս-հարավը. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Տնտեսություն
06.09.2018 | 20:40Հյուսիս-հարավ ճանապարհային միջանցքի կառուցման ծրագրի կոռուպցիոն դրսևորումների տարիներ ի վեր եղած խոսակցություններն իրավական գնահատականի են արժանանում: Սեպտեմբերի 5-ին դատախազությունը հայտնեց 23.5 մլրդ դրամի չարաշահումների և պատճառած վնասի մասին: Դա արվել է 2009-2018 թվականների ընթացքում:
Հայաստանի Հանրապետությունում երբևէ ձեռնարկված ամենախոշոր ենթակառուցվածքային ծրագրին, շինարարության տեմպին ու խնդիրներին մենք արդեն անդրադարձել ենք: 556 կմ ընդհանուր երկարությամբ, Մեղրի-Երևան-Բավրա ավտոճանապարհի միջոցով երկրի հարավը հյուսիսին կապող ծրագիրը բաժանված է 5 առանձին տրանշերի, որոնց շրջանակում կնքվում են վարկային առանձին պայմանագրեր: Ամենամեծ մասը՝ 500 մլն դոլարի պայմանագիրն Ասիական զարգացման բանկի (ԱԶԲ) հետ է:
Վարկային մյուս համաձայնագրերը Եվրոպական ներդրումային բանկի և Եվրասիական կայունացման և զարգացման բանկի հետ են:
Ծրագրի մեկնարկը նախանշված էր 2009թ. հոկտեմբերին, ավարտը՝ 2019թ. հունիսին: Սակայն թե մեկնարկը ուշ սկսեց, թե ավարտը կլինի ուշացումով:Միակ պատրաստված հատվածը Երևան-Արտաշատ, Երևան-Աշտարակ 70 մլն դոլար արողությամբ 31 կիլոմետրանոց հատվածն է: Այն, սակայն, կառուցվելլ էր թերություններով, որոնք մինչ օրս պարբերաբար շտկում են:
Հայաստանում Ասիական զարգացման բանկի ներկայացուցիչը մամուլի հետ զրույցում դեռ 2017թ. օգոստոսին ասել էր, որ 2009 թվականից հետևում են ծրագրի ընթացքին, եկել են այն եզրակացության, որ Հայաստանում «Հյուսիս-հարավ» ծրագիրն իրագործվելու շանսեր չունի։
Ասիական զարգացման բանկի ներկայացուցիչ Շեյն Ռոզենթալն էլ ասել էր, որ մայրուղու չկառուցված հատվածների շինարարության արժեքը շեշտակի կբարձրանա՝ հասնելով մեկ կիլոմետրի համար 3.5 մլն դոլարի:
Ներկա պահին «Հյուսիս-hարավ» ճանապարհային միջանցքի ներդրումային ծրագրի համար վարկային և դրամաշնորհային միջոցներ է տրամադրում 3 բանկ, ինչպես նաև գումարներ են հատկացվել ՀՀ բյուջեից։ Փաստենք, սակայն, որ միջոցների անբավարարություն կա՝ ճանապարհային միջանցքի ավելի քան 300 կմ հատվածը մնացել է առանց ֆինանսավորման, ինչպես նշեց նախարար Աշոտ Հակոբյանը հուլիսի 18-ի ասուլիսում:
Նոր կառավարությունը, ի սկզբանե հասկանալի էր, որ առաջին հերթին անդրադառնալու է ոչ թե ճանապարհի կառուցմանը, այլ՝ խոսվող, բայց այդպես էլ չբացահայտված չարաշահումներին: Դա արվեց նոր կառավարության առաջին նիստերից մեկում՝ հունիսի 1-ին: Խոսվեց շինարարություն իրականացնող չինական ընկերության անբավարար աշխատանքի և կոռուպցիոն դրսևորումների մասին:
Արդյո՞ք նախօրեին հայտարարված բացահայտումները փոխվարչապետի մատնանշածի հետ կապ ունեն, թե ոչ, դեռ հայտնի չէ: Բայց պարզ է, որ ծրագրով երկիրն արտաքին մեծ պարտքի տակ է մտել, և, ինչպես երևում է, այդ պարտքը հարստացրել է որոշներին:
Այլեւս ակնհայտ է, որ Հայաստանում երբևէ իրականացված ամենախոշոր ենթակառուցվածքային ծրագիրը նաև ամենակոռումպացվածն է եղել։
Առավել մանրամասն՝ տեսանյութում:
Սևակ Հակոբյան