Գրագիտության աստիճանները, «տեքստ» բառի թարգմանությունը և Խորենացու «տիեզերագնացները». ապաքաղաքական զրույց Դավիթ Գյուրջինյանի հետ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Factor TV-ի A-politic հաղորդաշարի հյուրն է Լեզվի կոմիտեի նախագահ Դավիթ Գյուրջինյանը։ Նրա կարծիքով՝ մարդը կարող է գրաճանաչ լինել և նույնիսկ գրագետ, բայց չկարողանա հասկանալի լեզվով շարադրել իր մտքերը: Գրագիտությունը, այդպիսով, ունի իր աստիճանները: Որոշակի աստիճանի մարդուն պետք է հասցնի դպրոցը: Սակայն հաճախ ուսուցիչները պատրաստվածության նման մակարդակ չունեն: Այս համատեքստում անդրադառնալով մանկավարժական բուհերի խնդրին՝ լեզվաբանը նշում է, որ այդտեղ մարդիկ ընդունվում են իրենց գիտելիքների հանրագումարով, բայց շատ դժվար է 18 տարեկան երիտասարդի դեպքում ստուգել, թե որքանով է նա գիտակցում իր առաքելությունը և որքանով է պատրաստ ծառայել մանկավարժությանը:

Հաղորդման հյուրի համոզմամբ՝ ցանկացած օտար բառ հայերեն թարգմանելու պարագայում պետք է հաշվի առնել, թե ինչպես այն կներառվի լեզվական պրակտիկայի մեջ և արդյո՞ք հնարավոր կլինի այդ բառից տարբեր ձևեր կազմել: Դավիթ Գյուրջինյանը նաև հիշեցնում է, որ շատ բառեր, որոնք մեզ զուտ «հայկական» են թվում, նույնպես ավելի վաղ փոխառվել են այլ լեզուներից:

Լեզվաբանը կարևորում է նաև այն համատեքստը, որում կիրառվում է այս կամ այն բառը: Պաշտոնական ելույթներում, հաղորդումներով, հոդվածներում մենք չենք կարող մեզ թույլ տալ այնպիսի արտահայտություններ, որոնք հնարավոր են առօրյա շփումներում: Այդ առիթով Լեզվի կոմիտեի նախագահը խոսում է, այսպես կոչված, «նիրհող» բառերի մասին: Օրինակ, «տիեզերագնաց» բառը հայերենում օգտագործվել է 5-րդ դարում՝ Մովսես Խորենացու ճառերից մեկում, և հետո, վերաիմաստավորվելով, հարություն է առել 20-րդ դարի 60-ական թվականներին:

Մանրամասները՝ տեսանյութում:

Արամ Աբրահամյան