23.11.2024 | 00:04
Վթար Երևան քաղաքի Տիչինայի փողոցում․ կան հոսպիտալացվածներ
Մենք չենք կարող թույլ տալ պատմությանը կրկնվել՝ Լեռնային Ղարաբաղի պաշարմամբ․ Los Angeles Times
Քաղաքականություն
02.02.2023 | 12:30
«Երեք տասնամյակ առաջ աշխարհը կողքից դիտել է ու թույլ տվել բոսնիական Սրեբրենիցա քաղաքում դաժան ցեղասպանություն։ Կրկին նման ճգնաժամ է ծավալվում։ Համաշխարհային առաջնորդները գիտեն, թե ինչովդա կարող է ավարտվել, և նրանք արդարացում չունեն կողքի քաշվելու համար: Նրանք պարտավոր են օրենքով և մարդկային պարկեշտությամբ միջամտել և պաշտպանել 120,000 խաղաղ բնակիչներին Արցախի հայկական մեծամասնություն ունեցող Հանրապետությունում»,-գրում է Լos Angeles Times-ը։
Պարբերականը ծավալուն անդրադարձ է կատարել Լաչինի միջանցքի փակմանը։ Հրապարակման մեջ անդրադառնալով Սրբրենիցայի ցեղասպանության պատմությունը՝ հեղինակները զուգահեռներ է տանում.
«Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում գտնվող ինքնավար անկլավը, որը հայտնի է որպես Լեռնային Ղարաբաղ, ուներ մեծամասնություն հայ բնակչությամբ նույնպես հայտարարեց ինքնորոշման իր իրավունքից օգտվելու իր մտադրության մասին: Լեռնային Ղարաբաղի հայերը` Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում փոքրամասնություն կազմող խումբը, տասնամյակներով ենթարկվել են բռնությունների և ջարդերի: Անկլավի անկախության հռչակումից հետո, Բոսնիայում ծավալվող իրադարձությունների արձագանքներով, Ադրբեջանի կառավարությունը էթնիկ զտումների նմանատիպ գործողություն իրականացրեց և հարձակում սկսեց անկլավի հայ բնակչության վրա»,-ասվում է հրապարակման մեջ։
Հոդվածագիրները նշում են, որ մի քանի տարի տևած պատերազմից հետո Լեռնային Ղարաբաղի հայերը հաղթեցին ու 1995 թ-ին ձևավորեցին անկախ ժողովրդավարական պետություն, որը հայտնի է որպես Արցախի Հանրապետություն՝ հիմնվելով տարածաշրջանի հնագույն նախաստալինյան անվան վրա։ Հաջորդ 25 տարիների ընթացքում չճանաչված Արցախի ժողովրդավարական Հանրապետությունը արդյունավետորեն համագործակցում էր միջազգային կառույցների և եվրոպական վերահսկողական մարմինների հետ՝ բարելավելու կառավարման և քաղաքացիական հասարակության ենթակառուցվածքները:
Ի հակադրություն նշվում է, որ Ադրբեջանը բռնել է ավտորիտարիզմի ուղին՝ դառնալով նավթային բռնապետություն, որը կառավարվում է մեկ ընտանիքի կողմից 1993 թվականից առ այսօր։Ադրբեջանը նաև «հայատյացության» մշակույթ է զարգացրել իր դպրոցներում և պետական հաստատություններում և Արդարադատության միջազգային դատարանի կողմից դրա համար պատժամիջոցի ենթարկվել։
Նշվում է նաև, որ 2020 թվականին, նավթից և գազից ստացված եկամուտներից ոգևորված, Ադրբեջանը հաջող հարձակում սկսեց Արցախի վրա։ Թուրքիայի անմիջական մասնակցությամբ Ադրբեջանին հաջողվել է գրավել հայերի վերահսկողության տակ գտնվող տարածքների մեծ մասը։
«2022 թ-ի դեկտեմբերի 12-ից, երբ Ուկրաինայում պատերազմը թեժացավ, Ադրբեջանի կառավարությունը պաշարել է Արցախի հայ բնակչությանը՝ փակելով Լաչինի միջանցքը, կոլեկտիվ պատիժ սահմանելով 120,000 խաղաղ բնակիչների նկատմամբ։ Մեկամսյա պաշարումը հանգեցրել է դպրոցների փակման, սննդի խիստ պակասի և էլեկտրաէներգիայի և բնական գազի մատակարարման խնդիրների: Առաջին անհրաժեշտության դեղամիջոցներն այժմ սակավ են, ընտանիքները բաժանված են, հիվանդանոցային հիվանդներ են եղել, որոնք հրատապ բուժման կարիք են ունեցել, բայց մահացել են: Բացի Կարմիր Խաչի օգնությամբ ժամանակ առ ժամանակ ծանր հիվանդներին տարածաշրջանից տանելուց,Ադրբեջանը արգելափակել է բոլոր տեղաշարժերը Արցախից ներս ու դուրս։ Զուգահեռները Սրեբրենիցայի պաշարման հետ անհանգստացնող են: Ադրբեջանցի բռնապետ Իլհամ Ալիևը հունվարի 10-ին հեռուստահարցազրույցում հայտարարել է, որ իր կառավարության նպատակն է հայաթափել Արցախը: Այս հայտարարությունների և Լաչինի միջանցքի շրջափակման առնչությամբ մի խումբ գիտնականներ ահազանգել են. «Որպես ցեղասպանության գործընթացն ուսումնասիրող գիտնականներ՝ մենք կարծում ենք, որ Ադրբեջանի կառավարության գործողությունները ցեղասպանության վտանգ են ներկայացնում տարածաշրջանի հայերի համար»»,-ասվում է անդրադարձում։
Հրապարակման մեջ խոսվում է նաև միջազգային տարբեր կառույցների ու երկրների արձագանքի մասին՝ նշելով, որ, այնուամենայիվ, կոնկրետ միջամտություն չկա իրավիճակին։
«Անգործությունը մեղսակցություն է: Արցախի հայ բնակչության դեմ պաշարումը հանցագործություն է մարդկության դեմ և ցեղասպանության նախերգանք։ Ժնևի 1948 թվականի կոնվենցիան ստորագրած պետությունները իրավաբանորեն պարտավոր են միջամտել, քանի դեռ ուշ չէ։ Արցախն այսօր ժողովրդավարության և ինքնավարության, թափանցիկության և կոռուպցիայի, ազատության ու ճնշումների միջև հակամարտության դեմքն է։ Սրեբրենիցայի հետ զուգահեռները պետք է ավարտվեն հիմա։ Աշխարհը չի կարող անտեղյակ ձևանալ։ Արցախի խաղաղ բնակչությանը չպաշտպանելը մեղսակցություն է նրա ոչնչացմանը»,-նշում են հեղինակները։
Էմմա Չոբանյան
