Մոսկվային ՄԽ-ն այժմ ավելի շատ է պետք, որպեսզի Ղարաբաղում նրա նոր կարգավիճակը որոշ միջազգային ճանաչում ստանա․ Ավիգդոր Էսկին
Քաղաքականություն
30.09.2021 | 21:55Factor.am-ը զրուցել է իսրայելցի հրապարակախոս, հասարակական գործիչ Ավիգդոր Էսկինի հետ
–ՌԴ արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը հայտարարել է, որ Մինսկի խմբի տարածաշրջանային այցերի շրջանակում նախատեսվում է նաև այց Ստեփանակերտ: Կարծում եք՝ կա՞ն նախադրյալներ, որ կվերականգնվի հակամարտության կարգավորման ձևաչափը:
-Ղարաբաղում պատերազմի ելքը և գրեթե մեկ տարվա հրադադարի հարաբերական պահպանումը տեղի ունեցավ Մինսկի խմբի շրջանակից դուրս: Մոսկվան հայտնվեց առաջին պլանում: Ոչ ոք չի սպասում, որ Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ը խաղաղապահներ կուղարկեն տարածաշրջան, հատկապես՝ Աֆղանստանում տեղի ունեցած վերջին իրադարձություններից հետո:
Ավելին՝ հարկ է հիշել, թե ինչպես պատերազմի ընթացքում հրադադարի հասնելու՝ ամերիկյան և ֆրանսիական փորձերը հաջողությամբ չպսակվեցին: Այսպիսով, ուժերի հարաբերակցությունը փոխվել է: Սա վերաբերում է ոչ միայն Ադրբեջանի և Հայաստանի հարաբերություններին․ Ռուսաստանը նկատելիորեն ամրապնդել է իր դիրքերը: Եվ նաև Թուրքիան, չնայած այն դեռ երկրորդական դեր է խաղում Ռուսաստանից հետո:
–Կարևո՞ր է, որ պատերազմի ավարտից հետո Մինսկի խումբը լինի նաև Ստեփանակերտում:
-Դա կախված է նրանից, թե ինչ նրանք կտեսնեն: Եթե նրանց ժամանումով հնարավոր լինի ցույց տալ հարյուր հազարավոր կամ ավելի հայերի առկայությունը և այնտեղ ապրելու պատրաստակամությունը, ապա սա բոլորովին այլ պատկեր է, քան այնտեղ ընդամենը 25-30 հազարի առկայությունը: Ամեն դեպքում, Մինսկի խումբը մնում է լուսանցքում: Մոսկվային այն այժմ ավելի շատ է պետք, որպեսզի Ղարաբաղում նրա նոր կարգավիճակը որոշ միջազգային ճանաչում ստանա, թեկուզ՝ ժամանակավոր։
–Շատ հայ փորձագետներ անհանգստացած են գործընթացներին Թուրքիայի ակտիվ ներգրավվածությամբ: ԱՄՆ–ը, Ռուսաստանը և այլ երկրներ ԼՂ հարցը քննարկում են նրա հետ: Վլադիմիր Պուտինը նույնիսկ հայտարարեց, որ Թուրքիան տարածաշրջանում հաշտեցնողի դերում է: Ձեր կարծիքով՝ կարո՞ղ է Թուրքիան լիովին դառնալ հակամարտության կարգավորման գործընթացների մասնակից: Այստեղ վտանգ կա՞ հայկական կողմի համար:
-Անդրկովկասում Թուրքիայի դիրքերի ամրապնդումն անվիճելի փաստ է, որը պատերազմի ելքի արդյունքն է, որի ժամանակ Թուրքիան զգալի ջանքեր է գործադրել: Պետք է հիշել, որ նախագահ Ալիևի իշխանության համակարգը շատ հեռու է «մահմեդական եղբայրների» իսլամիզմի ռեժիմից, որը Էրդողանը պարտադրեց Թուրքիային: Միայն ռուսական գործոնի շնորհիվ Թուրքիան ռազմակայաններ չի տեղաբաշխում Ադրբեջանի տարածքում: Բայց նրա քաղաքական ու տնտեսական ներկայությունն ընդլայնվում է: Սա վերաբերում է ոչ միայն Ադրբեջանին, այլ նաև Վրաստանին:
Հայաստանի համար հիմնական վտանգը ներքին ճգնաժամն է, բնակչության թվի նվազումը և ազգային գաղափարի բացակայությունը: Նման խնդիրների դեպքում արտաքին վտանգն ավելի էական է դառնում:
–Ալիևը կրկին, այժմ՝ ՄԱԿ–ում, հայտարարում է, որ չկա Ղարաբաղը՝ որպես տարածք, չկա Ղարաբաղյան հակամարտություն: Այս իրավիճակում որքանո՞վ է հավանական, որ նա կնստի բանակցությունների սեղանի շուրջ և կքննարկի Ղարաբաղի կարգավիճակը, ինչպես ցանկանում է Հայաստանը, ինչպես ցանկանում են Մինսկի խմբի երկրները, ինչպես ցանկանում է, օրինակ, ԱՄՆ-ը։
-Չենք կարող ասել, որ Վաշինգտոնը պնդելու է, որ Ղարաբաղի կարգավիճակի քննարկում անպայմանորեն լինի՝ չնայած նրան, որ Հայաստանում ԱՄՆ դեսպանի վերջին հայտարարությունը լավատեսության հիմքեր է տալիս Երևանին: Շատ բան կախված է նրանից, թե քանի հայ է այսօր ցանկանում մնալ Ղարաբաղում: Եվ նաև՝ ի՞նչ կասի Մոսկվան:
Պետք է ընդունել, որ բանակցությունների հին նախապատրաստությունները չեն կարող արդյունավետ լինել: Անդրկովկասում աշխարհաքաղաքական հավասարակշռությունը փոխվել է:
-Կարո՞ղ է հայկական կողմը հնարավոր բանակցություններում պաշտպանել իր շահերը՝ պատերազմում պարտություն կրելուց հետո։
-Դա կախված է նրանից, թե Հայաստանը կարո՞ղ է դառնալ բարգավաճ և հզոր: Եթե հարյուր հազարավոր սփյուռքահայեր սկսեն տեղափոխվել Հայաստան, և եթե երկիրը սկսի ծաղկել, նրա հետ հաշվի կնստեն։ Բայց եթե քաղաքական ճգնաժամը չմարի, և եթե ամեն տարի Հայաստանի հարյուր կամ երկու հարյուր հազար քաղաքացիներ լքեն Հայաստանը, ապա դժվար կլինի դրական սցենար ակնկալել:
Հռիփսիմե Հովհաննիսյան