01.04.2025 | 09:30
ՀՀ տարածքում ավտոճանապարհները հիմնականում անցանելի են
ԱՄՆ-ը ցանկանում է վերահսկողություն ստանալ Ուկրաինայի բոլոր ռեսուրսների նկատմամբ․ FT
Քաղաքականություն
28.03.2025 | 13:00
Կիևի կողմից մարտի 23-ին ստացված ԱՄՆ-Ուկրաինա հանածոների գործարքի նոր նախագիծը պարունակում է շատ ավելի ագրեսիվ պահանջներ Վաշինգտոնից՝ վերահսկողություն Ուկրաինայի հանքային պաշարների և էներգետիկ ակտիվների նկատմամբ։ Փաստաթուղթը, սակայն, չի պարունակում անվտանգության երաշխիքներ։ Այս մասին հայտնում են Financial Times-ը և Bloomberg-ը։ Երկու լրատվամիջոցների խմբագրություններն էլ հնարավորություն են ունեցել ծանոթանալ գործարքի նախագծին, փոխանցում է DW-ի ռուսական ծառայությունը։
Նշվում է, որ համաձայնագիրը պետք է տարածվի Ուկրաինայի բոլոր հանքային ռեսուրսների վրա, ներառյալ՝ նավթն ու գազը, ինչպես նաև երկրի ամբողջ տարածքում հիմնական էներգետիկ ակտիվները։ Ըստ FT-ի՝ գործարքը նաև ներառում է ենթակառուցվածքները, որոնք կապված են բնական ռեսուրսների շահագործման հետ, ինչպիսիք են ճանապարհները, երկաթուղիները, խողովակաշարերը, նավահանգիստները և վերամշակման գործարանները։
Համապատասխան նախագծերից ստացված միջոցները պետք է փոխարկվեն արտարժույթի և ուղարկվեն արտերկիր, իսկ ուշացումների կամ վեճերի դեպքում փոխհատուցման պատասխանատվությունը կրելու է Ուկրաինան։ Կիևի նավթի, գազի և օգտակար հանածոների արդյունահանման նախագծերից ստացված եկամուտները երկու երկրների միջև կբաժանվեն հատուկ ներդրումային հիմնադրամի կողմից։
FT-ի տվյալներով՝ ԱՄՆ-ն առաջինը կստանա իրեն փոխանցվող շահույթը և կպահպանի ենթակառուցվածքային նախագծերի առաջնահերթ իրավունքները, ինչպես նաև երրորդ կողմերին ռեսուրսների վաճառքի վրա վետոյի իրավունքը։
Bloomberg-ն էլ գրում է, որ համաձայն գործարքի նախագծի՝ ներդրումային հիմնադրամը պետք է վերահսկի Ամերիկյան զարգացման ֆինանսական կորպորացիան (DFC)։ Այն կնշանակի տնօրենների խորհրդի հինգ անդամներից երեքին և «ոսկե բաժնեմասով» իրավունք կունենա արգելափակել որոշ որոշումներ։ Ուկրաինան էլ կնշանակի երկու անդամի և չի կարողանա միջամտել հիմնադրամի ամենօրյա կառավարմանը։
Հաղորդվում է, որ Կիևը պետք է հիմնադրամին փոխանցի նոր ենթակառուցվածքային նախագծերից և բնական պաշարների զարգացման նախագծերից ստացված եկամուտների 50 տոկոսը։
«Միևնույն ժամանակ, 2022 թվականին Ուկրաինա Ռուսաստանի լայնամասշտաբ ներխուժումից հետո Միացյալ Նահանգների ներդրումը կհամարվի ներդրում գործընկերության մեջ։ ԱՄՆ-ն իրավունք կունենա ստանալ բոլոր շահույթները՝ գումարած տարեկան 4 տոկոս, քանի դեռ նրա ներդրումները չեն փոխհատուցվել»,- հայտնում է Bloomberg-ը՝ նշելով, որ սա փաստացի նշանակում է, որ Թրամփի վարչակազմը կստիպի Ուկրաինային վճարել ԱՄՆ-ի կողմից պատերազմի սկզբից ի վեր տրամադրված բոլոր ռազմական և տնտեսական աջակցության համար, մինչև Կիևը գործընկերային հիմնադրամից որևէ եկամուտ ստանա։
Գործարքը, որը ժամանակային սահմանափակում չունի, Կիևին նաև արգելում է կարևոր օգտակար հանածոներ վաճառել Միացյալ Նահանգների «ռազմավարական մրցակիցներ» համարվող երկրներին։
Եթե համաձայնագիրն ընդունվի, Միացյալ Նահանգները հսկայական լիազորություններ կստանա՝ վերահսկելու ներդրումներն Ուկրաինայում այնպիսի նախագծերում, ինչպիսիք են ճանապարհների և երկաթուղիների կառուցումը, նավահանգիստները, հանքերը, նավթի և գազի արդյունահանումը և կարևոր օգտակար հանածոները: Ըստ հրապարակման՝ դա կնշանակի «ԱՄՆ-ի տնտեսական ազդեցության աննախադեպ ընդլայնում» Ուկրաինայում այն ժամանակ, երբ այն փորձում է մոտենալ ԵՄ-ին»։
FT-ն իր հերթին վկայակոչել է անանուն ուկրաինացի բարձրաստիճան պաշտոնյաների կարծիքը, ըստ որոնց՝ ԱՄՆ-ի նոր առաջարկը «կարող է խաթարել իրենց երկրի ինքնիշխանությունը, հանգեցնել եկամտի արտահոսքի և մեծացնել Կիևի կախվածությունը Վաշինգտոնից»։
Ուկրաինայի նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին, որը մարտի 27-ին Փարիզում մասնակցում էր «կամավորների կոալիցիայի» գագաթնաժողովին, ասել է, որ ԱՄՆ-ի առաջարկները «մանրամասն ուսումնասիրություն են պահանջում»։
Թարգմանությունը՝ Էմմա Չոբանյանի
