Չինաստանը կարևոր գործոն է հանդիսացել Աֆղանստանում թալիբների արագ առաջխաղացման հարցում․ վերլուծաբաններ

Լուրեր

16.01.2025 | 18:00
Զախարովան՝ ՀՀ տարածքով «միջանցքի», ԱԳ փոխնախարարը՝ վիզաների ազատականացման գործընթացի մասին․ ԼՈՒՐԵՐ
16.01.2025 | 17:54
Վիզաների ազատականացման հարցով երկխոսությունը դրական փուլ է մտել. Արփինե Սարգսյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
16.01.2025 | 17:45
Հայաստանը հնդկա-ֆրանսիական արտադրության հրետանային համակարգ կգնի Հնդկաստանից․ The Economic Times
16.01.2025 | 17:38
Գլխավոր դատախազը բավարարել է Միացյալ Թագավորության միջնորդությունը. մեղադրվող անձը հանձնվել է ՄԹ իրավասու մարմնին
16.01.2025 | 17:30
ՀՀ-ԱՄՆ ռազմավարական գործընկերության փաստաթուղթը համաձայնեցված է Դոնալդ Թրամփի հետ․ Ստյոպա Սաֆարյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
16.01.2025 | 17:23
Վերացվել է «Արթուրս Աղվերան Ռեզորթ»-ի ջրօգտագործման կասեցումը․ ԲԸՏՄ
16.01.2025 | 17:15
Բայրամովը Վրաստանի ԱԳ նախարարին է ներկայացրել ՀՀ-Ադրբեջան խաղաղության գործընթացում առկա խնդիրները
16.01.2025 | 17:07
Օլիմպիական խաղերի մեդալակիրներն ու միջազգային գրոսմայստերի վարկանիշ լրացրած շախմատիստները կազատվեն պարտադիր զինվորական ծառայությունից
16.01.2025 | 17:01
Կարմիր բերերտավորի` «Աչքերդ չկլորցնես» արտահայտության մասով ՆԳՆ-ում ծառայողական քննություն է սկսվել․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
16.01.2025 | 16:54
Ադրբեջանի ՊՆ զորամասերում զինծառայողների հետ հանդիպումների սահմանափակումներ են մտցվել
16.01.2025 | 16:50
Զենքի գործադրմամբ հանցագործությունները շարունակում են մեզ համար մտահոգիչ մնալ․ ՆԳ նախարար
16.01.2025 | 16:47
Սերժ Սարգսյանը, Ռոբերտ Քոչարյանը, Գուրգեն Արսենյանը Վաչագան Ղազարյանի գործով վկա են․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
16.01.2025 | 16:39
Կոշտի և օբյեկտիվության ճիշտ բալանսը դեռ չենք կարողացել գտնել․ գոհունակությունը նվազել է․ ՊԵԿ նախագահ․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
16.01.2025 | 16:35
Կոբախիձեն ընտրություններից հետո առաջին արտասահմանյան այցը կկատարի Ադրբեջան
16.01.2025 | 16:24
Ինչ կապ ունեն Աշտարակի բաժնի պետի ազատումը և մարզպետի խորհրդականի մոտ եղած թմրանյութը․ հարց նախարարին․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Բոլորը

Մինչ ԱՄՆ-ը հեռանում է Աֆղանստանից, ամբողջ աշխարհը հետևում է Չինաստանի արձագանքին: Երկու երկրներն ունեն ընդհանուր սահման և հաստատել են կապեր դեռևս մինչև ԱՄՆ-ում տեղի ունեցած սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչությունը, գրում է Ամերիկայի ձայնը։

Աֆղանստանում ուժերի հավասարակշռության փոփոխությունից շատ առաջ, Չինաստանն արդեն փորձեր էր իրականացնում թալիբների հետ հարաբերություններ հաստատելու ուղղությամբ: Չինաստանի արտգործնախարարը հուլիսի 28-ին չինական Տյանցզին քաղաքում հանդիպել է թալիբների բարձրաստիճան ներկայացուցիչների հետ:

Ըստ Կենտրոնական Ասիայի հարցերով փորձագետ Ռաֆայելո Պանտուչիի՝ դրանից մեկ շաբաթ առաջ Չինաստանի նախագահը զանգահարել էր և զրուցել այդ ժամանակ դեռևս Աֆղանստանի գործող նախագահ Ղանիի հետ՝ նրան առաջարկելով իր շարունակական աջակցությունը: Կենտրոնական Ասիայի որոշ վերլուծաբաններ կարծում են, որ Չինաստանը հանդիսացել է Աֆղանստանում թալիբների նման արագ առաջխաղացման հարցում կարևոր գործոն:

Ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի վերլուծաբան Սեթ Ջոնսն ընդգծում է, որ Աֆղանստանի անվտանգության ուժերը ընդունել են այն փաստը, որ թալիբներն ունեն Չինաստանի, Ռուսաստանի, Պակիստանի և Իրանի, տարածաշրջանի խոշորագույն երկրներից շատերի, հավանաբար, բացառությամբ Հնդկաստանի աջակցությունը:

Որոշ վերլուծաբաններ նշում են, որ Աֆղանստանում Չինաստանի շահերն են երկրի օգտակար հանածոների հանքավայրերը և Չինաստանի խոշոր ծրագիր հանդիսացող Belt and Road նախաձեռնությունը, որը նպատակ ունի ընդլայնել Չինաստանի քաղաքական և տնտեսական ազդեցությունը Եվրոպայում` ներդրումային և ենթակառուցվածքային ծրագրերի միջոցով:

Թեև Աֆղանստանից ԱՄՆ -ի դուրս գալը կարող է լավ առիթ հանդիսանալ Չինաստանի համար՝ երկիր մուտք գործելու առումով, վերլուծաբանները կարծում են, որ Պեկինը դեռ չի շտապում:

German Marshall Fund հաստատության վերլուծաբան Էնդրյու Սմոլը, ով մասնագիտացած է Չինաստանի արտաքին քաղաքականության ոլորտում, նշում է, որ Չինաստանը շարունակում է դիտարկել Աֆղանստանը որպես կայսրությունների գերեզմանոց և չի ցանկանում ընդգրկվել՝ այս քայլը համարելով չափազանց ռիսկային: Նրանք կարծում են, որ դա ծուղակ է, գտնում է վերլուծաբանը:

Չինաստանի ամենամեծ մտահոգությունը անվտանգությունն է: Էնդրյու Սմոլը շեշտում է՝ առաջին հերթին Պեկինը ցանկանում է վստահ լինել, որ Աֆղանստանի անվտանգության որոշ սպառնալիքներ չտարածվեն հարևան երկրների վրա, որտեղ Չինաստանը ունի շատ ավելի մեծ տնտեսական, քաղաքական և ռազմավարական շահեր, և հատկապես Պակիստանի:

Չինական ներդրումների և փոխադրման ուղիների ապահովագրման տեսանկյունից երկու երկրները կարիք ունեն կայունության:

Քաղաքական առումով Չինաստանն օգտագործում էր Աֆղանստանում ստեղծված իրավիճակը ՝ ԱՄՆ -ին քննադատելու համար: Չինաստանի ԱԳՆ ներկայացուցիչ Հուայի Չունյինգը հայտարարել է, որ ամերիկյան բանակն իր հետևից թողեց սարսափելի խառնաշփոթ, պառակտում, քայքայված ընտանիքներ և բազմաթիվ որբեր:

Թեև Աֆղանստանի շուրջ ստեղծված կացությունը կարող է Չինաստանի համար շահեկան լինել քարոզչական նկատառումներից ելնելով, վերլուծաբաններն ասում են, որ իրականությունն այլ է:

Ռաֆայելո Պանտուչին կարծում է, որ Աֆղանստանը կարող է դառնալ ույղուր գրոհայինների կամ Չինաստանի այլախոհների համար մի հավաքատեղի, որը լուրջ խնդիրներ կստեղծի Չինաստանի համար:

Չինաստանը ույղուր մահմեդականներին դիտարկում է որպես սպառնալիք և իր ահաբեկչության դեմ պատերազմի մի մաս: Իրավապաշտպան խմբերը բազմիցս ահազանգել են Չինաստանի կողմից ույղուրների նկատմամբ հետապնդումների և բռնաճնշումների մասին: Սակայն վերլուծաբանները պնդում են, որ թալիբները բարձր գին կվճարեն ույղուրների գործունեությունը խրախուսելու համար: Բացի այդ, թալիբները կարող են չվստահել ույղուրներին մեկ այլ պատճառով ևս ՝ կրոնի: Ըստ վերլուծաբան Հասան Կարրարի, երկու տեղերում էլ իսլամի դերը և ընկալումը չափազանց տարբեր է:

Վերլուծաբանները համակարծիք են, որ Չինաստանն իր վերջնական դիրքորոշումը կձևավորի՝ Աֆղանստանում ընթացող զարգացումներից ելնելով: