Կոշտ քննադատություններ ու երախտիքի խոսքեր․ ով և ինչպես արձագանքեց Բայդենի՝ ցեղասպանության ճանաչմանը․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Լուրեր

28.01.2025 | 13:45
Թուրքիան ցանկանում է Սաուդյան Արաբիայի հետ 6 մլրդ դոլարի զենքի վաճառքի գործարք կնքել
28.01.2025 | 13:33
Գյումրիում «ԲՄՎ»-ով «դրիֆթ» կատարած 22-ամյա երիտասարդը ներկայացվել է բաժին
28.01.2025 | 13:25
Ադրբեջանում «լռության օր» է՝ վաղը կայանալիք ՏԻՄ ընտրություններից առաջ
28.01.2025 | 13:16
ՀՔԱՎ զեկույցը՝ հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին՝  հոգեկան առողջության համատեքստում
28.01.2025 | 13:05
Coca-Cola-ն հետ է կանչում Եվրոպայում իր արտադրանքը՝ քլորատի բարձր պարունակության պատճառով
28.01.2025 | 12:57
Դեպքեր ունենք՝ ՀԿ-ի նամակագրության մեջ են ներթափանցել ու հափշտակել գումարները․ Սամվել Մարտիրոսյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
28.01.2025 | 12:50
Մեծ Բրիտանիան ընդլայնում է Բելառուսի դեմ պատժամիջոցները` ի պատասխան կեղծված ընտրությունների
28.01.2025 | 12:41
Հասարակական կազմակերպությունները լրջագույն թիրախ են հաքերների համար․ Սամվել Մարտիրոսյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
28.01.2025 | 12:34
Սարերը դրե՛ք մի կողմ, Փաշինյանի ասածները խորությա՛մբ ընկալեք․ Անդրանիկ Քոչարյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
28.01.2025 | 12:25
«Ալիևից կարող ա դո՛ւ ես վախենում. խելոք պիտի լինենք, մեծ-մեծ խոսելով չի». Սասուն Միքայելյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
28.01.2025 | 12:17
ԵՄ երկրները համաձայնել են աստիճանաբար մեղմել Սիրիայի դեմ պատժամիջոցները
28.01.2025 | 12:09
Ես Վազգեն Սարգսյանի գործն եմ շարունակում, մի´ քաղաքականացրեք. Սասուն Միքայելյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
28.01.2025 | 12:00
ԳՇ պետը՝ սահմանային իրավիճակի մասին, Փաշինյանը այցելել է «Եռաբլուր»․ ԼՈՒՐԵՐ
28.01.2025 | 11:51
ԶՈՒ-ի ստեղծումից ի վեր մեր բանակը բախվել է տարբեր մարտահրավերների և այժմ էլ անցնում է կայացման ու բարեփոխումների ճանապարհով․ Ալեն Սիմոնյան
28.01.2025 | 11:42
Թրամփը չինական DeepSeek AI մոդելի հաջողության ֆոնին հայտարարել է, որ ԱՄՆ-ը մաքսատուրքեր կսահմանի օտարերկրյա չիպերի համար
Բոլորը

1981 թվականի ապրիլի 22-ին ԱՄՆ նախագահ Ռոնալդ Ռեյգանը հրեական Հոլոքոստի մասին իր ուղերձում, Հոլոքոստի դասերը չմոռանալու կոնտեքստում, օգտագործեց «հայերի ցեղասպանություն» արտահայտությունը։ Ռեյգանից հետո ԱՄՆ ոչ մի նախագահ այլևս չօգտագործեց «ցեղասպանություն» բառը։

Միայն այս տարի ԱՄՆ 46-րդ նախագահ Ջո Բայդենն ապրիլի 24-ի ուղերձում հայերի դեմ իրագործված ոճրագործությունը «ցեղասպանություն» անվանեց։

Միջազգային լրատվամիջոցներից շատերը կայծակնային արագությամբ տարածեցին լուրը՝ հետևյալ ձևակերպմամբ․ «ԱՄՆ նախագահը պաշտոնապես ճանաչեց Հայոց ցեղասպանությունը՝ վտանգելով հարաբերությունները ՆԱՏՕ-ի դաշնակից Թուրքիայի հետ»։

Դոկտոր Բյուլենթ Ալիրիզան, որը ամերիկյան Ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնի ավագ գիտաշխատող է՝ կենտրոնացած ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի հարաբերությունների վրա, նշում է՝ Բայդենն ակնհայտ կերպով Թուրքիայի կառավարությանն ասում է, որ ցանկանում է շարունակել հարաբերությունները, բայց, միաժամանակ, համարում է, որ 1915-ի տեղի ունեցածը ցեղասպանություն է։

«Ռոնալդ Ռեյգանից հետո՝ բոլոր նախագահները խուսափել են «ցեղասպանություն» եզրույթը կիրառելուց և 1915-ի իրադարձությունները տարբեր կերպ մեկնաբանել։ Նախագահ Օբաման հայկական «Մեծ Եղեռն» եզրույթը կիրառեց, չորս տարի շարունակ՝ Թրամփը նույնպես այս եզրույթը կիրառեց։ Այսպիսով, շատ նշանակալի է, որ Բայդենը դեմ գնաց իր նախնիների հաստատած քաղաքականությանը և, չնայած ապրիլի 24-ի նախօրեին Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի հետ հեռախոսազրույցին, օգտագործեց «ցեղասպանություն» բառ»,- ասում է դոկտոր Բյուլենթ Ալիրիզան։

ԱՄՆ նախագահի կողմից Հայոց ցեղասպանության ճանաչմանը տարաբնույթ արձագանքեր եղան։ Ռուսաստանի նախագահի խոսնակ Դմիտրի Պեսկովի բնոորոշմամբ՝ դա ԱՄՆ-ի ներքին գործն է։ Թուրքիայի նախագահի աշխատակազմից, Վաշինգտոնի որոշումը մեկնաբանելով, նշեցին․ «Բայդենը մեծ սխալ թույլ տվեց, որն անհետևանք չի մնա»։ Միաժամանակ, Թուրքիայի նախագահը Բայդենի հայտարարությունից հետո ուղերձ է հղել Պոլսո Հայոց պատրիարք Սահակ Մաշալյանին, որում նշել է, թե հարգում է Առաջին աշխարհամարտի տարիների ծանր պայմաններում Օսմանյան պետությունում զոհված հայերի հիշատակը, ցավակցում նրանց թոռներին ու երախտագիտություն հայտնում Թուրքիայի հայերին՝ «երկրում այսօր ընթացող արդար պայքարին աջակցելու համար»։

Այսօր, անդրադառնալով Էրդողանի ուղերձին, Հայաստանի ԱԳ նախարարի պաշտոնակատար Արա Այվազյանն ընդգծեց․ մեզ համար կարևոր են ոչ թե խոսքերը, այլ գործերը։

Ադրբեջանի ԱԳՆ-ում Բայդենի հայտարարությունը համարել են «անհաջող» և նշել, որ այն «աղավաղում է տեղի ունեցածի պատմական փաստերը»: Նույն օրը Էրդողանի հետ հեռախոսազրույցում էլ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Բայդենի հայտարարությունը «պատմական սխալ» է անվանել։

Եվ չնայած Թուրքիայում Բայդենի հայտարարությունը միանշանակ չի ընդունվել, ԱՄՆ-ում նորընտիր նախագահը շարունակում է շնորհակալական խոսքեր ստանալ։

«Նախագահ Բայդենի՝ ճշմարտության մասին բարձրաձայնելու պատրաստակամությունը հստակ կերպով ցույց է տալիս այն, որ ԱՄՆ-ն կկանգնի իր ժողովրդավար դաշնակիցների կողքին։ Մենք պատրաստ ենք պայքարել այն բռնապետերի դեմ, որոնք սպանում են իրենց հարևաններին»,- ասում է ԱՄՆ կոնգրեսական Ադամ Շիֆը։

ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի խոսքով էլ՝ նախագահ Բայդենը, միանալով Կոնգրեսին, պատմական քայլ է կատարել՝ պաշտոնապես ճանաչելով ցեղասպանությունը։

ԱՄՆ նախագահին շնորհակալություն է հայտնել ամերիկահայ հեռուստաաստղ Քիմ Քարդաշյանը, որը վերջին տարիներին ակտիվ աշխատանքներ էր տանում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում։

Բայդենին շնորհակալական ուղերձով դիմել է նաև հայազգի աշխարհահռչակ երգչուհի Շերը։

Հայտնի ռոք երաժիշտ, System of a Down ռոք խմբի մենակատար Սերժ Թանկյանը նույնպես դիմել է ԱՄՆ նախագահին։

 «Շնորհակալ եմ նախագահ Բայդենին՝ Հայոց ցեղասպանությունն այսօր պատշաճ կերպով ճանաչելու համար: Սա չափազանց կարևոր քայլ է․ քայլ՝ դեպի Թուրքիայի՝ արդարության առաջ կանգնելու և այն հանձն առնելու երկար ճանապարհը»,- գրելէ  Թանկյանը։

Այսպիսով, ԱՄՆ 50 նահանգից 49-ն արդեն ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը, 2019-ին ԱՄՆ Սենատն ընդունել է Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևը, իսկ այս տարի արդեն՝ նախագահն անձամբ 1915-ին տեղի ունեցածը «ցեղասպանություն» անվանեց։ Մնում է հուսալ, որ Թուրքիայի հետ լարված հարաբերությունների ֆոնին՝ ամերիկյան քաղաքական ուղեգծում այս շրջադարձային փոփոխությունները հօգուտ Հայաստանի կգործեն։

Մանրամասները՝ տեսանյութում։

Նելլի Մելքոնյան