Հայոց լեզուն զոհաբերվում է գործարար շահին. ուշագրավ մանրամասներ` աշխատանքային փաստաթղթից 

Լուրեր

14.11.2024 | 21:13
Կտրականապես մերժում ենք անհիմն տեսակետները․ Նիդերլանդների ԱԳՆ-ն արձագանքել է Ալիևի մեղադրանքներին
14.11.2024 | 20:59
Երևանի 4 վարչական շրջանում փոշու պարունակությունը գերազանցել է սահմանային թույլատրելի կոնցենտրացիան
14.11.2024 | 20:43
Ալեն Սիմոնյանը Հունգարիայի ԱԺ նախագահին հրավիրել է Հայաստան
14.11.2024 | 20:42
Դամասկոսին իսրայելական հարվածի հետևանքով 15 մարդ է զոհվել
14.11.2024 | 20:30
Եթե ՔՊ-ին մի բան եմ ասում, ընդունում են, չպետք է հերոսաբար ասեմ՝ սրիկա եք․ Արծվիկ Մինասյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
14.11.2024 | 20:22
Բաքուն արձագանքել է Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությանը Ադրբեջանի Սահմանադրության մեջ ՀՀ-ի նկատմամբ տարածքային պահանջների մասին
14.11.2024 | 20:15
Արուսյակ Ջուլհակյանը՝ ՀՅԴ-ի հետ համաձայնության մասին. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
14.11.2024 | 20:09
Թուրքիան և Մեծ Բրիտանիան ռազմական համագործակցության հարցեր են քննարկել
14.11.2024 | 20:00
Վտանգված է ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ բրյուսելյան օրակարգը․ վստահ չեմ՝ Թրամփը ռեսուրսներ կծախսի մեր ռեգիոնում․ Տիգրան Գրիգորյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
14.11.2024 | 19:45
ՔՊ-ն առաջարկում է 10 մլն դարձնել կուսակցություններին նվիրաբերվող գումարի չափը․ ՀՅԴ-ն աջակցում է. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
14.11.2024 | 19:29
Իսրայելը հարվածներ է հասցրել Դամասկոսի կենտրոնին
14.11.2024 | 19:12
Ղազախստանում քրգործ է հարուցվել կնոջ սպանության համար 24 տարով ազատազրկված նախկին նախարարի՝ «բանտից փախուստի» մասին տեղեկություն տարածելու համար
14.11.2024 | 19:00
ՀՀ-ն Թրամփի վարչակարգին պիտի ցույց տա՝ ագրեսորն Ադրբեջանն է․ նրա առանցքային բառը «խաղաղությունն» է․ Սոսի Թաթիկյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
14.11.2024 | 18:51
Միրզոյանը հեռախոսազրույց է ունեցել Իրանի ԱԳ նախարարի հետ
14.11.2024 | 18:26
Հորդառատ անձրևները ջրհեղեղներ և ավերածություններ են առաջացրել Իտալիայի Սիցիլիա շրջանում
Բոլորը

 

Արդեն հայտնի է, որ Կրթության տեսչությունը կլուծարվի որոշումն ընդունելուց երեք ամիս անց, իսկ Լեզվի պետական տեսչությունը` տարեվերջին: Այս մասին նշվել էր մայիսի 5-ին` Կառավարությունում տեղի ունեցած տեսչական բարեփոխումների համակարգման խորհրդի հերթական նիստի ժամանակ, որը վարում էր ՀՀ վարչապետ Կարեն Կարապետյանը: Փոխարենը հավանություն էր տրվել ԿԳՆ կրթության տեսչական մարմին ստեղծելու նախագծին: Ներկայացնում ենք մեր ձեռքի տակ հայտնված աշխատանքային ուշագրավ փաստաթուղթ, որը «Հայաստանի Հանրապետության կրթության և գիտության նախարարության կրթության տեսչական մարմին ստեղծելու, ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կրթության տեսչական մարմնի կանոնադրությունը և կառուցվածքը հաստատելու, ՀՀ կառավարության 2002 թվականի սեպտեմբերի 12-ի N 1579-ն որոշման մեջ փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու, ՀՀ կառավարության 2002 թվականի սեպտեմբերի 19-ի N 1610-ն և 2004 թվականի դեկտեմբերի 30-ի N 1927-ն որոշումներն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» ՀՀ կառավարության որոշման նախագծի հիմնավորումն է: Փաստաթղթում «Ընթացիկ իրավիճակը և խնդիրները» կետի ներքո նկատեցինք հետևյալ հիմնավորումը. «Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը ստանձնել է երկրում տեսչական բարեփոխումների իրականացումը, որի նպատակն է առավել արդյունավետ տեսչական համակարգի հիմնումը և դրանով իսկ գործարար միջավայրի համար բարենպաստ պայմանների ստեղծումը: Այդ նպատակով և տեսչությունների գործունեության հետ կապված կարգավորումները միասնականացնելու համար 2014 թվականի դեկտեմբերի 17-ին ընդունվել է «Տեսչական մարմինների մասին» ՀՀ օրենքը, որի 19-րդ հոդվածի 2-րդ մասով սահմանվել է, որ տեսչական մարմինները ստեղծվում են նշված օրենքն ուժի մեջ մտնելուց հետո՝ երեք տարվա ընթացքում: Նշված հոդվածի պահանջը կատարելու համար անհրաժեշտություն է առաջացել լուծարել ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կրթության պետական տեսչությունը և լեզվի պետական տեսչությունը»: 

Փաստորեն, պետական մակարդակով ցույց է տրվում, որ բոլոր «բարեփոխումները» արվում են հանուն գործարար միջավայրի, այսինքն` հանուն բիզնես շահերի: Պարզվում է` ՀՀ կրթության և գիտության նախարարության կրթության պետական տեսչությունը և լեզվի պետական տեսչությունը խանգարում էին գործարար միջավայրի համար բարենպաստ պայմանների ստեղծմանը: Թե ինչպես պիտի լեզվական վերահսկողությունը խանգարի բիզնես միջավայրի առողջացմանը, սա գաղտնիքներից մեծագույնն է: Պետք է կարծել, որ հենց գործարարը կիրառության մեջ է դնում մայրենի լեզուն, նրա արտադրողականությունն անմիջապես անկում է ապրում, իսկ շուկան աղետալի անտարբերություն է հանդես բերում: Բայց դա դեռ ամենը չէ: Նույն կետի ներքո կարդում ենք. «Լեզվի պետական տեսչության գործառույթները չեն հանդիսանում տեսչական մարմնի գործառույթներ, ուստի նպատակահարմար չէ այն փոխանցել նոր ստեղծվող տեսչական մարմնին կամ ստեղծել նոր տեսչական մարմին: Մասնավորապես ՀՀ որևէ օրենքով չի նախատեսում լեզվական վերահսկողություն՝ չնայած ՀՀ «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» օրենսգրքում նախատեսված է «Լեզվի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջների չպահպանման համար նախատեսված վարչական պատասխանատվություն»: Այնինչ, պետք է նկատել, որ Լեզվի տեսչության վերահսկողական գործառույթները ամրագրված են «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքով և «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» ՀՀ օրենսգրքով: 
Պնդել, թե Լեզվի պետական տեսչության գործառույթները չեն հանդիսանում տեսչական մարմնի գործառույթներ, նույնն է, եթե ասվի, որ Հայաստանը չունի «Լեզվի մասին» օրենք, և այդ լեզուն պաշտպանված չէ Սահմանադրությամբ: Ինչպես յուրաքանչյուր օրենքի պարագայում, այս դեպքում էլ օրենքի կիրառման վերահսկողության և դրա խախտումները բացառելու անհրաժեշտություն կա, ինչը հնարավոր է անել միայն համապատասխան կառույց ունենալու դեպքում:

Լեզվի տեսչության լուծարումը ենթադրել է տալիս, որ լեզուն դուրս է մնում վերահսկման դաշտից և նրա հետ կարելի է վարվել այնպես, ինչպես կցանկանան: Դատելով տեսչական բարեփոխումների խմբի հիմնավորումներից, կարելի է անսխալ ասել, որ վերջինս բացառապես առաջնորդվել է գործարար հատվածի շահերով` դրան ստորադասելով այն, ինչն ամենաէականն է: Կառավարությունում հավանաբար տեղյակ չեն, որ դեռ տասնամյակներ առաջ Ավետիք Իսահակյանն ասել է. «Երկիրը լեզուն է», այլապես կմտահոգվեին երկրի ապագայով:

Հավելենք, որ ՀՀ կառավարության նշյալ որոշման նախագծի վերաբերյալ Լեզվի պետական տեսչությունը հանդես է եկել հետևյալ առաջարկներով. «Պահպանել ՀՀ ԿԳՆ լեզվի պետական տեսչության ներկա կարգավիճակը` մինչև ՀՀ Սահմանադրությունից բխող օրենսդրական և ենթաօրենսդրական հստակեցումներ կկատարվեն և դրանց հիման վրա իրավակազմակերպական ձևի ընտրություն կկատարվի և 2018 թվականի հունվարի 1-ից կստեղծվի նոր մարմին, որը կիրականացնի ինչպես գործադիր, այնպես էլ վերահսկողական որոշակի գործառույթներ: ՀՀ ԿԳՆ լեզվի պետական տեսչությունը վերակազմակերպել ԿԳՆ լեզվի տեսչական մարմնի: ՀՀ ԿԳՆ կառավարման ոլորտում ձևավորել Լեզվի պետական կոմիտե, որը կարող է նախադրյալ դառնալ 2018 թվականի հունվարից ձևավորվելիք հնարավոր նոր մարմնի համար»:

 

Աննա Բաբաջանյան