Կուսակցությունների ղեկավարների մեջ ամենաանկեղծը Գագիկ Ծառուկյանն է, որն ասում է՝ իմ պատգամավորները․ Ավետիք Իշխանյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Արդեն մեկ տարի թավշյա հեղափոխության արդյունքում Հայաստանում նոր իշխանություն է։  Քաղաքական ի՞նչ համակարգ մենք ունենք այսօր։ Այդ առիթով Factor TV-ն զրուցում է Հայաստանի Հելսինկյան կոմիտեի նախագահ Ավետիք Իշխանյանի հետ։

-Թավշյա տրամադրություններն անցել են, պարոն Իշխանյան, ի՞նչ ունենք այսօր Հայաստանում։

-Մեկ տարի առաջվա ոգևորությունը, կարելի է ասել՝ բավականին մեծ ոգևորություն էր, ես Սերժ Սարգսյանի հրաժարականի օրը համեմատում եմ Արարատ-73-ի ԽՍՀՄ գավաթի մրցույթում հաղթելու հետ։ Մեկ տարի հետո, բնական է, ցանկացած իշխանություն, թեկուզ մի քանի ամսով, թեկուզ հեղափոխական ճանապարհով եկած, հեղինակության անկում է ապրում։ Եվ եթե մենք այսօր դիտարկենք, թե ինչ իրավիճակ է, ապա մենք ունենք հասարակության որոշակի մասի անզուսպ հավատը հեղափոխական իշխանության հանդեպ, մի մասի հիասթափությունը և որոշակի, իմ կարծիքով բավականին որոշակի մեծ զանգվածի անորոշությունը ապագայի նկատմամբ։

-Ենթադրենք Փաշինյանի կառավարությունը ձախողվում է, կա՞ այն քաղաքական ուժը, որ կարող է փոխարինել այսօրվա կառավարությանը։

-Դուք ամենացավոտ տեղին եք խփում։ Հայաստանում 30 տարվա ընթացքում քաղաքական համակարգ չստեղծվեց, քաղաքական գաղափարական տարբեր ուժեր չստեղծվեցին ունենալով իրենց սոցիալական հենարանները տարբեր հատվածների մոտ։ Եվ ի՞նչ ունենք այսօր։ 90-ականներին ունեինք, պայմանականորեն ասած, նոմենկլատուրային իշխող կուսակցություն հանձին ՀՀՇ-ի, անձերի շուրջը հավաքված տարբեր կուսակցություններ, որոնք բանակցությունների ճանապարհով պատառ էին խլում իշխանությունից կամ ընդդիմադիր էին, և այս տարիների ընթացքում, մեծ ցավով եմ ասում, ի վիճակի չեղանք ունենալ քաղաքական համակարգ։ Հեղափոխությունը սրբեց մնացած ձևական քաղաքական ուժերին, և փաստորեն ունեցանք մի իշխանություն, որի այլընտրանքը չկա։ Չկա այն քաղաքական կառույցը, որ նորերի ձախողման դեպքում կարողանար գալ իշխանության։

-Քաղաքացիական պայմանագիրը, ըստ Ձեզ, կուսակցությու՞ն է, թե՞ հեղափոխական ուժ։

-Ո՛չ այն, ո՛չ այն, կամ և՛ այն, և՛ այն։ Իրար հակասող բաներ եմ ասում։ «Քաղաքացիական պայմանագիրը», ինչպես մնացած կուսակցությունները, ստեղծված են մեկ անձի շուրջ և կարևոր չէ, որ ձևականորեն այդ կուսակցության ղեկավարը Նիկոլ Փաշինյանը չէ։ «Քաղաքացիական պայմանագիր» գեղեցիկ անվան տակ մեկ հոգու կուսակցություն է։ Իսկ հեղափոխությունը, չնայած իր համախոհներն իր շուրջը հավաքված էին, բայց իրականացրեց անձամբ Նիկոլ Փաշինյանը, որը կարողացավ ճիշտ հաշվարկել անցյալի սխալները, որոնք արել էին մյուս քաղաքական գործիչները, ինքն իրականացրեց։ Եվ «Իմ քայլի» բոլոր պատգամավորները թող ինձ ներեն, այնտեղ կան ինձ շատ հարազատ մարդիկ, բայց և՛ «Իմ քայլը», և՛ ՔՊ-ն մեկ մարդու շուրջ հավաքված քաղաքական ուժ են։ Մի փոքր կարելի է փակագծերի մեջ դնել ՀՅԴ-ն, մյուս բոլոր կուսակցությունների մեջ ամենաանկեղծը ԲՀԿ ղեկավարն է՝ Գագիկ Ծառուկյանը, որն ասում է՝ իմ պատգամավորները։ Մնացածը ձևի հետևից ընկնելով նման բան չեն ասում, ասում են՝ մեր կուսակցությունը կհավաքվի, կորոշի, և այլն, և այլն։

-Այսինքն, մենք այսօր չունենք կուսակցություն։

-Ես կարծում եմ՝ չունենք։ Դուք ինձ ցույց տվեք որևէ կուսակցություն, որն ունի հստակ ձախակողմյան, աջակողմյան, ազգայնական կամ պահպանողական հենք, որն ունի կուսակցական ֆրակցիոնիզմ, ներկուսակցական բանավեճ։ Ավելին ասեմ, կար Մարքսիստական կուսակցություն, Դավիթ Հակոբյան, մահացավ, ո՞ւր ա էդ կուսակցությունը։ Եվ այստեղ խոսքը միայն ֆիզիկական մահվան մասին չէ։ Կարող է նաև քաղաքական տվյալ դեմքն ինչ-որ ձախողումներից հետո այլևս չերևա քաղաքական ասպարեզում և նույն ձևով էլ կորում է կուսակցությունը։

-Նրանք, որոնք քննադատում են Փաշինյանի կառավարությանը, քննադատում են ազգային-պահպանողական դիրքերից։ Հիմնականում եկեղեցու հանդեպ նրա վերաբերմունքը նրանց դուր չի գալիս, զայրացած են փոքրամասնությունների հանդեպ Փաշինյանի հանդուրժողական վերաբերմունքից: Չկա՞ն ավելի առաջադեմ գաղափարներ, որնց համար արժեր քննադատել վարչապետին։

-Էլի շատ ցավոտ հարց է, որովհետև պայմանական ասած, քաղաքակիրթ երկրներում կռիվը միշտ առաջադիմության համար է։ Հայաստանում քաղաքական բանավեճը գնում է «Մենք ենք մեր սարերը» մտածողության մոտիվներով։ Հանկարծ մեր ադաթային, այլ ոչ պահպանողական (որովհետև պահպանողական բառի մեջ կա դրական իմաստ) հանկարծ դրանից դուրս չգանք։ Ես չեմ կարծում, որ այդ մարդիկ իսկապես էդպես են մտածում։ Ուղղակի չունենալով, այսպես ասեմ, քաղաքական տեսլական, իշխանություններին ուղղված նրանց հիմնական քննադատությունը լինում է կղերապահպանողական տեսանկյունից։ Ես լսում եմ քաղաքական գործիչների, որոնց հիմնական քննադատությունը հայ եկեղեցու հանդեպ վերաբերմունքն է։ Թե ինչ են արել հայ եկեղեցու հանդեպ, ես չգիտեմ, նրանք շարունակում են հին իշխանությունների քաղաքականությունը, մեղադրում են, թե փոքրամասնությունների շահերն են պաշպանում, նույնիսկ խոսում են նրանց Հոլանդիա արտաքսելու մասին։

-Մինչդեռ վարչապետն ասել է, որ ինքը ավանդական ընտանիքի կողմնակից է։

-Այո։ Ես չեմ տեսնում Հայաստանում առաջադիմական հարցերի շուրջ բանավեճեր։ Ավելին, նույնիսկ խորհրդարանական երեք խմբակցությունները ցանկացած հարցի շուրջ իրենց ուզում են ցույց տալ ավելի պահպանողական, քան իշխանությունը։

-Իսկ որո՞նք են առաջադիմական հարցերը։

-Դատաիրավական բարեփոխումները, դատարանի անկախությունը, դա և իշխանությունն է ասում, և ընդդիմությունն է պնդել։ Բայց դրանք դնենք մի կողմ, դա հռետորաբանություն է։ Այդպիսի հարցեր են մարդու իրավունքների հետ կապված հարցերը՝ անկախ դավանանքից, անկախ նրանից, թե ով ինչ փոքրամասնության ներկայացուցիչ է, որ նրանք պետք է ունենան հավասար իրավունքներ, ընտանեկան բռնության խնդիրները։ Ես կարծում եմ, որ եթե այսօր էլ քննարկվեր «Ընտանեկան բռնության օրենքը», նույն բանավեճը կլիներ, ինչ երեք տարի առաջ։ Այսինքն, մեր քաղաքական միտքը ձևականորեն խոսում է եվրոպական արժեքներից, Եվրամիությունից և այլն, իսկ իրականում մեր քաղաքական միտքը դեռևս միջնադարից առաջ չի ընկել։ Եվ եթե նայում ենք 19-րդ դարի մեր մտածողներին՝ Պատկանյան, Րաֆֆի, Թումանյան, նույն բանավեճն է եղել, և նրանց ձաղկել են նույն պահպանողականները։ Հիմա նրանք համարվում են հայոց մեծերը։ Բայց այսօրվա քաղաքական բանավեճը նրանց դեմ է, ի վերջո։ Ո՞րն է պատճառը։ Ըստ իս, Հայաստանին, ինչպես Եվրոպայում դա եղավ, պետք է ռեֆորմացիա։ Ի վերջո, եթե մենք համեմատության մեջ ենք դնում, ապրում ենք նույն արժեքներով, ինչ միջնադարյան Եվրոպան։ Ինչպե՞ս փոխվեց միջնադարյան Եվրոպան։ Այսօրվա քաղաքակիրթ Եվրոպան հենված է 3 հիմնական սյուների վրա՝ հին հունական դեմոկրատիայի, հռոմեական իրավունքի և 15, 16-րդ դարերի ռեֆորմացիայի։ Ռեֆորմացիան մարդուն բերեց առաջին պլան, մարդն ազատվեց կրոնական դոգմատիզմից, բերեց փիլիսոփայական մտքի զարգացման, տարբեր քաղաքական հոսանքներ, ինկվիզիցիայից ազատվելու և տնտեսական զարգացում։ Ինչը մեզ մոտ չկա։

-Մենք փակ հասարակությու՞ն ենք։

-Այո մենք փակ հասարակություն ենք և կարծես թե, սարսափում ենք ու ամեն առիթով ասում ենք՝ այ դրսից բերված գաղափարախոսությունները․․․

Զրուցեց Մհեր Արշակյանը

Մանրամասները՝ տեսանյութում: