Ադրբեջանն ու ՌԴ-ն՝ բանտ լրագրողների համար, Պուտինը՝ մամուլի ազատության գիշատիչ, ՀՀ-ն՝ առանց խախտումների. RSF-ը նոր զեկույց է հրապարակել

Լրագրողները պարզապես չեն մահանում, նրանք սպանվում են։ Սպանված լրագրողների թիվը կրկին աճել է՝ ռազմական խմբավորումների՝ թե՛ կանոնավոր, թե՛ ռազմականացված, ինչպես նաև կազմակերպված հանցավորության հետևանքով։ Այս մասին ասվում է «Լրագրողներ առանց սահմանների» (RSF) կազմակերպության նոր զեկույցում։

2025 թվականը՝ մահաբեր տարի լրագրողների համար․ ուր են տանում ատելությունն ու անպատժելիությունը

Վերջին մեկ տարվա ընթացքում սպանված 67 լրատվամիջոցների մասնագետներից առնվազն 53-ը պատերազմի կամ հանցավոր ցանցերի զոհ են։ Վերջին 12 ամիսների ընթացքում սպանված լրագրողների գրեթե կեսը (43%) սպանվել է Գազայում Իսրայելի զինված ուժերի կողմից։ Ուկրաինայում ռուսական բանակը շարունակում է թիրախավորել օտարերկրյա և ուկրաինացի լրագրողներին։ Սուդանն էլ դարձել է բացառիկ մահացու պատերազմական գոտի լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների  համար։

Մեքսիկայում կազմակերպված հանցավոր խմբավորումները պատասխանատու են 2025-ին լրագրողների սպանությունների սարսափելի աճի համար։ 2025 թվականը վերջին երեք տարիների ամենաարյունալին է, և Մեքսիկան դարձել է լրագրողների համար աշխարհի երկրորդ ամենավտանգավոր երկիրը՝ 9 սպանությամբ։ Մերձավոր Արևելքի նմանությամբ «մեքսիկանացման» երևույթը տարածվել է տարածաշրջանում, իսկ Լատինական Ամերիկան այժմ հաշվարկում է աշխարհում սպանված լրագրողների 24%-ը, ասվում է զեկույցում։

Նշվում է, որ այս պահին աշխարհում 503 լրագրող է ձերբակալված։ Լրագրողների համար աշխարհի խոշորագույն «բանտը» շարունակում է մնալ Չինաստանը (121), երկրորդ տեղում այժմ Ռուսաստանն է (48), որը բանտարկում է աշխարհի ամենաշատ օտարերկրյա լրագրողներին՝ 26 ուկրաինացի։ Երրորդ տեղում Մյանման է (47)։

Սիրիայում Բաշար ալ-Ասադի ռեժիմի տապալումից մեկ տարի անց՝ նրա իշխանության օրոք ձերբակալված կամ առևանգված բազմաթիվ լրագրողներ դեռևս անհետ կորած են համարվում՝ դարձնելով Սիրիան աշխարհում ամենաշատ անհետ կորած լրագրող ունեցող երկիրը՝ ընդգրկելով համաշխարհային ընդհանուր թվի քառորդից ավելին։

«Ահա թե ուր է տանում լրագրողների նկատմամբ ատելությունը։ Դա հանգեցնում է 67 լրագրողի մահվան՝ այս տարի։ Նրանք չեն մահացել պատահաբար, նրանք չեն եղել «կողմնակի կորուստ»։ Նրանք սպանվել են իրենց աշխատանքի պատճառով։
Լեգիտիմ է լրատվամիջոցներին քննադատելը, քանզի քննադատությունը պետք է խթանի փոփոխություն՝ ազատ մամուլի գոյատևումն ապահովելու համար։ Բայց դա երբեք չպետք է վերածվի լրագրողների նկատմամբ ատելության, որը մեծամասամբ սնվում կամ դիտավորյալ հրահրվում է զինված խմբավորումների և քրեական կազմակերպությունների կողմից։ Անպատժելիությունն է մեզ այս վիճակի հասցրել։ Միջազգային կազմակերպությունների ձախողումը՝ ապահովելու լրագրողների պաշտպանությունը պատերազմների ժամանակ, հետևանք է կառավարությունների քաջության համաշխարհային անկման։ Պատմության առանցքային վկաները դարձել են «կողմնակի զոհեր», «անհարմար աչքեր», դիվանագիտական խաղերի գերիներ, մարդիկ, որոնց պետք է «վերացնել»։ Պետք է զգուշանանք լրագրողների մասին տարածվող կեղծ պատկերացումներից։ Ոչ ոք իր կյանքը չի տալիս լրագրության համար, այն նրանից խլում են»,- նշել է RSF-ի գլխավոր տնօրեն Տիբո Բրուտենը։

RSF-ի վերջին զեկույցից (1 դեկտեմբերի 2024) ի վեր՝ 67 լրագրող սպանվել է մասնագիտական գործունեության պատճառով

Այս լրագրողներից առնվազն 79%-ը զոհ է զինված ուժերի կամ ռազմականացված խմբերի (37) և հանցավոր ցանցերի (16)։

• Իսրայելի բանակը պատասխանատու է լրագրողների դեմ կատարված հանցագործությունների ավելի քան 43%-ի համար վերջին 12 ամիսների ընթացքում։ 2023 թվականի հոկտեմբերից ի վեր Իսրայելի բանակը սպանել է մոտ 220 լրագրողի, որոնցից առնվազն 65-ը՝ աշխատանքի ընթացքում կամ դրա պատճառով։
• Չնայած այն հանգամանքին, որ Կլաուդիա Շայնբաումն արդեն մեկ տարի է՝ Մեքսիկայի նախագահմ է, և այն ծանուցումներին, որոնք նա տվել է RSF-ին, 2025-ը դարձել է Մեքսիկայի համար վերջին երեք տարիներից ամենաաղետալին, իսկ երկիրը՝ լրագրողների համար երկրորդ ամենավտանգավորն աշխարհում՝ 9 սպանությամբ։
• Սուդանում լրագրողները բախվում են լուրջ բռնությունների։ Այս տարի սպանվել է չորսը, որոնցից առնվազն երկուսը մահացել են Արագ աջակցման ուժերի կողմից առևանգվելուց հետո։
• Միայն երկու սպանված լրագրողներ են օտարերկրացիներ, որոնք մահացել են իրենց երկրներից դուրս, իսկ մնացածը սպանվել են հենց իրենց երկրում աշխատելիս. ֆրանսիացի ֆոտոլրագրող Անտոնի Լալիկանը, որը զոհվել է Ուկրաինայում ռուսական անօդաչու թռչող սարքի հարվածի հետևանքով, և սալվադորցի լրագրող Խավիեր Հերկուլեսը, որը զոհվել է Հոնդուրասում, որտեղ նա ապրում էր ավելի քան տասը տարի։

503  ձերբակալված լրագրող ամբողջ աշխարհում (2025 թվականի դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ)

Աշխարհի խոշորագույն բանտը լրագրողների համար շարունակում է մնալ Չինաստանը՝ 121 ձերբակալված լրագրողով, որին հետեւում են Ռուսաստանը՝ 48, Մյանման՝ 47 ձերբակալված լրագրողով։ Վլադիմիր Պուտինի ղեկավարած Ռուսաստանն ունի աշխարհում ամենաշատ բանտարկված օտարերկրյա լրագրողները՝ 26 ուկրաինացի։ Իսրայելն այս ցուցակում երկրորդն է՝ 20 ձերբակալված պաղեստինցի լրագրողով։

• 2025թ. դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ՝ 113 լրագրող է ձերբակալված է Չինաստանում, ևս ութը՝ Հոնկոնգում։

Ռուսաստանի, Վրաստանի, Ադրբեջանի և Բելառուսի նման երկրներում ստեղծված իրավիճակը ցույց է տալիս մամուլի ազատությանն ուղղված լուրջ սպառնալիքները նախկին խորհրդային դաշինքում։

• Վրաստանում իշխանությունների ավտորիտար մոտեցումը հանգեցրել է լրագրող Մզիա Ամագլոբելիի կալանավորմանը։
• Ադրբեջանում ներկայում 25 լրագրող է բանտում։
• Ռուսաստանը երկրորդ տեղում է լրագրողների ամենամեծ բանտերի շարքում՝ 48 կալանավորված լրագրողով, որոնցից 26-ը՝ ուկրաինացի։
• Ռուսաստանից հետո Իսրայելը երկրորդ երկիրն է, որը բանտարկում է ամենամեծ թվով օտարերկրյա լրագրողների։ 2025 թվականի դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ՝ Իսրայելի բանտերում գտնվում է 20 պաղեստինցի լրագրող, որոնցից 16-ը ձերբակալվել է վերջին երկու տարիներին Գազայում և Արևմտյան ափին։

Անհետ կորած լրագրողների 72%-ն անհետացել է Մերձավոր Արևելքում և Լատինական Ամերիկայում։ Ներկայում 135 լրագրող անհետ կորած է համարվում 37 երկրներում։ Ոմանք անհետ կորած են համարվում ավելի քան 30 տարի։ Չնայած լրատվական ոլորտի մասնագետներն անհետ կորում են ամբողջ աշխարհում, այս միտումը կտրուկ աճում է Մեքսիկայում (28) և Սիրիայում (37)։

• Սիրիայում ներկայում անհետ կորած է համարվում 37 լրագրող։ Նրանցից շատերը պատանդ են պահվել ԻԼԻՊ-ի կողմից կամ բանտարկվել են Բաշար ալ-Ասադի կողմից, սակայն այս երկու ռեժիմների անկումը դեռևս չի հանգեցրել այս լրագրողների վերադարձին։
• Անհետ կորած լրագրողների 72%-ն կորել է Մերձավոր Արևելքի կամ Լատինական Ամերիկայի երկրներում, հիմնականում՝ Սիրիայում, Իրաքում և Մեքսիկայում։

Քսան լրագրողներ ամբողջ աշխարհում պատանդ են պահվում։ Հութի ապստամբները 2025 թվականին առևանգել են յոթ լրատվական մասնագետների, ինչը Եմենը դարձնում է այն երկիրը, որտեղ վերջին 12 ամիսների ընթացքում առևանգված լրագրողների թիվն ամենաբարձրն է։ Սիրիայում Բաշար ալ-Ասադի տապալումից առաջ 2024 թվականի դեկտեմբերին գերի ընկած շատ լրագրողներ դեռևս անհետ կորած են։

RSF-ն իր զեկույցում ներկայացնում է 2024 թվականի դեկտեմբերի 1-ից մինչև 2025-ի դեկտեմբերի 1-ը լրագրողների սպանությունները, ձերբակալությունները, անհետ կորածներին և պատանդառություններն ամբողջ աշխարհում։ Անցած տարվա ընթացքում սպանված 67 լրատվամիջոցների մասնագետների գրեթե կեսը (43%) սպանվել է Գազայում Իսրայելի զինված ուժերի կողմից, իսկ 79%-ը (53) պատերազմի կամ կազմակերպված հանցագործության զոհեր են եղել: 2025 թվականը լրագրողների համար վերջին երեք տարիների ընթացքում ամենամահացուն էր։ Միևնույն ժամանակ, ամբողջ աշխարհում 503 լրագրող գտնվում է բանտում:

67 լրագրող է սպանվել վերջին 12 ամիսների ընթացքում՝ 3 կին, 64 տղամարդ։ Լրագրողների համար ամենավտանգավոր երկրներն են՝

• Պաղեստին (43%)
• Մեքսիկա (13%)
• Սուդան (6%)

Հիմնական կատարողները՝ Իսրայելի բանակ՝ 43%, կարտելներ, կազմակերպված հանցավոր խմբեր՝ 24%, ռուսական բանակ՝4%։

• 503 լրագրողներ են ձերբակալված աշխարհում՝ 77 կին, 422 տղամարդ։

Լրագրողների համար ամենամեծ բանտերին՝ Չինաստան (121), Ռուսաստան (48), Մյանմա (47), հաջորդում են Բելառուսը, Վիետնամը, Ադրբեջանը, Իրանը, Եգիպտոսը, Իսրայելը, Սաուդյան Արաբիան:

• 20 լրագրող պատանդ է պահվում, բոլորը՝ տղամարդ։

Ամենաբարձր ռիսկի երկրներն են՝ Եմեն (9), Սիրիա (8), Մալի (2)։

Հիմնական պատանդ պահողները՝ հութիներ։

• 135 լրագրող անհետ կորած է՝ 9 կին, 126 տղամարդ։

Ամենաբարձր ռիսկի երկրներն են՝ Սիրիա (37), Մեքսիկա (28), Իրաք (12)։

Մամուլի ազատության գիշատիչները

Քաղաքական գիշատիչներ՝ Վլադիմիր Պուտին (Ռուսաստան) – 2025 թվականին Ռուսաստանը ԽՍՀՄ փլուզումից ի վեր մամուլի նկատմամբ ամենածանր ճնշումներն ապրեց՝ RSF-ի համաշխարհային մամուլի ազատության ինդեքսում (171) հասնելով պատմության մեջ ամենացածր դիրքին: Վլադիմիր Պուտինի իշխանության գալուց ի վեր՝ 2000 թվականին, լրագրողները ենթարկվել են սպառնալիքների, բանտարկությունների, հարձակումների և սպանությունների: 2022 թվականին Ուկրաինա լայնածավալ ներխուժումից ի վեր ռուսական բանակի կողմից սպանվել է 16 մեդիա մասնագետ, որոնցից երեքը՝ 2025 թվականին: 48 լրագրող շարունակում է մնալ ճաղերի հետևում, որոնցից 26-ը՝ ուկրաինացի մասնագետներ:

Հայբաթուլլահ Ախունդզադա (Աֆղանստան) – Թալիբանի գերագույն առաջնորդի օրոք աֆղանական լրագրությունը խեղդվում է անդադար գրաքննության տակ: 2021 թվականի օգոստոսին Թալիբանի իշխանության գալուց ի վեր Աֆղանստանում ձերբակալվել է ավելի քան 165 մեդիա մասնագետ, այդ թվում՝ 25-ը՝ 2025 թվականին:

Անվտանգության գիշատիչներ՝ Իսրայելի բանակը – Բենյամին Նեթանյահուի կառավարության օրոք իսրայելական բանակը պաղեստինյան մամուլի նկատմամբ իրականացրել է աննախադեպ կոտորած։ Իր հանցագործություններն արդարացնելու համար իսրայելական բանակը համաշխարհային քարոզչական արշավ է սկսել՝ տարածելով անհիմն մեղադրանքներ, որոնք պաղեստինցի լրագրողներին ներկայացնում են որպես ահաբեկիչներ։ 2023 թվականի հոկտեմբերից ի վեր իսրայելական բանակի կողմից Գազայում սպանվել է շուրջ 220 լրագրող, որոնցից 65-ը սպանվել է մասնագիտական գործունեության պատճառով՝ ըստ RSF-ի տեղեկատվության։ 2025 թվականին՝ Գազայի հատվածի ավելի քան երկամյա շրջափակումից հետո, մամուլի նկատմամբ ճնշումները շարունակվել են անպատիժ։

Պետական ​​անվտանգության և խաղաղության հանձնաժողով (Մյանմա) – 2025 թվականին խունտայի ղեկավար Մին Աուն Հլաինգը ստեղծել է Պետական ​​անվտանգության և խաղաղության հանձնաժողովը՝ Մյանմայի նոր փաստացի ռազմական կառավարությունը։ Միևնույն ժամանակ, նա ուժեղացրել է մամուլի ազատության նկատմամբ ճնշումները։ 2021 թվականի փետրվարից ի վեր յոթ լրագրող մահապատժի է ենթարկվել, առնվազն 200-ը ձերբակալվել է, իսկ 47-ը ներկայում բանտարկված է անմարդկային պայմաններում և հաճախ ենթարկվում է խոշտանգումների։

Խալիսկո նոր սերնդի կարտել (Մեքսիկա) – 2025 թվականին Խալիսկո նոր սերնդի կարտելը (CJNG) հաստատվեց որպես Մեքսիկայի ամենադաժան հանցավոր կազմակերպություն և լրագրության ամենավտանգավոր գիշատիչներից մեկը: 2025 թվականին երեք լրագրող է սպանվել կարտելի ազդեցության գոտում։

67 լրագրող սպանվել է իր մասնագիտության պատճառով աշխարհի 22 երկրներում

Գազա՝ 29 – Իսրայելի բանակը լրագրողների ամենավտանգավոր թշնամին է։ 2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ից ի վեր Իսրայելի բանակը Գազայի հատվածում սպանել է շուրջ 220 լրագրողի, որոնցից առնվազն 65-ը սպանվել է իրենց աշխատանքի պատճառով: Վերջին 12 ամիսների ընթացքում Իսրայելի բանակը պատասխանատու է եղել աշխարհում սպանված բոլոր լրագրողների գրեթե կեսի (43%) համար: 2024 թվականի դեկտեմբերից մինչև 2025 թվականի դեկտեմբերը Գազայի հատվածում սպանվել է առնվազն 29 պաղեստինցի լրագրող:

Մեքսիկայում սպանվել է 9 լրագրող, Սաուդյան Արաբիայում՝ 1: Լրագրողին մահապատժի են ենթարկել Մոհամմեդ բին Սալմանի օրոք: Ուկրաինայում մեկ ամսվա ընթացքում ռուսական անօդաչու թռչող սարքերի հարձակումների հետևանքով զոհվել է երեք լրագրող: Հնդկաստանում 1 լրագրող սպանվել է փաստերը լուսաբանելու համար։ Բանգլադեշում 2 լրագրողի նկատմամբ մահացու վրեժ է եղել իրենց հետաքննությունների համար։

503 ձերբակալված լրագրողներ

2025 թվականի դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ՝ 47 երկրներում կալանավորված է 503 լրագրող։

Չինաստան (121) – Լրագրողներ, որոնք հետապնդվում են պետության կողմից։ 2025 թվականի դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ՝ Չինաստանում բանտարկված է, ընդհանուր առմամբ, 113 մեդիա մասնագետ, իսկ Հոնկոնգում՝ 8-ը։ Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետությունը մնում է լրագրողների համար աշխարհի ամենամեծ բանտը։

Իսրայել (20) – 2025 թվականի դեկտեմբերի 1-ի դրությամբ՝ Իսրայելի կողմից ձերբակալվել է 20 պաղեստինցի լրագրող, ինչը երկիրը կրկին դասում է լրագրողների համար աշխարհի 10 ամենամեծ բանտերի շարքում:

Ալժիր (1) – Քրիստոֆ Գլեյզը միակ ֆրանսիացի լրագրողն է, որն այժմ բանտարկված է այստեղ։

Բուրունդի (1) – Սանդրա Մուհոզայի կամայական կալանավորումը:

Աֆղանստան (7) – Լրագրողներին ձերբակալել և տեսագրել են, թե ինչպես են նրանց ստիպում խոստովանություն անել։

Ադրբեջան (25) – Սևինջ Վագըֆգիզիի անսասան քաջությունը. «Մեր ձերբակալությունը նպատակ ունի մեզ [լրագրությունից] հեռացնելու, քանի որ մենք բացահայտեցինք Իլհամ Ալիևի և նրա մերձավոր շրջապատի կոռուպցիոն հանցագործությունները»։ Սրանք Abzas Media-ի գլխավոր խմբագիր Սևինջ Վագըֆգիզիի արտաբերած վերջին խոսքերն են 2025 թվականի մարտի 11-ին՝ նախքան դատարանը նրան և նրա վեց գործընկերներին դատապարտեց ինը տարվա ազատազրկման՝ «արտարժույթի մաքսանենգության» կեղծ մեղադրանքներով անարդար և քաղաքական դրդապատճառներով դատավարությունից հետո։ Ադրբեջանում ներկայում բանտարկված է 25 լրագրող, որոնցից 20-ը ձերբակալվել է 2024 թվականի դեկտեմբերի 1-ից ի վեր։

Վրաստան (1) – Անդադար անցում դեպի ավտորիտարիզմ։ 2025 թվականի հունվարին ձերբակալված վրացի լրագրող Մզիա Ամագլոբելին, որը «Batumelebi» և «Netgazeti» անկախ լրատվամիջոցների համահիմնադիրն է, դատապարտվել է երկու տարվա ազատազրկման 2025 թվականի օգոստոսի 6-ին՝ բազմաթիվ ընթացակարգային խախտումներով բնութագրվող անարդար դատավարությունից հետո։ Նա առաջին կին լրագրողն է, որը բանտարկվել է քաղաքական դրդապատճառներով երկրի անկախացումից ի վեր։

Ռուսաստան (48) – Եվս մեկ կեղծ դատավարություն․ 2025 թվականի ապրիլի 15-ին լրագրողներ Կոնստանտին Գաբովը, Սերգեյ Կարելինը, Անտոնինա Կրավցովան (հայտնի է նաև որպես Ֆավորսկայա) և Արտյոմ Կրիգերը դատապարտվեցին հինգուկես տարվա ազատազրկման՝ «ծայրահեղական կազմակերպության հետ համագործակցելու» համար՝ ռուս ընդդիմադիր գործիչ Ալեքսեյ Նավալնիի մասին լուսաբանելու համար, որը մահացել է ռուսական բանտում 2024 թվականի փետրվարի 16-ին: Սա լրագրողների առաջին կոլեկտիվ դատավարությունն էր Վլադիմիր Պուտինի ղեկավարած Ռուսաստանում, որտեղ ներկայում բանտարկված է 48 լրագրող, այդ թվում՝ 26 օտարերկրացի (բոլորը՝ ուկրաինացիներ):

Կարևոր ազատ արձակումներ՝

Բելառուս՝ 9 լրագրող ազատվել է 2025 թվականի սեպտեմբերի 11-ին

Ուկրաինա՝ ազատ են արձակվել Դմիտրո Խիլյուկը և Վլադիսլավ Եսիպենկոն

Եգիպտոս՝ ազատ է արձակվել Ալա Աբդել Ֆաթթահ

Չորս երկրներում պատանդ են վերցվել 20 լրագրողներ

Աշխարհի տարբեր մասերում ներկայում քսան լրագրող է պատանդ պահվում: Յոթն առևանգվել է հութի ապստամբների կողմից 2025 թվականին, ինչը Եմենը դարձնում է վերջին 12 ամիսների ընթացքում լրագրողների առևանգումների ամենաբարձր ցուցանիշ ունեցող երկիրը: Սիրիայում 2024 թվականի դեկտեմբերին բռնապետ Բաշար ալ-Ասադի տապալումից առաջ զինված խմբավորումների կողմից գերի վերցված շատ լրագրողներ դեռևս անհետ կորած են:

Առևանգված լրագրողներով երկրներն են՝ Եմեն – 9 (7-ը՝ 2025-ին առևանգված), Սիրիա – 8, Մալի – 2, Հնդկաստան – 1 (2025 թվականի փետրվարի 10-ի գիշերն առևանգվել է զինված խմբի կողմից, հաջորդ առավոտյան՝ ազատ արձակվել):

135 անհետ կորած լրագրող 37 երկրներում

2025 թվականի վերջին ամբողջ աշխարհում դեռևս անհետ կորած է համարվում 135 լրագրող։ Ոմանք անհետ կորած են համարվում ավելի քան 30 տարի։ Չնայած լրագրողները պատանդ են պահվում ամբողջ աշխարհում, այս միտումը կտրուկ աճում է Սիրիայում (37) և Մեքսիկայում (28):

Սիրիա՝ 37, Մեքսիկա՝ 28, Իրաք՝ 12, Բուրկինա Ֆասո՝ 2, Գվինեա՝ 1:

Բողոքի ցույցերը լուսաբանող լրագրողների նկատմամբ ճնշումներ

Նեպալից մինչև Սերբիա, Ինդոնեզիա, Ֆրանսիա և նույնիսկ Մադագասկար, բողոքի ցույցերը լուսաբանող լրագրողների աշխատանքը խոչընդոտվել է 2025 թվականին, հիմնականում՝ իրավապահ մարմինների աշխատակիցների կողմից։

Սերբիա – Լրագրողների նկատմամբ բռնության մեկ տարի՝ 2024 թվականի նոյեմբերին երկաթուղային կայարանի տանիքի մահացու փլուզումից հետո կոռուպցիայի դեմ բողոքի ցույցերի սկսվելուց ի վեր։ RSF-ի տվյալներով՝ ցույցերը լուսաբանող սերբական լրատվամիջոցների մասնագետները ենթարկվել են առնվազն 98 ֆիզիկական հարձակման, որոնցից 91-ը տեղի է ունեցել 2025 թվականի հունվարի 1-ից սկսած։ Այս հարձակումների մոտ կեսը կատարվել է ոստիկանության կողմից՝ լիակատար անպատժելիությամբ, նախագահ Ալեքսանդր Վուչիչի՝ մամուլի դեմ բանավոր հարձակումների հետևանքով ստեղծված մթնոլորտում։ Նա RSF-ի 2025 թվականի մամուլի ազատության գիշատիչների ցուցակում է։

Էկվադոր – Սեպտեմբերի 22-ից ի վեր առնվազն 55 լրագրող հարձակման է ենթարկվել ինչպես ոստիկանության, այնպես էլ անհայտ անձանց կողմից, երբ լուսաբանել են դիզելային վառելիքի գների բարձրացման դեմ բողոքի ցույցերը։

Նեպալ – Թալանվել են խմբագրատները, հարձակվել լրագրողների վրա, օպերատոր է սպանվել։

Ինդոնեզիա – Տասնյակ լրագրողներ են հարձակման ենթարկվել բողոքի ցույցերի ժամանակ։ Առնվազն 14 լրագրող հարձակման է ենթարկվել 2025 թվականի մարտին քաղաքացիական գործերում զինվորականների դերը մեծացնող նոր օրենքի դեմ բողոքի ցույցերը լուսաբանելիս օգոստոսի 25-ից սկսած, առնվազն 16 լրագրող՝ նոր բողոքի ալիքը լուսաբանելիս։

ԱՄՆ – Միայն 2025 թվականի հունիսին RSF-ը գրանցել է 27 հարձակում լրատվամիջոցների ներկայացուցիչների նկատմամբ՝ Լոս Անջելեսում դաշնային «ռեյդերի» դեմ բողոքի ցույցերի ժամանակ: Այս հարձակումները կատարվել են և՛ ոստիկանության, և՛ ցուցարարների կողմից: Նմանատիպ միջադեպեր են գրանցվել նաև Ցինցինատի և Չիկագո քաղաքներում:

Վտարանդի դարձած լրագրողներ (հարկադրված են արտաքսման)

Պատերազմներն ու լրագրողների նկատմամբ բռնաճնշման քաղաքականությունը ստիպել են լրատվամիջոցների աշխատողների աճող թվին՝ լքել իրենց աշխատատեղերը։ Աֆղանստանի, Ռուսաստանի և Բելառուսի նման երկրները շարունակում են մաքրել իրենց տարածքները բոլոր անկախ լրատվամիջոցներից, մինչդեռ այլ վայրեր, ինչպիսին է Սալվադորը, վերջին 12 ամիսների ընթացքում հատկապես թշնամական են դարձել։

Էլ Սալվադոր – Իրավական հետապնդումներ, ոստիկանական հսկողություն, ատելության քարոզարշավներ, կիբեռհարձակումներ… այն ռեպրեսիվ միջոցառումներն են, որոնք տարածվել են 2025 թվականի մայիսից ի վեր՝ ստիպելով առնվազն 53 լրագրողի փախչել հունվարից հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում։

Աֆղանստան – 134 լրագրող է արտաքսվել: Քանի որ Թալիբանը 2021 թվականին Քաբուլի անկումից հետո ուժեղացրել է մամուլի նկատմամբ ճնշումները, արտաքսման խնդրի առջև հայտնված լրագրողներն ավելի ու ավելի հաճախ են բախվում վիզայի մերժումների այն պետությունների կողմից, որտեղ նրանք ապաստան են խնդրում:

Ռուսաստան – 2022 թվականին Ռուսաստանի կողմից Ուկրաինա լայնածավալ ներխուժումից ի վեր ռուս լրագրողների աճող թիվն այլընտրանք չուներ, քան փախչել իրենց երկրից: Նույնիսկ արտաքսման մեջ նրանք շարունակում են հետապնդվել Կրեմլի կողմից, որը նրանց հետապնդում է Ռուսաստանի սահմաններից շատ ավելի հեռու: 2022 թվականից ի վեր գրեթե 70 լրագրող ձերբակալվել կամ դատապարտվել է հեռակա կարգով, և այդ դեպքերից 30-ը տեղի է ունեցել միայն 2025 թվականի առաջին երեք եռամսյակում:

RSF-ի Մամուլի ազատության խախտումների 2025 թվականի ինդեքսում Հայաստանում խախտումներ չեն արձանագրվել:

ՀՀ հարևաններից ինդեքսում 180 երկրների շարքում Իրանը 176-րդ տեղում է՝ 16,22 միավորով, Թուրքիան՝ 159-րդ տեղում՝ 29,40 միավորով, Վրաստանը՝ 114-րդ տեղում՝ 50,53 միավորով:

Թարգմանությունը՝ Էմմա  Չոբանյանի