Ի՞նչ են պայմանավորվել Փաշինյանն ու Պուտինը․ Ռուսաստանը կէժանացնի՞ Հայաստանին վաճառվող գազը. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Քաղաքականություն
14.09.2018 | 20:32Հայաստանում գազի սակագնի հնարավոր նվազեցման թեման նորից առաջին պլանում է: Առիթը օրեր առաջ Մոսկվայում Հայաստանի վարչապետի և Ռուսաստանի նախագահի հանդիպումն էր, որի ժամանակ Վլադիմիր Պուտինը, որպես Ռուսաստանի կողմից Հայաստանի նկատմամբ արված բարի կամքի դրսևորում՝ հերթական անգամ հնչեցրեց, թե «Գազպրոմը» Հայաստանին գազը վաճառում է աշխարհում ամենացածր գներից մեկով՝ 150 դոլար 1000 խորանարդ մետրի դիմաց և անմիջապես ստացավ Նիկոլ Փաշինյանի պատասխանը՝ գազը 150 դոլարով ստանում է, ոչ թե Հայաստանի սպառողը, այլև «Գազպրոմ- Արմենիա» ընկերությունը:
Նիկոլ Փաշինյանի ներկայացմամբ` Վլադիմիր Պուտինը տեղյակ չի եղել, անգամ զարմացել է, երբ լսել է, որ Հայաստանի բնակիչը սպառած գազի համար վճարում է կրկնակի բարձր գին՝ մոտ 300 դոլար: Եվ նրանք որոշել են առաջիկայում ուսումնասիրել գազի գնագոյացման մեխանիզմները և հասկանալ, թե ինչ շտկումներ կարելի է անել: Պուտինը, սակայն, շատ լավ գիտեր, որ մեր երկրում գազամատակարարում իրականացնող միակ ընկերությունը՝ «Գազպրոմ-Արմենիան» Հայաստանի նախկին իշխանությունների թեթև ձեռքով 2013 թվականից ամբողջությամբ հանձնվեց ռուսական «Գազպրոմին»:
Այդպիսով՝ Ռուսաստանը Հայաստանին գազը ոչ թե 150 դոլարով, այլև մոտ 300 դոլարով է վաճառում: Իսկ այդ բարձր սակագնից գոյացող գերշահույթը ստանում է «Գազպրոմ-Արմենիան»: Պարզապես մինչև հեղափոխությունը այդ մասին նրա մոտ որևէ մեկը չէր բարձրաձայնել: Պուտինը հավանաբար չէր էլ լսել «Գազպրոմ» ընկերության ղեկավար և իր ընկեր Ալեքսեյ Միլերի այն հայտարարությունը, թե Հայաստանում գազի գնի բարձ լինելու պատճառները պետք է հենց Հայաստանում փնտրել:
«Ելք» խմբակցության պատգամավոր Արամ Սարգսյանը՝ ընդհանրացնելով թեման, ընդգծում է, որ Հայաստանում ռուսական ընկերությունները, որոնք ռազմավարական ոլորտ են սպասարկում, շարունակում են գործել խախտումներով և մեծ փողեր աշխատելով:
«Ռուսական կազմակերպություններն ինչպե՞ս են Հայաստանում աշխատում։ Բիբինից սկսած՝ երկաթգծով, մենք գիտենք, թե ինչպես են աշխատել, ինչ աշխատավարձերով, ինչ խախտումներով, 2-3 տարի հետո ինչ փող գողանալով՝ այստեղից թռել են ուղղակի, և ոչ մեկը չի դատվել: Այս առումով, իհարկե, միանշանակ տեղ կա սակագինն էժանացնելու»,- ասում է պատգամավորը:
Արամ Սարգսյանը նաև գտնում է, որ գազի սակագնի բարձր լինելը կապ ունի որոշ պաշտոնյաների կողմից սեփական շահույթներ ստանալու, հարկային դաշտից դուրս գտնվելու և կոռուպցիոն այլ խնդիրների հետ: Այդ կառույցն օգտագործվում էր նաև նախընտրական շրջանում քվեներ բերելու, սեփական թիմակիցներին պատգամավոր դարձնելու համար: Խնդիրներ, որոնք լուրջ ծախսեր են պահանջում, իսկ դրանք պետք է ստանային «Գազպրոմ-Արմենիայից»: Պատգամավորը քիչ հավանական է համարում ռուսական ընկերությունների հետ առանց կոռուպցիոն մեխանիզմների՝ թափանցիկ և օրինքի տառին համապատասխան աշխատելը: Նաև հայտնի փաստ է, որ Ռուսաստանն իր էներգակիրներն ու դրանց սակագների փոփոխությունն օգտագործում է քաղաքական՝ գործընկեր երկրներին ճնշելու նպատակներով: Այդ պատճառով էլ մեր երկիրը ջանաց, բայց չկարողացավ անմիջական հարևան Իրանից ևս գազ գնել, որպեսզի թուլացներ Ռուսաստանի մոնոպոլ ազդեցությունը:
«Ու եթե ՌԴ մոնոպոլիան չլիներ, մեր հարևան Իրանն էլ մրցակցության մեջ կմտներ ու կմտներ ավելի ցածր գնով: Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը շատ զգուշավոր երկիր է և չի ուզում այդ խնդրում մրցակցել Ռուսաստանի հետ: Հատկապես Հայաստանի համար պրոբլեմներ ունենալ, քանի որ հայկական գազային շուկան այնքան մեծ չէր, որ Իրանը հակադրվի ՌԴ-ին: Բայց կար ժամանակ, որ Իրանն ինքն էլ ուզում էր և կարող էր, երբ ուզում էին մեծ տրամաչափի գազատար կառուցել ու տարանցիկ դուրս գալ Վրաստան։ Սակայն Ռոբերտ Քոչարյանը փոքրացրեց տրամաչափը, հետո էլ Կարեն Կարապետյանի միջոցով այն տվեց Ռուսաստանին»,- եզրափակում է նա։
Գազի թանկությունից դժգոհում են նաև նախկին իշխանության պատգամավորները: Մուրադ Մուրադյանը համոզված է, որ 1 խմ-ի համար 139 դրամը չափազանց բարձր գումար է այն դեպքում, երբ Ռուսաստանից գնվում է 72 դրամով: Գնային այսպիսի տարբերության պարագայում, պատգամավորի խոսքերով, թալան է կատարվում: «99 թվին ես այդ հանձնաժողովի մեջ եմ եղել և ավելի մոտիկից գիտեմ, թե ինչ է կատարվում։ Թալան է կատարվում»,- ասում է նա։
Մեկ-երկու ամիս հետո կմեկնարկեն գազի գնի շուրջ հայ-ռուսական հերթական բանակցությունները: Ի՞նչ նշանակություն կունենա Պուտինի զարմանքը հայաստանյան սակագների գործում: Եվ արդյոք «Գազպրոմ Արմենիան» հայաստանյան գործարարների հետ միասին կդադարի մեր գրպանի հաշվին գերշահույթ ստանալ: Արդյոք բանակցությունները կհանգեցնե՞ն վերջնական սպառողի համար գազի գնի իջեցմանը, ինչպես փորձագետներն են նշում 300 դոլարից մինչև 230 դոլարի: Չէ՞ որ մենք ավելին ենք վճարել, թե՞ Ռուսաստանը նոր զիջումներ կպահանջի: Ի՞նչ ունի զիջելու Հայաստանի նոր կառավարությունը, թե՞ այս անգամ հարցը դրան չի հասնի։
Տեսնենք, թե նոր կառավարությունն ինչպես կհաղթահարի գազային դիվանագիտության հերթական փորձությունը։
Արմինե Ավետյան