Տավուշի գյուղերում արգելված բիզնես է զարգանում. ստորգետնյա արտադրամասեր՝ հեքիա՞թ, թե՞ իրականություն
Հասարակություն
19.02.2018 | 20:13Տավուշի մարզի Դիտավան, Ազատամուտ, Վազաշեն, Այգեհովիտ գյուղերում արտասովոր էկոլոգիական իրավիճակ է: Պարբերաբար Ազատամուտից դեպի Ղազախ և Աղստև գետ տանող ուղղության վրա խեղդող ծխի քուլաներ են կուտակվում՝ վտանգելով տեղի բնակիչների առողջությունը:
Երեկ և այսօր տարածքում ամպամած եղանակ է, անձրև, որոնք հատկապես անտանելի են դարձնում մթնոլորտի արտանետումները: Ազատամուտի բնակիչներից մեկը այսօր լուսանկարել է այդ տարածքը և ուղարկել է Factor.am-ին:
«Ինչ -որ մարդիկ այս տարածքում ածխանյութի անօրինական բիզնեսով են զբաղված: Արդեն երկար ժամանակ՝ 20 – 30 տարի է, այդպիսի վիճակ է տիրում այդ տարածքում: Մի երկու-երեք հոգի են այդ ամենը կատարում, անհայտ է օրինակա՞ն է, թե՞ ոչ: Սա դեռ մեղմ վիճակն է պատկերված: Այնպես է լինում, որ ծուխն այնքան խիտ է, որ Վազաշեն, Այգեհովիտ, Ազատամուտ, Դիտավան գյուղերը կարծես մառախուղի մեջ կորած լինեն: Սրա դեմը երբևիցե ոչ ոք չի առել: Անտառի գործով ահագին մարդկանց բռնեցին, հները գնացին, հիմա էլ նորերի բիզնեսն է ծաղկում: Արտադրամասերը չեն երևում: Կարծում ենք, կամ առանձին մարդկանց հայաթներում են, կամ էլ գետնի տակ են գտնվում: Ժամանակ առ ժամանակ նրանց բիզնեսը փակում են, հետո նորից բացում են: Ոչ ոք չի ուսումնասիրել, թե ինչ վնաս է մեր առողջությանը բերում էս թունավոր արտադրամասը»,- ասաց մեր աղբյուրը:
Նա խնդրեց չհրապարակել իր անունը, քանի որ խուսափում է ճնշումներից: «Դա մեզ մոտ փակ թեմա ա», – պարզաբանեց քաղաքացին: Իրականում փայտի հումքից ածուխ ստանալը լայնորեն տարածված է Իջևանի շրջակա՝ Ազատամուտ, Դիտավան, Վազաշեն, Այգեհովիտ համայնքներում: Ածուխը սպառում են այս տարածքում գտնվող սննդի օբյեկտներն ու ռեստորանները: Արտադրամասերը, մեր տեղեկություններով, օրենքի շրջանակում չեն գործում, քանի որ փայտից ածուխ ստանալու այս եղանակը բերում է մթնոլորտի թունավորմանը և բնապահպանական նորմերի խախտմանը։
«Կանաչների միության» նախագահ Հակոբ Սանասարյանը տեղյակ էր խնդրին: «Այդ ծուխը խեղդող է, ամեն տեսակի վնասակար նյութեր է պարունակում, և իհարկե, վտանգավոր է առողջության համար, դա հայտնի է: Ամենավտանգավոր նյութը ածխածնի մոնօքսիդն է, որը գոյանում է թերայրման հետևանքով, այսպես կոչված՝ շմոլ գազը: Այն կապում է հեմոգլոբինը արյան մեջ և թույլ չի տալիս, որ այն թթվածին մատակարարի բջիջներին: Մարդու մոտ կարող է զարգանալ թթվածնային անբավարարություն, որը կարող է բերել նույնիսկ մահվան», – նշեց բնապահպանը։
Տեղի բնակիչների համար, սակայն, մաքուր օդից առավել կարևոր է եկամուտ ստանալու հնարավորությունը: Ահա ինչու նրանք խուսափում են հարցի շուրջ խոսել: Նույնիսկ համայնքների ղեկավարներն են դժկամությամբ շոշափում այս «փակ թեման» և հակասական պատասխաններ տալիս: Նրանք բոլորը վստահեցնում են, որ իրենց գյուղում նման բիզնես չկա:
Դիտավանի գյուղապետ Հակոբ Սարիբեկյանը նշում է, որ կան ծխի կուտակումներ, սակայն դրանք հեռու են իր գյուղից: «Այդ տարածքը հեռու է մեր գյուղից 4 կմ: Դա հայ-ադրբեջանական սահմանի վրա է: Կար այնտեղ նման արտադրամաս, բայց, կարծեմ, աղմուկ եղավ, եկան փակեցին: Հիմա էս պահին չի աշխատում: Ստորգետնյա արտադրամասը հեքիաթ է: Հասարակ գյուղացիներ են, մի անօդ տարածքում փայտ են վառում, դառնում է ածուխ», – ներկայացրեց գյուղապետը՝ վստահեցնելով, որ մարդու առողջության համար ծուխը վնասակար չէ, ինքը 3 երեխա ունի, և եթե վտանգ զգար, ապա առաջինը կբարձրաձայներ խնդրի մասին:
Վազաշենի գյուղապետ Լորիկ Բադիրյանը, թեև չժխտեց, որ եղել են ծխի կուտակումներ, սակայն դա կարևոր խնդիր չհամարեց․ «Եղել է, բայց վերջերս կորել է, – ասաց նա, – մեր գյուղում չկա, հարևան գյուղում մի մարդ կարող է գնա, մի երկու կուբ փայտ առնի, ածուխ ստանա, դա եղավ վտանգավոր արտադրամա՞ս: Մեզ համար հիմա մաքուր օդից էլ կարևոր հարց է աշխատատեղը: Էսօր Վազաշենին ավելի շատ հոգեբանական օգնություն է պետք, քան էկոլոգիական»:
Աչաջուր համայնքից մեզ հաջողվեց կապվել նախկին գյուղապետ Կամո Ղալթախչյանի հետ: Սակայն վերջինս, լսելով մեր հարցը, ասաց՝ «Ես նախկին գյուղապետն եմ, ինձ նման հարցեր մի տվեք», ապա անջատեց հեռախոսը:
Ազատամուտի գյուղապետարանից էլ պատասխանեցին, որ իրենց գյուղից ոչ մի անգամ նման ծխի քուլաներ չեն երևացել, այդպիսի բիզնեսի մասին էլ երբևիցե չեն լսել:
Ի դեպ, ներկայացվող լուսանկարները արվել են հենց Ազատամուտ գյուղի մոտակայքից:
Սյուզան Սիմոնյան