17.11.2024 | 12:09
Միսս Տիեզերք 2024-ի հաղթող է դարձել Դանիայի ներկայացուցիչը
«Մի քանի հարյուր միլիոն դոլար թալանած Գագիկ Խաչատրյանը ձերբակալված չէ, 8 միլիոն գողացողը ձերբակալվում է, ծիծաղելի է». Էդմոն Մարուքյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Քաղաքականություն
16.08.2019 | 19:31
Factor.am-ի հարցազրույցը «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության ղեկավար Էդմոն Մարուքյանի հետ
-Իշխանությունը պատրաստվում է սահմանադրական բարեփոխումների։ «Իմ քայլի» Ձեր գործընկերներից ոմանք մեզ հետ զրույցում կարևորում են հենց այն կետերի փոփոխությունը, որոնց մասին Դուք նույնպես մի քանի անգամ խոսել եք՝ սուպերվարչապետության վերացում, ուժային կառույցների ենթակայություն խորհրդարանին, կայուն մեծամասնության դրույթի վերացում։ Նախ՝ ողջունու՞մ եք բարեփոխումների մտադրությունը։
– Նախ՝ ես չեմ տեսել, որ որևէ մեկն ասի, որ Սահմանադրությամբ փորձ ենք անելու վերացնել սուպերվարչապետական համակարգը։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև եթե անգամ նման բան ասեն…
– Ընդամենը վերջերս պատգամավոր Սոս Ավետիսյանը նման բան ասաց…
– Երևի ինքը չգիտի, որ նման նպատակ չկա։ Կարող է, տղա է, ասել է։ Ես հասկանում եմ հետևյալը. կան «Իմ քայլը» խմբակցությունում մարդիկ, նույն Սոսը, էլի մարդիկ, որոնք կուզենային, որ այդպես լիներ։ Բայց այդպես չի տեղի ունենում։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև ակնհայտ էր, որ այդ սուպերվարչապետական համակարգի մեծ մասը Սերժ Սարգսյանը կառուցել է ոչ Սահմանադրությամբ, այլ օրենքներով, որոնք ընդունվել են Սահմանադրությունը իմպլեմենտացնելու ժամանակ։ Եվ այդ օրենքները փոխելու նախաձեռնություններ ենք մենք բերել հունվարից սկսած, դրանք բոլորը մերժվել են տարբեր պատճառաբանություններով, որ դուք ճիշտ եք, այո՛, կանենք։ Մենք վարչապետին ասում էինք՝ բա քո խոստումն էր, դու ես ասել, որ ԱԱԾ ղեկավարը պետք է դառնա նախարար, որ ոստիկանապետը պետք է լինի նախարար և ենթակա լինի խորհրդարանական վերահսկողությանը։ Այդ ամեն ինչը փորձ արվեց մոռացության տալ՝ բա, մենք կանենք, մի երկու տարուց կանենք։ Հիմա այդ սահմանադրական փոփոխությունները, որ ուզում են անել կամ խոսում են դրա մասին, ես կարծում եմ, որ դրանով ուզում են ավելի հետաձգել փոփոխությունները, որովհետև եթե հիմա մենք դա կարող էինք անել օրենքներ ընդունելով, դա ավելի է հետաձգվում։ Այսինքն՝ փետրվար ամսին կսկսենք, խումբը կձևավորենք, մինչև 2021 թիվը կքննարկենք, 2022 թվին կանենք։ Այս բաները, որ ասվում են, ես ստանում եմ մի մեսիջ՝ որ մենք ավելի ենք հետաձգում առանցքային, կարևոր փոփոխությունները, որ պիտի բերեին քաղաքական համակարգի առողջացման։ Այսինքն՝ քաղաքական համակարգի շուտափույթ առողջացում չի լինելու։ Իսկ ինչ վերաբերվում է Սահմանադրության մեջ փոփոխություններ կատարելուն, ապա մենք էլ ունենք բազմաթիվ առաջարկներ, որ պետք է կյանքի կոչել։ Օրինակ՝ մարզպետական համակարգը պետք է վերացնել։ Քանի դեռ այսօրվա մարզպետական համակարգը կա, Հայաստանում արդար ընտրություններ չեն կարող լինել։ Գիտեք՝ մարդկանց մոտ տպավորություն է, որ արդար ընտրությունն ընդամենը քվեարկությունն է՝ գնում ես, եթե ոչ ոք զենքը գլխիդ չի դրել, քվեարկիր, կամ փող չի տվել, կամ չի ճնշել, ուրեմն արդար է։ Այդպես չի, բազմաթիվ չափանիշներ կան։ Եվ երբ այդ չափանիշները մարզերում խախտվում են ադմինիստրատիվ ռեսուրսի կիրառմամբ, մարզպետների դերակատարմամբ՝ անկախ նրանից, թե ով է մարզպետը, եթե նույնիսկ ոչ մեկն է, զուտ իշխանական լծակները, ընդ որում՝ ավանդական լծակները, ոչ թե իրական, որոնք եկել են արատավոր քաղաքական հիվանդ համակարգից, բերում են նրան, որ պետական համակարգը ենթարկեցված է այդ մի մարդուն։
-Ավադական լծակներ ասելով նկատի ունեք՝ գազի մարդը, էլեկտրաէներգիայի մարդը, թաղային հեղինակությու՞նը:
-Այո՛, բոլորը՝ Ոստիկանությունը, թաղային հեղինակությունը։ Բոլորը ենթարկեցված են մի մարդու, և դա ոչ թե օրենքի ուժով է, այլ ավանդաբար այդպես է։
-Այսինքն՝ այդ իմաստով բան չի՞ փոխվել։
-Ոչ մի բան չի փոխվել։ Ինչպես քծնում էին մարզպետներին Սերժի օրոք, Ռոբերտի օրոք, Լևոնի օրոք, նույն կերպ քծնում են Նիկոլի օրոք։ Ինչո՞ւ։ Որովհետև այդ մարդու ձեռքում է կենտրոնացած իշխանությունը։ Ինքն է վարչապետին զանգող տղեն մարզում, պետք է այդ մարդը չլինի։ Պետք է չլինի նման կենտրոնացում և, ընդհանրապես, դա անիմաստ պաշտոն է։ Հայաստանը ֆեդերալ երկիր չի, ունիտար երկիր է՝ փոքր տարածքով, և քանի դեռ այս համակարգը կա, որևէ ՏԻՄ, որևէ քաղաք, որևէ համայնք չի կարող զարգանալ։
-Իսկ եթե ընտրովի ենք սարքում համակարգը…
-Հիմա երկու ճանապարհ կա՝ կա՛մ ընտրովի է, կա՛մ վերացնում ենք։ Հիմա եթե ընտրովի է դառնում, անիմաստ է դառնում քաղաքապետ ընտրելը: Դրա համար պետք է վերացնել, որ նորմալ տեղական ինքնակառավարում ունենանք։ Այսինքն, մենք խոշոր համայնքներում ընտրենք համամասնական ընտրակարգով կուսակցությունների, որոնց առաջին համարները կլինեն քաղաքապետեր, ավագանիները և տեղական պառլամենտները կզարգացնեն համայնքները։ Քանի դեռ կա մի մարդ, որը նշանակվել է և այնտեղ սուբսիդիա է ծախում ժողովրդի վրա… Ասում է՝ այդ ես ասեցի վարչապետին, որ այս ձեր… Բոլորի վճարած հարկերից իրենք բերում են,, ասֆալտ են անում, և դա ժողովրդի վրա ծախում են՝ թե սա մենք ենք, մեր բարի կամքն է, մենք չլինեինք, այս ասֆալտը չէր լինի։ Եվ դա կապիտալիզացվում է ընտրության ժամանակ։ Այսինքն՝ այդ ֆոնի վրա ի՞նչ արդար ընտրություն, եթե նման բաներ գոյություն ունեն դեռ ուլինելու են։ Քանի դեռ այս համակարգը կա, ի՞նչ արդար ընտրություն։ Դրա համար առաջինը սա պիտի վերացնել։ Տեսեք՝ բոլորը կենտրոնացած են դատական իշխանության վրա, դատավոր, հա դատավոր: Այդ մարզպետներն ավելի հզոր մարդիկ են, քան ցանկացած դատարանի նախագահ կամ դատարան։
-Դուք, և ոչ միայն Դուք, հաճախ եք դժգոհում, որ ընդդիմությունը չունի լծակներ։ Վերջերս «Իմ քայլի» պատգամավորներից մեկը նկատեց, որ հեղափոխություն նախաձեռնելիս Նիկոլ Փաշինյանը ոչ մի լծակ չուներ։ Համաձա՞յն եք նրա հետ։
-Գիտեք՝ այս օրերին իրար հետ համեմատվում են բաներ, որոնք անհամեմատելի են, որևէ տրամաբանության չեն ենթարկվում, և ես այլևս չեմ զարմանում։ Ուրեմն, այսօրվա ընդդիմությունն ունի այն լծակները, որոնք նրա համար նախանշել է Սերժ Ազատի Սարգսյանը: Եվ Նիկոլ Փաշինյանը, դժգոհ լինելով այդ համակարգից, այսօր եկել և ասում է, որ ընդդիմությունը լիքը լիազորություն ունի։ Մի անգամ այս վերջին նիստին իրեն ասացի, ա՛յ, օրինակ, եթե մենք բյուջեի կատարողականին դեմ քվեարկենք, ի՞նչ է լինելու։ Ոչի՛նչ։ Անգամ կիսանախագահական Հայաստանում եթե բյուջեի կատարողականը չէր հաստատվում, պառլամենտը ցրվում էր։ Լծակներ, մեխանիզմներ կային խորհրդարանի ձեռքին։ Հիմա ոչինչ չկա, ոչինչ։ Եվ այդպես գալ, խոսել, որ ա՛յ, Նիկոլ Փաշինյանը հեղափոխությունը սկսում էր առանց լծակների, աբսուրդ փաստարկ է։ Երբ Նիկոլ Փաշինյանը հեղափոխությունը սկսում էր, նախ՝ դա հեղափոխություն չէր, երբ որ սկսում էր՝ կար 90 տոկոսանոց ատելություն իշխանության նկատմամբ, և պետք չէ լեգիտիմ իշխանությունը համեմատել Սերժի իշխանության հետ։ Իրենք հաճու՞յք են ստանում, երբ ամեն օր համեմատվում են այդ ապականված քաղաքական համակարգի հետ։ Ի՞նչ կարիք կա։ Ոնց որ առողջ մարդն անընդհատ իրեն դիակի հետ համեմատի։ Ո՞նց կարելի է անդադար նեգատիվի, բացասականի հետ համեմատվել։ Ենթադրում եմ՝ դրա մեջ է արդարացումն ամեն սխալի, երբ սխալ են արել ու չգիտեն, թե ինչ ասեն՝ հիմա ինչո՞ւ են արել: Ասեին՝ չգիտեինք, կոմպետենտ չէինք, դիլետանտ էինք։
-Դուք դիմել էիք Նիկոլ Փաշինյանին՝ ստանալու համար նրա հիշատակած գաղտնի զեկույցի օրինակը, որը պատրաստվել է 2014-ի աշնանը։ Դիմել էիք, որովհետև կասկածո՞ւմ էիք, որ նման փաստաթուղթ կա, և Ձեզ տրամադրվե՞ց այդ օրինակը։
-Դեռ չի պատասխանել վարչապետը։ Կասկածելու հիմք չունեմ, կարծում եմ, որ խորհրդարանական համակարգում խորհրդարանից գաղտնի չի կարող պահվել որևէ փաստաթուղթ։
-Այսինքն՝ պարտավոր է Ձեզ տրամադրել։
-Միանշանա՛կ։
-Երեք ամիս առաջ ԱՄՆ Հանրապետական ինստիտուտը հարցում ներկայացրեց, որով ԼՀԿ-ն այդ պահին անցկացվող խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ դուրս էր մնում խորհրդարանից։ Ինչպե՞ս եք պատրաստվում փոխել իրավիճակը, եթե հաշվի առնենք, որ Դուք շարունակում եք ռեսուրսներ չունենալ, այդ թվում՝ ասում էիք, որ չունեք լրատվամիջոցներ։
-Մենք միշտ էլ փոքր ռեսուրսներով մեծ արդյունքներ ցույց տվող ուժ ենք եղել։ Մենք ամենամեծ պոտենցիալ ունեցող ուժերից ենք այդ հարցում։ Անցած վեց ամիսներին մենք ամենաշատ թիրախավորված ուժն ենք, և շատ բնական է, որ կարող է լինել ռեյտինգի տատանում, և դրանից հայոց հարց չենք սարքում։ Մենք ինչին հավատում ենք, շարունակում ենք դա անել։ Մարդիկ կան՝ ռեյտինգային թոզ են օգտագործում, տեսնում են՝ Փաշինյանը բարձր ռեյտինգ ունի, սկսում են նրան գովալ, որ նրա ռեյտինգի թոզից իրենց վրա էլ նստի։ Հիմա մենք մարդ-մարդ շփումն ենք ուժեղացրել, մարզային շփումներ, այցելություններ, ֆեյսբուքյան փուչիկից դուրս ենք եկել։ Որևէ մեղադրանք մեր հասցեին չկա քաղաքացիների կողմից։ Մեծ սպասումներ կան։
-Իսկ իշխանության հասցեին մեղադրանքներ կա՞ն։
-Բազմաթիվ։ Հիասթափություն, ահավոր հիասթափություն կա, և ասեմ նաև՝ ոչ օբյեկտիվ։ Մենք այդտեղ իշխանությանը պաշտպանում ենք, ասում ենք՝ քաղաքացի ջան, դու ոչ օբյեկտիվ սպասումներ ես ունեցել։ Դու, երևի, կարծել ես, որ Նիկոլը Ռոբին Հուդն է, հեսա գալու է՝ հարուստներից փողերը վերցնի, բաժանի ձեզ։ Մարդիկ կան, որոնք ունեն անհամաչափ սպասումներ։ Ինքը չի ուզում աշխատել, ուզում է լավ ապրել, գիտի, որ հեղափոխություն է եղել, ինքը կարող է չաշխատել ու լավ ապրել։ Այդպես չի լինելու։ Եվ նա սկսում է դրանից հիասթափվել։ Մարդիկ կան, որոնք արդար են հիասթափված։ Ասում են՝ բազմաթիվ թալանչիներ կան, բայց մի Մանվել Գրիգորյան է, չէ՞, նստած։
-Սակայն բազմաթիվ քրեական գործեր են հարուցված թալանչիների մասով։
-Ես գնալով սկսում եմ թերահավատորեն վերաբերվել, որովհետև երբ Գագիկ Խաչատրյանը «Սանտա Ֆե» սրճարանում իր օրն է վայելում, երբ երկրի թիվ մեկ թալանչին է եղել հռչակված Նիկոլ Փաշինյանի կողմից, և այդ ֆոնի վրա Արմեն Աշոտյանի վարորդին են ուզում ձերբակալել… չգիտեմ, իմ ծիծաղն ուղղակի գալիս է։
-Բայց, ըստ գործի նյութերի, հիմքեր չկայի՞ն Աշոտյանի վարորդին ձերբակալելու։
-Ես չեմ խորացել այդ գործի նյութերի մեջ։ Ես ուզում եմ ասել հետևյալը, եթե մեկը թալանել է մի քանի հարյուր միլիոն դոլար, նա կարող է չձերբակալվել, սա է արդարությունը, Աշոտյանի վարորդն ինչքա՞ն է…
-Կարծեմ 8-9 միլիոն…
-Հա, եթե 9 միլիոն ես գողացել, պետք է քեզ կալանավորեն։ Սա է այսօրվա Հայաստանի արդարությունը։
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
Մհեր Արշակյան
