19.12.2025 | 23:33
ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի և Ուկրաինայի բանակցությունների նոր փուլը տեղի կունենա ԱՄՆ-ում առաջիկա օրերին
2 տարի առաջ այս օրը Բաքուն զինված ագրեսիա սանձազերծեց արցախցիների դեմ․ այն ավարտվեց Արցախի ամբողջական հայաթափմամբ
19.09.2025 | 10:50
2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ին, ժամը 13:00-ի սահմաններում, Ադրբեջանը ռազմական գործողություններ սկսեց Արցախի շփման գծի ողջ երկայնքով։ Թիրախավորվեց նաև մայրաքաղաք Ստեփանակերտը։ Հարձակմանը նախորդել էր Արցախի 10-ամսյա շրջափակումը։
Հարձակումը սկսվեց զանգվածային հրթիռահրետակոծությամբ և ԱԹՍ-ների հարվածներով։ Ռազմական օբյեկտներից և մարտական դիրքերից բացի, Ադրբեջանը թիրախավորել էր նաև Արցախի բնակավայրերը։
2023-ի սեպտեմբերի 19-ի առավոտյան Ադրբեջանը հաղորդեց, թե Ահմեդբեյլի-Ֆիզուլի-Շուշի ավտոճանապարհի հատվածում Արցախի պաշտպանական բանակի կողմից տեղադրված հակատանկային ականի պայթյունի հետևանքով մահացել են մեքենայում գտնվող երկու քաղաքացիական անձինք։ Ադրբեջանը հայտարարեց, որ Արցախում սկսում է «հակաահաբեկչական գործողություններ»՝ «վերականգնելու Ադրբեջանի Հանրապետության սահմանադրական կարգը»։
Նշվեց, թե իրենց գործողությունների մասին տեղեկացվել են Ռուսաստանի Դաշնության խաղաղապահ զորախմբի հրամանատարությունը և թուրք-ռուսական դիտորդական կենտրոնի ղեկավարությունը։
Արցախի ՊԲ-ն հաղորդեց, որ ժամը 13:00-ի սահմաններում ադրբեջանական զինուժը շփման գծի ողջ երկայնքով, իրականացնելով հրթիռահրետանային նախապատրաստություն, փորձում է առաջանալ Արցախի պաշտպանության բանակի պաշտպանության խորքը։
Այնուհետև ադրբեջանական կողմը հայտարարեց, որ «հակաահաբեկչական միջոցառումները դադարեցնելու համար հայկական անօրինական զինված խմբավորումները պետք է բարձրացնեն սպիտակ դրոշ, հանձնեն բոլոր զենքերը, իսկ անօրինական ռեժիմը պետք է ինքնալուծարվի»։
Մարտերը շփման գծի ամբողջ երկայնքով շարունակվեցին նաև սեպտեմբերի 20-ի առավոտյան։ Արցախի իշխանությունները ընդունեցին ռուսական խաղաղապահների հրամանատարության առաջարկը կրակի դադարեցման վերաբերյալ։
Սեպտեմբերի 21-ի առավոտյան Լեռնային Ղարաբաղի ներկայացուցիչների պատվիրակությունը ժամանեց Եվլախ, որտեղ տեղի ունեցավ հանդիպում Ադրբեջանի ներկայացուցիչների հետ։
Եվլախում բանակցություններին արցախյան կողմը ներկայացնում էր նորանշանակ պետնախարար, Արցախի «Ազատ հայրենիք-ՔՄԴ» խմբակցության նախկին ղեկավար Արթուր Հարությունյանը։ Պատվիրակության կազմում էր նաև Արցախի Ազգային ժողովի արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի անդամ Դավիթ Մելքումյանը։
Եվլախյան բանակցություններից հետո սեպտեմբերի 28-ին Արցախի տեղեկատվական շտաբը հայտարարություն տարածեց այն մասին, որ Արցախի 5-րդ նախագահ Սամվել Շահրամանյանը հրամանագիր է ստորագրել, որով 2024 թվականի հունվարի 1-ից Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը կդադարեցնի գոյությունը։ Մինչև հաջորդ տարեսկիզբ կլուծարվեն պետական բոլոր կառույցները։
Դրանից հետո սկսվեց արցախցիների զանգվածային տեղահանությունը, որի հետևանքով Արցախից շուրջ 120 հազար բնակիչ բռնի տեղահանվեց։
2023-ի սեպտեմբերի 19-ից սկսված ռազմական գործողությունների ընթացքում զոհվել է շուրջ 265 զինծառայող և 21 խաղաղ բնակիչ, որոնցից վեցը՝ անչափահաս։ Անհետ կորել է 14 քաղաքացի։
Մանյա Պողոսյան
