15.12.2024 | 15:19
Հայաստանում սպասվում է փոփոխական եղանակ, լեռնային շրջաններում՝ ձյուն և բուք
Ինչպես Իսրայելի սպառազինությունը լուռ օգնեց Ադրբեջանին գրավել Լեռնային Ղարաբաղը․ AP-ի անդրադարձը
Քաղաքականություն
05.10.2023 | 21:21
Պաշտոնյաներն ու փորձագետներն ասում են, որ Իսրայելը հանգիստ աջակցում է Լեռնային Ղարաբաղը գրավելու Ադրբեջանի արշավին՝ հզոր զենք մատակարարելով Բաքվին անցյալ ամիս կայծակնային հարձակումից առաջ, որը «էթնիկ հայկական անկլավը վերադարձրեց իր վերահսկողության տակ», գրում է AP-ն։
Գործակալությունը նշում է, որ սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանի 24-ժամյա գրոհը սկսելուց ընդամենը շաբաթներ առաջ ադրբեջանական ռազմական բեռնատար ինքնաթիռները բազմիցս թռչում էին Իսրայելի հարավային ավիաբազայի և Լեռնային Ղարաբաղի մերձակայքում գտնվող օդանավակայանի միջև, համաձայն թռիչքների հետագծման տվյալների և հայ դիվանագետների, նույնիսկ երբ արևմտյան կառավարությունները խաղաղության կոչ էին անում:
«Մեզ համար մեծ մտահոգություն է այն, որ իսրայելական զենքերը կրակում են մեր ժողովրդի վրա»,- The Associated Press-ին ասել է Իսրայելում Հայաստանի դեսպան Արման Հակոբյանը։
Նա նշել է, որ վերջին շաբաթների ընթացքում տագնապ է փոխանցվել իսրայելցի քաղաքական գործիչներին և օրենսդիրներին՝ կապված իսրայելական զենքի առաքումների հետ:
«Ես չեմ հասկանում, թե ինչու Իսրայելը չպետք է լինի այն վիճակում, որպեսզի գոնե որոշ մտահոգություն արտահայտի իրենց հայրենիքից վտարվող մարդկանց ճակատագրի վերաբերյալ»,- ասել է Հայաստանի դեսպանը։
Իսրայելի Արտաքին գործերի և Պաշտպանության նախարարությունները հրաժարվել են մեկնաբանել Լեռնային Ղարաբաղում իսրայելական զենքի կիրառման կամ Ադրբեջանի հետ իր ռազմական գործընկերության վերաբերյալ հայկական մտահոգությունները։ Հուլիսին Իսրայելի պաշտպանության նախարար Յոավ Գալանտն այցելեց Բաքու՝ Ադրբեջանի մայրաքաղաք, որտեղ բարձր գնահատեց երկրների ռազմական համագործակցությունը և «ահաբեկչության դեմ» համատեղ պայքարը։
«Մեզ համար պարզ է, որ Իսրայելը շահագրգռված է պահպանել ռազմական ներկայությունը Ադրբեջանում՝ օգտագործելով իր տարածքը Իրանին դիտարկելու համար»,- ասել է ԵՄ-ում ՀՀ դեսպան Տիգրան Բալայանը։
Փորձագետների գնահատմամբ՝ Իսրայելն Ադրբեջանին մատակարարել է Բաքվի զինանոցի գրեթե 70 տոկոսը 2016-2020 թվականներին՝ Ադրբեջանին առավելություն տալով Հայաստանի դեմ և խթանելով Իսրայելի մեծ պաշտպանական արդյունաբերությունը:
«Իսրայելական զենքերը շատ կարևոր դեր են խաղացել՝ թույլ տալով ադրբեջանական բանակին հասնել իր նպատակներին»,- ասել է Ստոկհոլմի Խաղաղության միջազգային հետազոտությունների ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող Պիտեր Վեզեմանը, որը հետևում է զենքի վաճառքի գործարքներին:
Սեպտեմբերի սկզբի վճռորոշ պահին, երբ դիվանագետները փորձում էին կանխել էսկալացիան, թռիչքների հետագծման տվյալները ցույց են տալիս, որ ադրբեջանական բեռնատար ինքնաթիռները սկսել են թռչել դեպի Օվդա՝ հարավային Իսրայելի ռազմաբազա։
AP-ն արձանագրել է առնվազն վեց չվերթ, որոնք իրականացրել է ադրբեջանական Silk Way Airlines ավիաընկերությունը, որոնք վայրէջք են կատարել Օվդա օդանավակայանում սեպտեմբերի 1-ից մինչև սեպտեմբերի 17-ը Բաքվից՝ ըստ FlightRadar24.com ավիացիոն կայքի: Ադրբեջանը երկու օր անց սկսել է հարձակումը։
Էթնիկ և կրոնական փոքրամասնության դեմ ավտոկրատ կառավարությանն աջակցելու որոշումը Իսրայելում բանավեճ է առաջացրել երկրի զենքի արտահանման ամենաթողության քաղաքականության վերաբերյալ:
«Եթե որևէ մեկը կարող է նույնականանալ (Լեռնային Ղարաբաղի) հայերի էթնիկ զտումների շարունակական վախի հետ, ապա դա հրեա ժողովուրդն է»,- ասում է իսրայելական Yanshoof փաստաբանական խմբի հիմնադիր Ավիդան Ֆրիդմանը, որը ձգտում է դադարեցնել իսրայելական զենքի վաճառքը մարդու իրավունքները ոտնահարողներին:
Նա նշել է, որ չեն ուզում դառնալ այդ ամենի մեղսակիցը։
Էմմա Չոբանյան
