Քաղաքականություն
04.10.2021 | 13:55
Օֆշորային ընկերությունների հսկայական ցանցը, որը կառավարվում է ծառայություն մատուցող Trident Trust- ի և վստահված բարեկամների փոքր խմբի կողմից, օգնում է Ալիևներին գաղտնի տիրել Բրիտանիայի մայրաքաղաքում անշարժ գույքի հսկայական սեփականություններին, գրում է «Կազմակերպված հանցավորության և կոռուպցիայի լուսաբանման նախագիծը» (OCCRP):
Դարեր շարունակ Լոնդոնը եղել է աշխարհի լավագույն ուղղություններից մեկը գնումներ կատարելու, ճաշելու և լավ ապրելու համար: Իսկ վերջին մի քանի տասնամյակների ընթացքում զարգացման բումը միայն ընդլայնել է գրավչությունների տեսականին:
«Նայթսբրիջ» և «Thornwood Gardens» անուններով շենքերը հայտնվել են «Հարոդս» հանրախանութից և աշխարհահռչակ Հայդ Փարկից ընդամենը մի քանի քայլ հեռավորության վրա: Իսկ երբ այս շինությունները վաճառվում են տասնյակ միլիոնավոր ֆունտ ստեռլինգով , դրանք երբեմն ազգային նորություններ են դառնում:
Սակայն Բրիտանիայի մայրաքաղաքում գտնվող այս տպավորիչ շենքերը մեկ ընդհանուր բան ունեն, որը ոչ մի հիացնող անցորդի կամ նույնիսկ անշարժ գույքից տեղյակ լրագրող չի իմանա. դրանք պատկանում կամ պատկանել են Ադրբեջանի բռնապետ նախագահ Իլհամ Ալիևին ամենամոտ մարդկանց:
Ալիևի երկու դստրերը, որդին, աներհայրը և ընտանիքի երկու մտերիմ գործարարները, 429 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ (694 միլիոն դոլար) ունեն Լոնդոնի անշարժ գույքի շուկայում` ներառյալ հայտնի պատմական շենքեր, առևտրային կենտրոններ և շքեղ բնակարաններ հայտնի թաղամասերում:
Այս սեփականության կայսրությունը համակարգված կերպով տարիներ շարունակ թաքնված է եղել օֆշորային ընկերությունների հետևում, ինչպիսիք են Sheldrake Six- ը և Fliptag Investments- ը:
Բայց շնորհիվ «Պանդորայի փաստաթղթերի», օֆշորային փաստաթղթերի նոր արտահոսքի, որը ձեռք է բերվել «Հետաքննող լրագրողների միջազգային կոնսորցիումի» կողմից և կիսվել է OCCRP- ի և այլ լրատվամիջոցների հետ, լրագրողները կարողացել են բացահայտել այդ ընկերություններին պատկանող գաղտնիության շղարշը:
Ընդհանուր առմամբ, OCCRP- ն հայտնաբերել է նախկինում անհայտ 84 օֆշորային ընկերություններ, որոնք գրանցված են Բրիտանիայի Վիրջինյան կղզիներում և պատկանում են Ալիևներին ու նրանց համախոհներին 2006 թվականից:
Թվում է, թե ընկերությունները կառավարվում են որպես սերտորեն կապված համակարգ. կրկին ու կրկին արտահոսած փաստաթղթերից պարզ է դառնում , որ դրանցից մի քանիսը ներկայացրել են աշխատանքային փաստաթղթերը կամ փոխել են տնօրեններին հենց նույն օրը:
Նրանց տերերն ու տնօրենները նույնպես հաճախ փոփոխվում են մարդկանց նույն փոքր խմբի շրջանակում:
OOCRP-ն գրում է, որ մի շարք ընկերություններ ստեղծվել են Իլհամ Ալիևի նախագահության առաջին ժամկետի ընթացքում, որը սկսվել է 2003 թ․։ Այժմ արդեն նրա չորրորդ ժամկետն է ընթանում, որոնց ընթացքում նա դարձել է ավելի ու ավելի բռնակալ ռեժիմի ղեկավար՝ հիմնված լրագրողների, փաստաբանների և ակտիվիստների բանտարկության, կեղծ ընտրությունների և զանգվածային կոռուպցիայի վրա:
Նրա որդին ՝ Հեյդարը, ձեռք է բերել իր առաջին օֆշորային ընկերությունը, երբ նա դեռ դպրոցական էր: Դուստր Արզուն, որը Լոնդոնում հոգեբանություն էր սովորում, նոր էր դարձել 19 տարեկան, երբ ձեռք բերեց իր առաջին սեփականությունը: Թեև ընկերությունները չեն հայտարարում, թե ինչ են անում «հաշիվ բացել» կամ «առևտուր Ադրբեջանում և Եվրոպայում» անորոշ հայտարարություններից զատ, սակայն հստակ է, որ դրանցից շատերը հսկայական ունեցվածք ունեն Մեծ Բրիտանիայի մայրաքաղաքում և դրա սահմաններից դուրս:
Այս անշարժ գույքի մեծ մասը գնելու համար օգտագործվող գումարի աղբյուրը թաքնված է փաստաթղթերի մեջ, որոնք հնարավոր է երբեք չեն հրապարակվի: Այդ միջոցները կարող են լինել ինչպես լեգիտիմ, այնպես էլ ոչ լեգիտիմ , իսկ դրա մեջ ներգրավված անձանց մասին քիչ կամ ընդհանրապես որևէ տեղեկություն չկա: Սակայն OCCRP- ը նշում է, ո ր նախքան նման եզրակացություններ անելը անհրաժեշտ է լրացուցիչ հետազոտություններ անցկացնել:
Լրագրողները պարզել են, որ ընկերություններից առնվազն ութը ստացել են բազմամիլիոնանոց կանխիկ միջոցներ` փողերի լվացման և փոխանցումների հսկայական համակարգերի միջոցով, այդ թվում` ադրբեջանական, ռուսական ընկերությունների և «Տրոյկա լվացքատան» միջոցով, որոնք նախկինում բացահայտվել էին OCCRP- ի կողմից: Այս փողի վերջնական ծագումը նույնպես անհայտ է. հայտնի է, որ այդ համակարգերը փոխանցել են ինչպես օրինական, այնպես էլ ոչ լեգիտիմ միջոցներ:
Հիշեցնենք, որ մի շարք լրատվամիջոցներ համատեղ ուսումնասիրել են մոտ 8,8 միլիարդ դոլար շրջանառած մի ցանց, որը գործել է ռուսաստանաբնակ գործարար, հայտնի բարերար Ռուբեն Վարդանյանի ներդրումային մասնավոր բանկի՝ «Տրոյկա դիալոգի» վերահսկողությամբ։ Լրագրողների մոտ են հայտնվել լիտվական «Յուկիո» բանկից (Ūkio bankas) արտահոսած ավելի քան 60 հազար ֆինանսական փաստաթղթեր: Հետաքննությունը ստացել է «Տրոյկա լվացքատուն» (Troika Laundromat) անվանումը։
Թեև այս օֆշորային ընկերություններից մի քանիսը փակվել են վերջին տարիներին, և նրանց պատկանող գույքը վաճառվել է, 2017 -ի դրությամբ Ալիևները 125 միլիոն ֆունտ ստեռլինգի (191 միլիոն դոլար) անշարժ գույք են վաճառել գաղտնի ընկերության, որը ստեղծվել և վերահսկվում է նախագահի աներոջ կողմից:
Այս անշարժ գույքից մեկը վաճառվել է 2018 թվականին, սակայն Pandora Papers-ի գրառումները, որոնք վերաբերում են ընկերությունների այս փաթեթին, ավարտվում են այդ տարի, և լրացուցիչ տեղեկություններ չկան:
Նախագահ Իլհամ Ալիևի վարչակազմը չի արձագանքել այս պատմությունը մեկնաբանելու խնդրանքներին: Ոչ էլ նրա երեխաները ՝ Լեյլան, Արզուն կամ Հեյդար Ալիևը:
Ադրբեջանում Ալիևների ընտանիքի իշխումը սկսվել է Իլհամի հայր Հեյդար Ալիևից, որը խորհրդային երկարամյա պաշտոնյա էր և վերահսկողություն հաստատեց երկրի վրա 1991-ին՝ անկախություն ձեռք բերելուց երկու տարի անց:
Ավագ Ալիևը ավտորիտար առաջնորդ էր, և նրա իշխանության օրոք Ադրբեջանը սկսեց վերածվել կոռումպացված նավթային պետության: Սակայն երկրի հետ ծանոթները նրա ռեժիմը հիշում են որպես իր որդու ռեժիմից տարբերվող:
«Հեյդար Ալիևը կոռուպցիայի նկատմամբ խիստ վերահսկողություն էր պահպանում», – ասում է 1994-1997 թվականներին Ադրբեջանում ԱՄՆ դեսպան Ռիչարդ Կաուզլարիչը:
«Նա, անշուշտ, կոռուպցիայի մեջ այդքան ակնհայտ թաթախված չէր, ինչպես այսօր Իլհամը և նրա կինը ՝ Մեհրիբանն ու նրանց հարգված ընտանիքը»:
2003 թվականին Իլհամի նախագահության պաշտոնավարումից կարճ շամանակ անց նրա կրտսեր դուստր Արզուն, ընդամենը 19 տարեկանում արդեն Strahan Holding and Finance- ի, շվեյցարական օֆշորային ընկերության բաժնետեր էր, ուներ բանկային հաշիվներ, որոնցով Լոնդոնի Նայթսբրիջ թաղամասում ձեռք է բերել երեք բնակարան ՝ 5.1 միլիոն ֆունտ ստեռլինգ (9.7 միլիոն դոլար) արժողությամբ:
Նախագահի դստեր գործունեությունը պետք էր ստուգվեր և ուշադրություն հրավիրվեր Trident Trust- ում` օֆշորային ծառայություններ մատուցող ընկերությունում, որն իր համար ընկերություն էր ստեղծել:
Բայց միայն երեք տարի անց `2009-ին, Trident Trust-ը, ըստ երևույթին, հանձնարարեց Լոնդոնում տեղակայված իր մասնաճյուղին` ուսումնասիրել դրա ծագումը: Ֆիրմայի զեկույցը, որը հայտնվում է արտահոսած տվյալների մեջ, բացատրում է, թե ինչու երիտասարդ կնոջ հետ կապված ցանկացած գումարի պետք է վերաբերվել որպես պոտենցիալ կասկածելիի:
«Մենք մեր հաճախորդի ուշադրությունը հրավիրում ենք սուբյեկտի հոր ՝ Իլհամ Ալիևի դեմ կոռուպցիայի վերաբերյալ տարածված և շարունակվող պնդումների և ակնհայտորեն տարածված կարծիքի վրա, որ նախագահ Ալիևի և նրա ընտանիքի ցանկացած միջոցներ կուտակվել են որպես նրա նախագահության անմիջական արդյունք»:
«Եթե հաճախորդը ցանկանա հարաբերություններ հաստատել Արզու Ալիևայի հետ … նրան առնչվող ցանկացած գործարք պետք է ենթարկվի ուժեղացված և շարունակական ստուգումների»:
Սակայն այդ պահի դրությամբ հարաբերությունները վաղուց արդեն հաստատված էին. Trident Trust- ը Արզու Ալիևայի համար արդեն ներառել էր առնվազն 16 օֆշորային ընկերություն: Բացի Լոնդոնի Նայթսբրիջի երեք բնակարաններից, այս ընկերություններն արդեն ձեռք էին բերել նույն շենքում գտնվող պենտհաուս և Ռումինիայում խոշոր առևտրային սեփականություն:
Զեկույցում Trident Trust- ին որևէ հրահանգ չի տրվում Ալիևների ընտանիքի հետ աշխատանքը դադարեցնելու վերաբերյալ: Ավելին, այդ տարվանից ընկերության հաճախորդների ցանկում է ներռավել նաև Արզուի ավագ քույրը ՝ Լեյլան և նրա 11-ամյա եղբայր Հեյդարը. երիտասարդ Հեյդարը դարձել է Michelin- ի աստղով ռեստորանի, արվեստի պատկերասրահի և Conde Nast- ի գլխամասային գրասենյակի սեփականատեր:
Հաշվի առնելով Ալիևի երեխաների երիտասարդ տարիքը և ակնհայտ բիզնեսի փորձի բացակայությունը, ինչպես նաև նրանց հոր պաշտոնական եկամուտը, բնականաբար հարց է ծագում, թե որտեղից են նրանց հսկայական գումարները:
Ո՛չ Ալիևը, ո՛չ նրա կինը ՝ Մեհրիբանը, երբևէ չեն հայտարարագրել իրենց կարողությունները, և Ադրբեջանի օրենսդրությունը դա նրանցից չի պահանջում, չնայած նախագահի մի քանի թեկնածուներ կամավոր նման տեղեկություններ են տրամադրել:
Նրանց հարստության վերաբերյալ բացատրություններ փնտրելու համար լրագրողները տարիներ շարունակ ուսումնասիրել են Ալիևների ընտանիքի և Իլհամի իշխանության օրոք Ադրբեջանում հարստացած օլիգարխների կապերը:
Հայտնվել են երկու առանցքային դեմքեր ՝ երկուսն էլ Պետեկամուտների նախարարության նախկին պաշտոնյաներ. Ֆազիլ Մամեդովը և Աշրաֆ Կամիլովը կապված են Ադրբեջանի առաջին ընտանիքի հետ ՝ AtaHolding կոչվող բիզնես կոնգլոմերատի միջոցով, որը հարյուր միլիոնավոր դոլարներ արժեր և ներառում էր բանկային, շինարարական, ապահովագրական և այլ ընկերություններ:
Պանամական փաստաթղթերի հետաքննության շրջանակներում OCCRP- ն պարզել է, որ բիզնեսը, որը հիմնել է Մամեդովը և որը ղեկավարել է Կամիլովը, ստեղծվել է ընտրություններից ամիսներ առաջ, ինչը ամրապնդել է Ալիևի իշխանությունը: Այն նաև պարզել է, թե ինչպես է Մամեդովը հրավիրել Ալիևների ընտանիքին միանալ իր ընկերությանը ՝ ստեղծելով հզոր բիզնես և քաղաքական գործընկերության հիմք:
Այսպիսով, չնայած Ալիևների ընտանիքի կարողության ճշգրիտ աղբյուրներն անհայտ են, պարզ է, որ նրանց ֆինանսական հաջողությունները միահյուսված են AtaHolding- ի և դրա ստեղծողների հաջողությունների հետ:
