Երբ և ինչպես կավարտվի կորոնավիրուսային համաճարակը․ 4 սցենար․ BBC-ի անդրադարձը
Քաղաքականություն
08.09.2021 | 22:15Հաշվի առնելով, թե COVID-19-ի դեմ պատվաստումներն ինչ թափ են ստանում զարգացած երկրներում, ավելի ու ավելի արդիական է դառնում հարցը, թե վերջապես ե՞րբ կբացվեն բոլոր սահմանները և որքանո՞վ կարող է դրան խանգարել կորոնավիրուսի նոր շտամների հայտնվելը: Հեռո՞ւ է, արդյոք, մարդկությունը կոլեկտիվ իմունիտետ ձեռք բերելուց և արդյո՞ք աշխարհը կկարողանա վերադառնալ բնականոն կյանքին՝ նախքան կորոնավիրուսի արդյունավետ բուժման հայտնաբերումը։ BBC-ի ռուսական ծառայությունը պատմել է համաճարակից դուրս գալու հիմնական հնարավոր սցենարների մասին, և թե դրանցից որն է այսօր ամենահավանականը թվում գիտնականներին:
Հուլիսի վերջին Lancet ամսագիրը հրապարակել էր մի հոդված, որի հեղինակները՝ եվրոպական երեք տասնյակ առաջատար բժշկական գիտնականներ, անդրադառնում են այն ուղղությանը, որով կարող է զարգանալ COVID-19 համաճարակն առաջիկա ամիսներին և տարիներին: Իսկ հոդվածի հեղինակների հիմնական հարցն է՝ արդյո՞ք համաճարակը կավարտվի երեքից հինգ տարվա ընթացքում:
Սա, ըստ եվրոպացի փորձագետների, կախված կլինի երեք հիմնական գործոններից՝ որքան արագ հնարավոր կլինի պատվաստել՝ ինչպես առանձին երկրներում, այնպես էլ գլոբալ մասշտաբով, ինչպես վիրուսը մուտացիայի կենթարկվի, այլ կերպ ասած՝ որքան վտանգավոր կլինեն նոր (դեռ չբացահայտված) տարբերակները, որքան խստորեն բոլորը՝ և՛ պատվաստվածները, և՛ չպատվաստվածները, կհետևեն իշխանությունների խորհուրդներին և անհրաժեշտ սահմանափակող միջոցառումներին:
Այսօր, ըստ հեղինակների, այս բոլոր ոլորտներում իրավիճակն այնքան էլ լավատեսական չէ: Մոլորակի վրա միայն յուրաքանչյուր չորրորդ չափահաս բնակիչն է ստացել պատվաստանյութի՝ երկու սահմանված դեղաչափերը, և խնդիրը ոչ միայն դեղերի անհասանելիությունն է, այլև դրանց նկատմամբ անվստահությունը:
Առանձնապես վարակիչ «դելտա» շտամն արդեն ներթափանցել է գրեթե բոլոր երկրներ և այնտեղից աստիճանաբար դուրս է մղում իր ոչ այնքան վտանգավոր «գործընկերներին» և, ինչն ամենատհաճն է, հաճախ վարակում է նրանց, որոնք արդեն հիվանդացել կամ ամբողջությամբ պատվաստվել են COVID-19-ի դեմ: Միևնույն ժամանակ, ըստ հոդվածի հեղինակների, ամբողջ աշխարհում նկատվում է սահմանափակող միջոցներին ավելի վատ հետևելու միտում:
Զարմանալի չէ, որ այս պայմաններում նոր վարակակիրների թիվը շարունակում է աճել: Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ աշխարհը գտնվում է համաճարակի երրորդ ալիքի գագաթնակետին. հուլիսի կեսերից հաստատված դեպքերի թիվն աճել է ավելի քան մեկուկես անգամ (օրական 350-ից 655 հազար):
Հակիրճ նկարագրելով համաճարակի ավարտի հնարավոր տարբերակները՝ հոդվածի հեղինակները դժվարանում են վստահությամբ ասել՝ արդյո՞ք COVID-19-ը երկարաժամկետ կտրվածքով լուրջ սպառնալիք կլինի առողջության համար:
Մի կողմից՝ նրանք ընդունում են՝ քիչ հավանական է, որ հնարավոր լինի ամբողջությամբ ազատվել վիրուսից. նույնիսկ եթե կորոնավիրուսով հիվանդներից յուրաքանչյուրն ապաքինվի, վարակը կշարունակի շրջել կենդանիների շրջանում և կարող է մուտացիայի ենթարկվել անսպասելի եղանակներով:
Մյուս կողմից՝ շատ բան կախված է նրանից, թե որքան արագ արդյունավետ դեղամիջոց կգտնվի՝ ոչ միայն բուն հիվանդության, այլև վարակի երկարատև ձևի դեմ պայքարելու համար, որն ավելի հայտնի է որպես «երկարատև կորոնավիրուս»:
Առաջին սցենարը վիրուսն ամբողջությամբ արմատախիլ անելն է: Այն նախատեսում է, որ բժիշկները կկարողանան վերջնականապես ջնջել COVID-19-ը Երկրի երեսից, ինչպես դա գրեթե կես դար առաջ տեղի ունեցավ բնական ջրծաղիկի վիրուսի հետ:
Հեղինակները «կարճաժամկետ հեռանկարում ավելի իրատեսական առաջադրանք» են կոչում «վիրուսի արտաքսումը», այսինքն՝ զանգվածային պատվաստումների և սահմանափակող միջոցների խիստ պահպանմամբ, ընդհուպ մինչև աշխարհից մեկուսանալու շնորհիվ որոշ երկրներում վարակակիրների թվի նվազեցումը մինչև զրոյի։
Երրորդ սցենարը՝ կյանքն է վիրուսի հետ, որը հիմնված է այն ենթադրության վրա, որ մշակված պատվաստանյութերը (ավելի ճիշտ՝ դրանց հետագա փոփոխությունները) կշարունակեն պաշտպանել միայն COVID-19-ի ծանր ընթացքից և մահից: Նման պայմաններում, երբ պատվաստվածները շատ են, վիրուսը կդադարի մահացու վտանգ ներկայացնել և, փաստորեն, COVID-19-ը կվերածվի սեզոնային մրսածության։
Վերջապես, չորրորդ սցենարը լայնածավալ բռնկումն է: Այս տարբերակն ամենահավանականն է, եթե աշխարհի բնակչության զգալի մասը մնա չպատվաստված՝ պատվաստանյութի առկայության խնդրի, բժշկական հակացուցումների կամ պարզապես անձնական դժկամության պատճառով: Այս դեպքում վիրուսը կշարունակի արագ տարածվել, հետևաբար՝ մուտացիայի ենթարկվել:
Տաթև Ֆռանգյան