19.11.2024 | 10:29
Նավթի գներն աճել են
Ինչու ձախողված ռազմական հեղաշրջումը միայն ուժեղացրեց Էրդողանին, ու ինչ է փոխվել Թուրքիայում 5 տարվա ընթացքում․ «ՌԻԱ Նովոստիի» անդրադարձը
Քաղաքականություն
16.07.2021 | 19:05
2016 թվականի հուլիսի 16-ի գիշերը թուրք զինվորականները փորձել են իշխանափոխություն իրականացնել։ Սակայն արդեն առավոտյան նախագահի հավատարիմ ուժայինները ճնշել են խռովությունը։ 250 մարդ սպանվել է, 2500-ից ավելին՝ վիրավորվել։ Դրան հաջորդել են զանգվածային մաքրումներ կառավարությունում, հատուկ ծառայություններում, բանակում, դատարաններում, համալսարաններում: Ձախողված հեղաշրջումը ուժեղացրեց Էրդողանի ազդեցությունը, և նա իրականացրեց իր համար անհրաժեշտ բարեփոխումները: Իսկ թե ինչ է փոխվել Թուրքիայում հինգ տարվա ընթացքում, ներկայացրել է «ՌԻԱ Նովոստին»:
Հեղափոխության ձախողված փորձից հետո շատ բան է փոխվել Թուրքիայում։ Էրդողանի օրոք զինվորականների ազդեցությունը քաղաքական կյանքում զգալիորեն նվազել է։ Եվ չնայած ԵՄ-ն ու ԱՄՆ քննադատել են հեղաշրջման փորձը, նրանց վրդովեցրել են զանգվածային մաքրումները, որոնք սկսվել էին ապստամբությունից անմիջապես հետո։
Ցմահ բանտարկության է դատապարտվել 337 մարդ։ Տուժել են նաև քաղաքացիական անձինք. Մարդկանց զանգվածաբար ճանաչել են անվստահելի, փակվել են հարյուրավոր ուսումնական հաստատություններ: Շատերը բերման են ենթարկվել առանց դատաքննության կամ հետաքննության: Ձերբակալվել են հազարավոր քաղծառայողներ, դատավորներ, ուսուցիչներ և լրագրողներ, ովքեր կասկածվում էին գյուլենականների հետ կապ ունենալու մեջ:
Երկիրն ամենամեծ փոփոխություններն է կրել Թուրքիայի Հանրապետության հիմնադրումից ի վեր. 2017-ի ապրիլին, հանրաքվեի արդյունքում փոփոխվել է սահմանադրությունը: Պետությունը կառավարման խորհրդարանական կազմից անցել է նախագահականի: Սա նշանակում է, որ Էրդողանը գրեթե անսահմանափակ լիազորություններ է ստանում. նա իրավունք ունի ինքնուրույն կառավարություն կազմել և ցրել խորհրդարանը, նա ղեկավարում է բանակը և վետոյի իրավունք է ստանում:
Այժմ հանրապետությունում արտակարգ դրություն հայտարարելը ավելի հեշտ է, իսկ չեղյալ հայտարարելը` ավելի դժվար: Նախագահին հեռացնելը գրեթե անհնար է: Օրենքի համաձայն՝ անձը չպետք է զբաղեցնի երկրի ղեկավարի պաշտոնը ավելի քան երկու հնգամյա ժամկետ։ Բայց Էրդողանը կարող է այդ պաշտոնում մնալ մինչև 2029 թվականը. նրա ղեկավարման նախկին ժամկետը զրոյացվել է:
Փոփոխության հակառակորդները վստահ են, որ Թուրքիան սահում է դեպի իսլամացում և ավտորիտարիզմ: Իսկ բարեփոխումների կողմնակիցները ներկայիս համակարգն ավելի կայուն են տեսնում:
Վերջին հինգ տարվա ընթացքում Թուրքիան շատ բան է փոխել, նշում է արեւելագետ, հրապարակախոս Անդրեյ Օնտիկովը: «Էրդողանը բարելավում է իր խաղը Եվրամիության ներսում առկա հակասությունների, Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հարաբերություններում, Պարսից ծոցի արաբական երկրների հետ ՝ փորձելով Թուրքիային ավելի անկախ դարձնել», – բացատրում է նա:
Տաթև Ֆռանգյան
