Քաղաքականություն
10.12.2020 | 21:17
Թուրքիան ու Ադրբեջանը շարունակում են հերքել, որ սիրիացի վարձկաններն օգտագործվել են Լեռնային Ղարաբաղում պատերազմի ժամանակ, սակայն բրիտանական BBC-ին կրկին զրուցել է վարձկանների հետ։ Չորս սիրիացի զինյալներ պատմել են, թե ինչպես Ադրբեջանում ծառայության տարվելուց հետո իրենց միանգամից նետել են ռազմաճակատի առաջնագիծ։
Նրանք ասել են, որ դեռևս այս տարվա օգոստոսին վարձկանների կողմից վերահսկվող հյուսիսային Սիրիայի տարածքներում լուրեր էին տարածվում, որ դրսում պիտի լավ վարձատրվող գործ անել։
«Ես ընկեր ունեի, որն ինձ ասաց՝ կարող ես լավ աշխատանք անել՝ ուղղակի գտնվելով Ադրբեջանի ռազմական անցակետերում»,- լրատվամիջոցին ասել է վարձկաններից մեկը։
«Նրանք մեզ ասացին, որ մեր առաքելությունը սահմանին որպես խաղաղապահ ծառայելն է։ Նրանք ամսական 2․000 դոլար էին առաջարկում»,-ասել է լրագրող Էդ Բաթլերի մյուս զրուցակիցը։
BBC-ին գրում է, որ երկուսն էլ այդ աշխատանքի համար դիմել են սիրիական թուրքամետ խմբավորումներին։ Տարբեր գնահատականներով՝ 1․500-2․000 մարդ է գրանցվել ու մեկնել Ադրբեջան Թուրքիայի միջոցով՝ նրա ռազմատրանսպորտային ինքնաթիռներով։
«Ես չէի սպասում, որ ողջ կմնամ։ Թվում էր՝ մեկ տոկոս հավանականություն կա։ Մահը մեր շուրջբոլորն էր»,- ասել է վարձկան զինյալը։
Լրատվամիջոցը նշում է, որ չնայած Ադրբեջանն ու Թուրքիան հերքում են վարձկանների ներգրավելու փաստը, ուսումնասիրողները հավաքել են մեծաթիվ լուսանկարներ և այլ ապացույցներ՝ վերցված այն լուսանկարներից ու տեսանյութերից, որոնք վարձկաններն են տեղադրել համացանցում։
«Իմ առաջին մարտը սկսվեց գնալու հաջորդ օրը։ Ես և մոտ 30 տղաներ ուղարկվեցինք առաջին գիծ։ Մենք քայլեցինք 50 մետր, երբ հարկարծ հրթիռ ընկավ մեր կողքին։ Ես ընկա գետնին, հրետակոծությունն անընդմեջ տևեց 30 րոպե։ Այդ րոպեները տարիներ թվացին։ Զղջում էի, որ եկել եմ Ադրբեջան»,- լրատվամիջոցին պատմել է վարձկաններից մեկը։
Մի այլ սիրիացի էլ ասել է, որ վախից կաթվածահար է եղել, երբ սկսվել է հրետակոծությունը․ «Հիշում եմ, որ նստած գետնի վրա լաց էի լինում, իմ վիրավոր ընկերները ևս սկսեցին լաց լինել։ Մի տղայի գլխին բեկոր դիպավ, և նա տեղում մահացավ։ Ինչ վերաբերում է ինձ, չգիտեմ՝ ինչպես ողջ մնացի այս պատերազմում»։
Թե քանի սիրիացի վարձկան է սպանվել՝ ստույգ թիվը հայտնի չէ։ Մարդու իրավունքների սիրիական մշտադիտարկման կենտրոնի տվյալներով՝ սպանված ու վիրավոր վարձկանների թիվը 500 է։ Էլիզաբեթ Ցուկովն էլ, որ Վաշինգթոնի Գլոբալ քաղաքականության կենտրոնի աշխատակից է, լրատվամիջոցի հետ զրույցում ասել է, որ հազարավոր սիրիացիներ, որոնք մասնակցել են հակամարտությանը, օգտագործվել են որպես «թնդանոթի միս»։
«Նրանք շատ էժան են։ Նրանց կարելի է ուղարկել առաջնագիծ՝ առանց լավ պատրաստվածության, ինչը եղավ Ադրբեջանի դեպքում։ Մարդկանց կարելի է տալ Կալաշնիկովի ինքնաձիգ ու ասել՝ գնա՛, վերցրու այդ բարձունքը կամ անտառը»,- ասել է Ցուրկովը։
Բայց ԼՂ-ում ռազմական գործողությունների մեկնարկից հետո հարյուրավորները զենքը դրել են ու հրաժարվել կռվել։
«Հրամանատարները սպառնացին, որ Ադրբեջանում 9 ամիս կբանտարկեն։ Հետո էլ ասացին, որ եթե վերադառնանք Սիրիա, այնտեղ մեզ կձերբակալեն»,- BBC-ին պատմել է վարձկաններից մեկը՝ հավելելով, որ իրենցից 500 հոգի բողոքել է, ապստամբել ու սկսել են ազդել։ Նրանց անունները գրել են ու ասել, որ պատրաստվեն հետ գնալու, սակայն այդպես էլ խոստացված 2․000 դոլար աշխատավարձը չեն վճարել ու վերադարձրել են անձնական իրերը։ Լրատվամիջոցին վարձկանը նաև պատմել է, որ Սիրիա վերադառնալուց հետո հրամանատարը խմբավորումից 4 հոգու սպանել է։ Ի դեպ՝ վարձկանները BBC-ի հետ զրույցում նաև ասել են, որ մեղավոր են զգում վարձկան դառնալու համար։
Էմմա Չոբանյան
