Ոստիկանության ամենամեծ ծավալի աշխատանքը հենց հիմա պետք է լիներ, ոչ թե ցույցերի ժամանակ.Հրանուշ Խառատյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Factor.am-ի զրուցակիցը ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանն է: Նա անդրադարձել է կորոնավիրուսով պայմանավորված հայաստանյան իրավիճակին: Տիկին Խառատյանի համոզմամբ՝  Հայաստանն արդեն ունի վիրուսի տարածման պատմություն և այս երկու ամսում բազմաթիվ վերլուծություններ պետք է արված լինեին, որոնք, սակայն, չեն արվել, հետևաբար չունենք վերլուծությունից բխող գործողություն:

–Տիկի՛ն Խառատյան, երեկվանից  ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը ֆեյսբուքյան իր էջում հրապարակում է լուսանկարներ և տեսանյութեր, որոնք վկայում են այն մասին, որ քաղաքացիները կորոնավիրուսի պայմաններում չեն պահպանում սանիտարահիգիենիկ կանոնները: Ի՞նչ եք կարծում՝ ի՞նչն է պատճառը, որ ժողովուրդն այդպես էլ չի սթափվում,  և արդյոք այս հարցում մեղավորը միայն ժողովո՞ւրդն է:

-Եթե Նիկոլ Փաշինյանն իր էջում չդներ այդ լուսանկարներն ու տեսանյութերը, բոլորս դա գիտենք, տեսնում ենք: Մենք ոչ հասուն կերպով, թեթևամտությամբ ենք վերաբերվում այս աղետին: Բնականաբար, դրա համար կան տարբեր պատճառներ: Դրանց թվում են տեղեկացվածության պակասը և լուրջ չափի ապատեղեկատվության առկայությունը: Հանրային գիտակցության մեջ շատ ավելի տարածում ունի այն, որ կորոնավիրուսը միֆ է, առասպել, դավադրություն: Ես գիտեմ մարդիկ, որոնց հարազատները ռեալ հիվանդացել են, բայց նույնիսկ այդ մարդիկ թերահավատորեն են մոտենում վիրուսին: Ցավոք,  երկրորդական դեր չի խաղում նաև այն գործոնը, որ տևական ժամանակ մեր հասարակության մեջ ապատիայի, սեփական կյանքի նկատմամբ անտարբերության զգացում կա: Հանրության շրջանում առկա է բավական մեծ հուսալքություն, սեփական և այլոց  կյանքի կարևորությունը չընկալելու միտում: Այս երևույթները շարունակվում են երևալ ռեալ վտանգի պայմաններում: Վտանգը դառնում է երկրորդական հենց սեփական կյանքի հանդեպ ունեցած անտարբեր  վերաբերմունքի  պատճառով: Եվ վերջապես, վատ են կազմակերպված պարետային ռեժիմի  պայմանները: Տասնյակ տարիներ սովոր էինք,  որ երբ մարդիկ հավաքվում էին ըմբոստանալու, անմիջապես հսկայական ոստիկանական խմբեր էին  գալիս, նույնիսկ զարմանում էինք, թե Հայաստանում որքան է ուռճացված ոստիկանական  հաստիքակազմը: Բայց հիմա այդ ոստիկանական ուռճացված ահռելի զանգվածը հրապարակում չի երևում: Գոնե երկշաբաթյա ամենօրյա ռեժիմով թեկուզ սպառնալիքով մարդկանց պետք է ստիպեն պարետային ռեժիմի պայմաններին ենթարկվել:

-Փաշինյանը ֆեյսբուքյան լայվի միջոցով այսօր նման հարցադրում արեց. «Ի՞նչ անենք, սպեցնազով մտնենք ծեծե՞նք, որ մարդն իր կյանքին լուրջ չի վերաբերվում»: Նրա խոսքով՝ ինքը հաղորդակցության այլ կուլտուրայով է եկել իշխանության: Ի՞նչ եք կարծում՝ Փաշինյանի նշած «իրար հետ զրուցել-պայմանավորվելը» կարո՞ղ է շոշափելի արդյունք տալ, և արդյոք իշխանության վերջին շրջանի վարքագիծը ինչ-որ չափով պատասխանատվությունը ժողովրդի ուսերին գցելուն չէ միտված:

-Տեսեք՝ ասացին, որ հեռախոսային խոսակցությունների միջոցով պետք է վերահսկեն հիվանդությունների փոխանցման հնարավորությունները: Հասարակությունը բացարձակապես տեղյակ չէ՝ եղա՞վ  այդ պրոցեսից որևէ արդյունք, թե՝ ոչ: Եթե պարետատունը իր որոշումների կատարման և դրա արդյունքների մասին տեղեկություն չի տալիս, հասարակությունը սկսում է երկրորդել այդ որոշումները, և դրանց նկատմամբ իր  վերաբերմունքն էլ դառնում է երկրորդական: Ուղղակի ստիպել պետք չէ, ճիշտը գործողությունների հստակ իրականացումն է: Մարդիկ չեն տեսնում գործողությունների ռեալ ընթացքը, չեն տեսնում դրանց հետևած արդյունքները, մոռանում կամ երկրորդում են  այդ գործողություններն ինքնին:

-Ի՞նչ եք կարծում՝ այս փուլում խիստ կանոններով կարանտինի անցման անհրաժեշտություն կա՞: Ի դեպ, մի քանի հասարակական կազմակերպություններ դիմել էին կառավարությանը՝ առաջարկելով 14 օրվա համար սահմանել խիստ կարանտինային ռեժիմ՝ նոր կորոնավիրուսային վարակի տարածումը նվազեցնելու համար։ Կառավարությունը, սակայն, մերժել է ՀԿ-ներին՝ կոչ անելով աջակցել հանրության շրջանում վիրուսի նկատմամբ վերաբերմունքի փոփոխմանը։

-Մենք արդեն ունենք վիրուսի տարածման պատմություն: Այս երկու ամսում բազմաթիվ վերլուծություններ պետք է արված լինեին: Մենք նույնիսկ ռեալ չգիտենք, թե վիճակագրությունն ինչ է ցույց տալիս՝ ինչ պայմաններում և ինչ պատճառներով է վիրուսը տարածվում: Այսինքն՝ եթե նույնիսկ հիմա սահմանափակումներ մտցվեին, դրանց տրամաբանությունը պետք է բխեր  այն վերլուծություններից, որոնք ձեռքի տակ պետք է ունենայինք: Ես հիմա չեմ կարող ասել,  թե  մենք ինչ ունիվերսալ մեթոդով պետք է աշխատենք. ոչ ունիվերսալ վիճակ է: Բայց մենք պետք է մեխանիզմներ ունենանք: Որ ասում են՝ նորից մտնենք բացարձակ սահմանափակման դաշտ, մենք գիտե՞նք  այդ դեպքում ինչ արդյունքներ կունենանք: Մենք կարանտինի մեջ էինք, երբ գրանցվել է վարակելիության բարձր ցուցանիշ:

–Գուցե սահմանափակումներ մտցնելիս լավ չեն աշխատել…

-Վերլուծություն պետք է ունենայինք և դրանից բխող գործողություն: Մենք միշտ մնում ենք նույն փակ շղթայում՝փակել-չփակել, ի՞նչը փակել, ի՞նչը չփակել…Գուցե պետք չէ փակել, բայց պետք է այլ լուծումներ գտնել, օրինակ՝  կանգառում, տրանսպորտում մարդ լինի, որ ստուգի մարդկանց, գուցե… Եթե մենք ունենք 20 հազար ոստիկան, 2000-ի գործողություններ չենք տեսնում: Ճգնաժամային  իրավիճակ է, և կարծում եմ՝ ոստիկանության ամենամեծ ծավալի աշխատանքը հենց հիմա պետք է լիներ, ոչ թե ցույցերի և միտինգների ժամանակ, երբ զրահապատ  տեխնիկայով և ցանցապատ դեմքերով շրջապատում էին մարդկանց:

-Տիկի՛ն Խառատյան, կորոնավիրուսը ի՞նչ որակներ ի հայտ բերեց իշխանության և հասարակության շրջանում:

-Վիրուսը բոլորովին անծանոթ իրավիճակ ստեղծեց: Չգիտեմ՝ եթե այն, օրինակ,  երեք տարի առաջ տարածվեր, ինչ  կլիներ: Վիրուսն առաջացավ մի շրջանում, երբ հեղափոխության վերելքի, պիկի զգացողությունը դեռ կար, բայց կար նաև այդ վերելքի նկատմամբ մեծ չափով ռևանշիստական տրամադրությունն ու հասարակության հիասթափության աճող ալիքը: Այս իրավիճակում իշխանությունը  պետք է ցուցադրեր իրավիճակին տիրապետելու  իր բարձրագույն կարողությունը, բայց  բաց թողեց այդ շանսը:

Աննա Բաբաջանյան