15.01.2025 | 09:30
ՀՀ տարածքում կա փակ ավտոճանապարհ
ԵՄ-ից 700 մլն եվրո ստանալու համար պետք է պարտք վերցնել և իրականացնել այդ ծրագրերը. Խոսրով Հարությունյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Քաղաքականություն
11.03.2019 | 19:15
Factor.am–ի հարցազրույցը ՀՀ նախկին վարչապետ, ԱԺ նախկին պատգամավոր Խոսրով Հարությունյանի հետ
– Պարո՛ն Հարությունյան, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն անցած շաբաթ Բրյուսել կատարած այցից հետո հայտարարեց, թե ԵՄ-ն պատրաստ է մեզ աջակցել բարեփոխումների և զարգացման ծրագրերի հարցում, բայց պատրաստ չէ ֆինանսավորել 100 տոկոսով, իր մասնակցությունը պետք է ունենա նաև Հայաստանը։ Վարչապետն այս դեպքում կարևորել է պետական եկամուտների ավելացումը և արտաքին միջոցների ներգրավումը: Իսկ արտաքին միջոցների ներգրավման դեպքում ասել է՝ պետք է քաղաքական որոշում կայացվի, որովհետև օրենքը թույլ չի տալիս, որ պետական պարտքը գերազանցի ՀՆԱ-ի 60 տոկոսը: Ձեր կարծիքով՝ ՀՀ տնտեսական զարգացման այս տեմպերի դեպքում ճի՞շտ է ավելացնել պետական պարտքը և նոր վարկեր վերցնել:
– ԵՄ այդ հնարավորությունից չօգտվելը կնշանակի ուղղակի չգիտակցել մեր զարգացման հիմնական ուղղությունների կարևորությունը։ Եվրամիությունը լավ հասկանալով, որ մեր խնդիրները ենթակառուցվածքներում են, պատրաստ է ոչ միայն ֆինանսապես, այլև մասնագիտական կարողություններով նպաստել, որ մենք ունենանք ժամանակակից պահանջներին համարժեք համակարգեր։ Օրինակ՝ ջրային ռեսուրսների կառավարումը մեզ համար խիստ կարևոր ռազմավարական նշանակություն ունի։ Մի թիվ ասեմ՝ տարեկան 8 մլրդ խ.մ. քաղցրահամ ջրի շրջանառությունից մենք կառավարում ենք ընդամենը 1.5-1.8 մլրդ խորանարդ մետրը, մնացածն Արաքս գետով լցվում է Քուռ գետ և գնում է Ադրբեջան: Ջրամբարներ, ճանապարհներ, այլ ենթակառուցվածքներ, ինչպես նաև կրթական համակարգը. սա նշանակում է ժամանակակից դպրոցներ, կրթական ծրագրեր, տեխնոլոգիական հագեցվածությամբ դասարաններ։ Այս ամենն այն է, ինչ անշրջելի ինստիտուցիոնալ երաշխիքներ է ստեղծում հետագա երկարաժամկետ զարգացման համար։
– Այսինքն՝ Կառավարության կողմից ճի՞շտ կլինի ավելացնել պարտքը և ԵՄ-ի հետ միասին իրականացնել բարեփոխումներին ուղղված այդ ծրագրերը:
– Ես, օրինակ, կգնայի այդ ճանապարհով։ Կառավարությունը պետք է ուսումնասիրի, թե արդյո՞ք մենք շնչահեղձ ենք լինում։ Ես ասում եմ՝ ոչ, մենք շնչահեղձ չենք լինում։ Եվ հանուն նրա, որ կարող է ունենանք հնարավորություն ԵՄ-ից ստանալու հսկայական գումար՝ 700 մլն եվրո, պետք է գնալ այդ ճանապարհով։ Բայց խնդիրը մեկն է. այդ բոլոր ծրագրերը պետք է լինեն շատ լուրջ հանրային, քաղաքացիական վերահսկողության տակ, և մենք դրա արդյունքում պետք է ունենանք արդիականացված տնտեսական ենթակառուցվածքներ, այլապես դա կդառնա հանցագործություն։
– Նիկոլ Փաշինյանը Իրան կատարած այցի ժամանակ հայտարարեց, թե Հայաստանը պատրաստ է ընդլայնել Իրանից գազի ներկրման ծավալները և դեպի Վրաստան տեղափոխման համար լինել տարանցիկ երկիր։ Որքանո՞վ եք իրատեսական համարում այս հեռանկարը:
– Իրանի հետ տնտեսական համագործակցության մասին քննարկումները շատ դեպքերում եղել են նախարարների, երբեմն՝ դեսպանների մակարդակով և մեծ զարգացում չեն ունեցել՝ բացառությամբ «էլեկտրաէներգիա՝ գազի դիմաց» ծրագրի: Վարչապետի այցելությունն Իրան պետք է համարել հաջողված ոչ միայն այն պատճառով, որ շատ բաց տեքստով ամեն հարց քննարկվեց, և կար կատարյալ փոխադարձ ըմբռնում, այլև նրա համար, որ այդ երկրի բարձրագույն իշխանությունը հայտարարեց ՀՀ ենթակառուցվածքներում՝ Հյուսիս-Հարավ ավտոճանապարհի կառուցման ծրագրում ֆինանսական մասնակցություն ունենալու մասին: Սա նշանակում է, որ Իրանը շատ լավ հասկանում է այն աշխարհաքաղաքական լարված իրավիճակը, որ ձևավորվել է Հայաստանի շուրջ, և շատ լավ հասկանում է, թե դրանք ինչ հնարավոր տեղաշարժեր են ենթադրում: Եվ առաջին անգամ հրապարակավ հայտնում է իր ցանկությունը՝ Հայաստանին նոր տարածաշրջանային պետության դերակատարում վերապահելու հարցում իր մասնակցության մասին։
– Ինչո՞ւ:
– Որովհետև Ադրբեջանի հետ նրանց համագործակցությունն ակնհայտորեն ունի հակակշռելու անհրաժեշտություն: Ենթակառուցվածքների տեսանկյունից այսօր Ադրբեջանն ավելի պատրաստ է Իրան-Ադրբեջան-Ռուսաստան, Իրան-Վրաստան-Եվրոպա համագործակցության, քան Հայաստանը: Բայց բոլորը գիտեն, որ Ադրբեջանն աշխարհաքաղաքական լուրջ հավակնություններ ունեցող պետություն է։ Ադրբեջանը, ունենալով Թուրքիայի պես հավակնոտ աջակցություն, պակաս հավակնոտ չէ տարածաշրջանում նոր՝ ավելի մեծ ազդեցություն ունենալու հարցում: Փոխարենը ո՛չ Հայաստանը, ո՛չ Վրաստանն այդ տեսանկյունից խնդրահարույց չեն։ Այսինքն՝ որևէ տրանզիտ Հայաստանով և Վրաստանով մտահոգիչ չէ և չի կարող լինել երրորդ պետության դեմ։ Եվ, իմ կարծիքով, Իրանի բարձրագույն ղեկավարությունը հասկանում է դա:
Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:
Արմինե Ավետյան
