02.11.2024 | 11:21
Նավթի գները նվազել են
Նոր պատերազմ, Պրիգոժինի փառքն ու վախճանը, Հնդկաստանի և Չինաստանի մրցավազքը․ 2023-ը՝ աշխարհում․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Քաղաքականություն
04.01.2024 | 20:02
2023 թվականին աշխարհում առնվազն 183 տարածաշրջանային հակամարտություն է տեղի ունեցել․ սա ամենաբարձր ցուցանիշն է վերջին երեք տասնամյակի ընթացքում։ 2022 թվականի համեմատ՝ զոհերի թիվն աճել է 14%-ով, բռնության դեպքերը՝ 28%-ով: Factor TV-ն այս դիտանկյունից հետադարձ հայացք է նետել 2023 թվականին։
Արցախը մնաց առանց արցախցիների․ 2023-ը ԼՂ-ի բնակիչները դիմավորեցին շրջափակման մեջ։ Հումանիտար ճգնաժամը գնալով խորացավ, գրանցվեցին նաև սովամահության դեպքեր։ Սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանը հայտարարեց, այսպես կոչված, «տեղական հակաահաբեկչական օպերացիա»՝ նպատակ ունենալով հայաթափել Արցախը։ Դա նրանց հաջողվեց։ Սեպտեմբերի 25-ից սկսվեց արցախցիների տեղահանությունը։ Ընդամենը մի քանի օրում ավելի քան 100 հազար արցախցի թողեց իր բնօրրանը։
***
Հոկտեմբերի 7-ին ՀԱՄԱՍ-ը հարձակվեց Իսրայելի վրա՝ սպանելով մոտ 1200 մարդու և պատանդ վերցնելով 240-ին: Իսրայելի պաշտպանության բանակը, ի պատասխան սկսեց ավիահարվածներ հասցնել Գազայի հատվածին, այնուհետև ցամաքային գործողություն ձեռնարկեց։ Իսրայելը հայտարարեց՝ մտադիր է ամբողջովին ոչնչացնել ահաբեկչական ճանաչված ՀԱՄԱՍ խմբավորումը։ Պաղեստինյան կողմի տվյալներով՝ այս ընթացքում շուրջ 20 հազար պաղեստինցի է զոհվել։
***
Ռուս-ուկրաինական պատերազմը շարունակվեց ամբողջ տարվա ընթացքում, կողմերից ոչ մեկը չկարողացավ կոտրել հակառակորդի դիմադրությունը, իսկ ձմեռն ավելի դանդաղեցրեց մարտական գործողությունների ընթացքը: Արդեն գրեթե 2 տարի ձգվող պատերազմի հետևանքով զոհերի տվյալներ երկու կողմն էլ պաշտոնապես չեն ներկայացնում։
***
Ապստամբություն՝ ՌԴ-ում․ հունիսի 23-ի լույս 24-ի գիշերը «Վագներ» մասնավոր ռազմական խմբավորման ուժերը Դոնի Ռոստովում գրավեցին Հարավային ռազմական օկրուգի շտաբը և շարժվեցին դեպի Մոսկվա։ Ապստամբությունը կանգնեցվեց Բելառուսի ղեկավար Ալեքսանդր Լուկաշենկոն միջնորդությամբ, որը «Վագներ»-ի ղեկավար Եվգենի Պրիգոժինին Բելառուսում ապաստան առաջարկեց։ Պուտինի նախկին մտերիմ Պրիգոժինին, սակայն, ապստամբությունը չներվեց․ երկու ամիս անց նա ավիավթարի զոհ դարձավ։ Պրիգոժինի մասնավոր ինքնաթիռը կործանվեց Մոսկվայից Սանկտ Պետերբուրգ թռչելիս:
***
Ապրիլին Ֆինլանդիան պաշտոնապես դարձավ ՆԱՏՕ-ի 31-րդ անդամը։ Արդյունքում Դաշինքի երկրների ընդհանուր սահմանը Ռուսաստանի հետ կրկնակի ավելացավ՝ 1215 կիլոմետրից հասնելով 2555 կիլոմետրի: Կրեմլը հայտարարեց, թե Ռուսաստանը ստիպված կլինի «հակամիջոցներ» ձեռնարկել Ֆինլանդիայի կողմից դաշինքին միանալու հետ կապված։
***
ԵՄ-ն Վրաստանին անդամ երկրի թեկնածուի կարգավիճակ տվեց, իսկ Ուկրաինայի ու Մոլդովայի հետ անդամակցության շուրջ բանակցսություններ սկսելու մասին հայտարարեց։ Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին շնորհավորեց քաղաքացիներին՝ ասելով, որ ԵՄ որոշումն ամբողջ Վրաստանի և նրա ժողովրդի հաղթանակն է։
***
Նյու Յորքի դատարանը մեղադրանք առաջադրեց ԱՄՆ 45-րդ նախագահ Դոնալդ Թրամփի դեմ՝ նրան մեղադրելով լռելու դիմաց կաշառք տալու մեջ։ Սա աննախադեպ էր․ առաջին անգամ է ԱՄՆ որևէ նախկին նախագահի քրեական մեղադրանք է առաջադրվում:
***
Մայիսին Լոնդոնում տեղի ունեցավ Մեծ Բրիտանիայի թագավոր Չարլզ III-ի թագադրման հանդիսավոր արարողությունը: Չարլզը III-ը զբաղեցրեց բրիտանական գահը մոր՝ Եղիսաբեթ 2-րդ թագուհու փոխարեն, որը մահացել էր 2022 թվականի սեպտեմբերին:
***
Այս տարի ԱՀԿ-ն հայտարարեց COVID-19 համաճարակի ավարտի և 2020 թվականի հունվարին հայտարարված առողջապահական արտակարգ դրության վերացման մասին: Ըստ կազմակերպության՝ կորոնավիրուսն այլևս համաշխարհային վտանգ չի ներկայացնում։
***
Չինաստանը 2023-ին զիջեց իր դիրքը որպես աշխարհի ամենամեծ բնակչությունն ունեցող պետություն: Այժմ աշխարհի ամենաշատ բնակիչն ունեցող երկիրը Հնդկաստանն է։ Հնդկաստանի բնակչության թիվն այս պահին գնահատվում է 1,43 մլրդ մարդ, Չինաստանինը՝ 1,425 մլրդ։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
