18.12.2025 | 18:26
ԱՄՆ-ն առաջարկել է Զապորոժիեի ԱԷԿ-ն օգտագործել երեք երկրների համար. Կիևը դա անարդար է համարում. Զելենսկի
Ինչո՞ւ չի շահագործվում «Հրազդան-5 ՋԷԿ»-ը. շրջայց էներգետիկ համակարգի առանցքային հանգույցներով․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
Տնտեսություն
01.06.2022 | 18:02
Հայկական ատոմային էլեկտրակայանը հերթական պլանային պարապուրդում է, և «Երևան ՋԷԿ»-ն այս պահին երկրում ամենաշատ էլեկտրաէներգիա արտադրող կայանն է։ Էներգետիկ շուկայի ազատականացման ծրագրով «Երևան ՋէԿ»-ն այս տարվանից դարձել է համակարգի հաշվեկշռող՝ լրացնելով համակարգում պակասած էլեկտրաէներգիան։ 2010 թվականից վերաբացված համակցված շոգեգազային ցիկլով էլեկտրակայանում իրանական գազ են այրում, իսկ արտադրված էներգիան փոխանցվում է հարևան պետություն։
ՋԷԿ-ի գլխավոր ճարտարագետ Դավիթ Մադոյանն ասում է՝ հիմնական արտադրամասի այս սարքավորումները ժամանակակից են։ Տարբեր եղանակներով ֆիլտրում են օգտագործվող ջուրը, որ նստվածք չառաջացնի և ՋԷԿ-ը երկար ծառայի։ Գլխավոր ճարտարագետի խոսքով՝ շոգետուրբինում գոլորշու ջերմաստիճանը հասնում է 489 աստիճանի։ Համակարգի օպերատորն է հրահանգում՝ որքան ավելացնել հզորությունը, իրենք էլ ապահովում են։
Թեև ցանցերին վաճառվող էներգիայի համար «Երևան ՋէԿ»-ի սակագինը ատոմակայանի ու ՀԷԿ-երի համեմատ բարձր է, սակայն ցածր է «Հրազդան ՋԷԿ»-ի սակագնից, որի սակագինը մեկ կիլովատ/ժամի համար կազմում է 33,46 դրամ։ «Հրազդանի էներգետիկ կազմակերպություն» ԲԲԸ արտադրատեխնիկական բաժնի պետ Անահիտ Տիգրանյանը սա բացատրում է այն հանգամանքով, որ Երևանի ՋԷԿ-ի կայանները գազատուրբինային են, իսկ Հրազդանի ՋԷԿ-ինը՝ շոգետուրբինային։ ՋԷԿ-ի չորս էներգաբլոկները 1971-1974 թվականներին են գործարկվել, իսկ վերազինում երկար տարիներ չի արվել, օրինակ՝ թիվ 3 էներգաբլոկի վերազինումը կատարվել է 2006 թվականին։
Մայիսի 26-ի դրությամբ՝ այս ջերմաէլեկտրակայանում աշխատում էր թիվ 3 էներգաբլոկը, որի միջին հզորությունն այդ պահին կազմում էր 150 մեգավատտ, սակայն կարող է հասնել մինչև 185-ի։ Անահիտ Տիգրանյանն ասում է՝ էներգաբլոկն աշխատում է առավելագույն հզորությամբ, երբ երկրում պահանջարկ է լինում․ «Նման պահանջարկ լինում է այն դեպքում, երբ աշխատող կայաններից որևէ մեկի մոտ վթար է ստացվում, և երբ այլևս էժան էլեկտրաէներգիա արտադրող չկա, քան «Հրազդան ՋԷԿ»-ն է, այդ բեռը ընկնում է «Հրազդան ՋԷԿ»-ի վրա»։
Թեև այս ՋԷԿ-ի արտադրած հոսանքը երկրում ամենթանկն է, բայց Անահիտ Տիգրանյանն ասում է՝ իրենք էլ ուզում են մտնել ազատակացված շուկա և վաճառել արտադրած էլեկտրաէներգիան։
«Հրազդան ՋԷԿ»-ի հովացման աշտարակները Հայաստանում միակն են, որ աշխատում են չոր տեխնոլոգիայով։ Իսկ 2013-ից շահագործման հանձնված «Հրազդան-5 ՋԷԿ»-ը համալրված է նորագույն սարքավորումներով, ինչպես «Երևան ՋԷԿ»-ը։ Այս բլոկը պատկանում է «Գազպրոմ Արմենիա» ընկերությանը։ ՋԷԿ-ի գլխավոր ճարտարագետ Արտակ Մովսիսյանը լրջագույն խնդիրներից առանձնացնում է այն, որ կաթսան ենթարկվել է կառուցվածքային ձևափոխումների, որպեսզի գազատուրբինը կարողանա աշխատել։ Արդունքում «Հրազդան-5 ՋԷԿ»-ում քիչ գազ այրելով՝ հնարավոր է ավելի շատ էլեկտրաէներգիա ստանալ՝ ունենալով քիչ կորուստներ։
«Գազպրոմ Արմենիա»-ին պատկանող 5-րդ բլոկը 2021-ի փետրվարի սկզբին դադարեցրել է աշխատանքը։ Պատճառների մասին Տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունն ու «Գազպրոմ Արմենիա» ՓԲԸ-ն հակասական հայտարարություններ էին արել։ Ի վերջո՝ ո՞րն էր պատճառը, ՋԷԿ-ի գլխավոր ճարտարագետն այդպես էլ փակագծեր չբացեց։ Հիմա էլ 5-րդ էներգաբլոկը չի շահագործվում, բայց ճարտարագետը վստահեցնում է՝ այն ռեզերվում է, և երբ շահագործման հրահանգ լինի, ըստ թողարկման գրաֆիկի, 4 ժամ հետո գեներատորը կմիանա ցանցին։
Նշենք, որ ՋԷԿ-եր մեդիատուրն իրականացվել է «Շուկայի ազատականացման և էլեկտրաէներգիայի առևտրի» ծրագրի շրջանակում, որն իրականացվում է ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գործակալության աջակցությամբ։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
Արփի Հակոբյան
