18.11.2024 | 23:35
ԵՄ-ն ծրագրում է «քաղաքական առաքելություն» ուղարկել Վրաստան. Բորել
Ռուսաստանի, Իրանի եւ Թուրքիայի համար Հարավային Կովկասը գոյության խնդիր է. քաղաքագետ
31.01.2021 | 13:51
Հարավային Կովկասը երեք հարեւաններ ունի, որոնք տարածքային ամբողջականության ու դեմոգրաֆիայի լրջագույն խնդիրներ ունեն: Այս մասին իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը:
«Մեր տարածաշրջանի մասին սթափ պատկերացում չունենք եւ դրա համար տարբեր դավադրությունների տեսություններով ենք փորձում հասկանալ, թե ինչ է կատարվում։ Բնականաբար, սխալ պատկերացումները սխալ եզրահանգումների է հանգեցնում։
Հարավային Կովկասը երեք հարեւաններ ունի, որոնք տարածքային ամբողջականության ու դեմոգրաֆիայի լրջագույն խնդիրներ ունեն։
Թուրքիայի հիմնական խնդիրը Քրդստանի է ու դա է իր ներքին ու արտաքին քաղաքականության հիմնական գործոնը։ Քրդերը, նաեւ, ի տարբերություն թուրքերի, դեմոգրաֆիական մեծ աճ ունեն, նաեւ նրանց բնակության արելն է մեծանում։ Այսինքն, պոտենցիալ Քրդստանը նաեւ տարածքային առումով է մեծանում։
Նույն վիճակն Իրանում է։ Պարսիկները նույնպես դեմոգրաֆիական խնդիրներ ունեն, աճ են ապրում մյուս ազգությունները։ Իրանն ադրբեջանցիների, քրդերի, բելուջների, թուրքմենների … խնդիրներ ունի։
Նույնը Ռուսաստանում է, որտեղ ռուսներն ունեն լուրջ դեմոգրաֆիական խնդիրներ ու պոտենցիալ սեպարատիզմի վտանգը մեծ է։ Սեպարատիստների ցուցակը մեծ է։
Պետության ամբողջականության խնդիրներ ունեցող երկրները չքանդվելու համար ստիպված են տարածվել իրենց սահմաններից դուրս, այսինքն էքսպանսիա իրականացնել, նաեւ որոնել վերազգային գաղափարախոսություններ իր բաղկացուցիչ էթնոսներին սոսնձելու համար։
Իրանին փրկում է շիիզմը, Թուրքիան երկու, իրար հակասող գաղափարախոսություն է ընտրել’ իսլամիզմը եւ պանթուրքիզմ։ Ռուսաստանը որոնումների մեջ է, դեռեւս ավանդական արժեքների վրա է կանգ առել։
Մանրամասներների մեջ չմտնեն, որ 50 էջանոց նյութ չդառնա, այսքանով անենք եզրակացություններ։ Երեք երկրներն էլ ծավալվում են ինքնափրկության համար ու նրանց առաջ գնալու վեկտորների իրար են հանդիպել մեր տարածաշրջանում։ Երեքի համար Հարավային Կովկասը գոյության խնդիր է ու պատրաստ են շատ բաների։
Կամ նրանց միջեւ ռազմական կոնֆլիկտ է լինելու, կամ միասնական լուծում են փորձելու գտնել, գոնե ժամանակավոր։
Ինչպես տեսնում ենք, այստեղ 4-րդ խաղացող չկա, բայց կան ուժեր, որոնց պետք է այդ երկրների միջև են մեծ պատերազմ լինի, որպեսզի երեքն էլ թուլանան, իսկ լավագույն դեպքում երեքն էլ մասնատվել։
Շատ կոպիտ կերպով նկարագրելով, իրավիճակը սա է։
Հ.Գ. Հին պարսկական ասացվածք կա, ով տիրում է Ղարաբաղին, տիրում է Կովկասին»։
