Քաղաքականություն
11.11.2024 | 20:15«Ինչո՞ւ Լեռնային Ղարաբաղում հայեր չկան»․ 300-ից ավելի արցախցիներ վկայություն են տվել նախորդ 4 տարիների ընթացքում Ադրբեջանի կողմից հարձակումների ենթարկվելու, ահաբեկման, տարրական իրավունքներից և կենսապայմաններից զրկված լինելու և զանգվածային տեղահանությունների մասին։ Այս ամենն արձանագրել է Freedom House միջազգային իրավապաշտպան կազմակերպությունը լայնածավալ փաստահավաք զեկույցում։
Զեկույցի ամփոփագիրը հրապարակվել էր այս տարվա հուլիսին, իսկ ամբողջական զեկույցը հրապարակվել է այսօր՝ անգլերեն լեզվով։ Դրանում մանրամասն ներկայացված են ԼՂ-ում տեղի ունեցած իրադարձությունները՝ սկսած 2020 թվականի պատերազմից մինչև 2023-ի սեպտեմբեր՝ Արցախի դեմ Ադրբեջանի ռազմական հարձակումն ու հայաթափումը։
Այս փաստահավաք զեկույցը համատեղ պատրաստել են Freedom House-ը, Մարդու իրավունքների միջազգային գործընկերությունը, Ժողովրդավարության զարգացման հիմնադրամը, Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակը, «Իրավունքների պաշտպանության առանց սահմանների» ՀԿ-ն, Իրավունքի զարգացման և պաշտպանության հիմնադրամն ու True Hounds կազմակերպությունը։
Ահաբեկում, մեկուսացում և բռնություն․ արցախցիների իրավունքների այսպիսի խախտումներ են արձանագրել իրավապաշտպան կառույցները փաստահավաք զեկույցում։ Դրանում ամփոփված են 330-ից ավելի մարդկանց վկայությունները, որոնք 2023-ի օգոստոսի դրությամբ բնակվում էին Արցախի 71 տարբեր բնակավայրերում։
Փաստահավաք զեկույցում ուսումնասիրվել են ռուս խաղաղապահ զորակազմի տարածած հաղորդագրությունները․ դրանց մեծ մասի դեպքում արձանագրում է եղել հրադադարի ռեժիմի խախտման մասին։
Զեկույցում ներկայացված են ապացույցներ, որոնք վկայում են՝ ադրբեջանական իշխանություններն իրենց գործողություններն իրականացրել են մեթոդական և համակարգված ձևով՝ նպատակ ունենալով Լեռնային Ղարաբաղը մաքրել էթնիկ հայերից, տարածաշրջանը հայկական պատմական ժառանգությունից ու մշակույթից։
Զեկույցի հեղինակները, ուսումնասիրելով Ադրբեջանի իշխանությունների գործողություններն ու հռետորաբանությունը, նկատել են, որ այն հիմքեր է տալիս եզրակացնելու, որ հայերի բռնի տեղահանումը եղել է միտումնավոր: Փաստերը ցույց են տալիս, որ գոյություն ունի համակարգված երկարաժամկետ ծրագիր, որն ուղղված է Լեռնային Ղարաբաղը էթնիկ հայ բնակչությունից ազատելուն: Այդ քաղաքականությունն իրականացվել է կանոնավոր գործողությունների միջոցով, որոնք հանդիսանում են մարդու իրավունքների, միջազգային մարդասիրական իրավունքի և միջազգային քրեական իրավունքի կոպիտ խախտումներ։ Ադրբեջանական պետությունն աստիճանաբար և մեթոդաբար ստեղծել է այնպիսի կենսապայմաններ, որոնք նպատակ են ունեցել կա՛մ հայ բնակչության աստիճանական ոչնչացման, կա՛մ էլ անհնարին դարձնելու նրանց մնալն Արցախում, որը հանգեցրել է բռնի տեղահանության:
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
Անի Թամրազյան
