Ադրբեջանը բախվում է նավթային եկամուտների նվազման, ինչը լուրջ խնդիրներ է ստեղծել տնտեսության համար

Լուրեր

01.11.2024 | 10:33
Պիստակներում թաքցված թմրամիջոց․ Իրանի քաղաքացիներ են ձերբակալվել
01.11.2024 | 10:17
NYMEX. թանկարժեք մետաղների գները նվազել են
01.11.2024 | 10:01
Արտարժույթների փոխարժեքները՝ նոյեմբերի 1-ի դրությամբ
01.11.2024 | 09:45
2026 թվականին Հայաստանը հյուրընկալելու է COP17․ Հակոբ Սիմիդյան
01.11.2024 | 09:36
Նավթի գներն աճել են
31.10.2024 | 23:28
PKK-ի բարձրաստիճան ղեկավարն Անկարայի հետ խաղաղության նոր գործընթացը կապում է Օջալանի «ֆիզիկական ազատության» հետ
31.10.2024 | 23:13
Ադրբեջանի ՊՆ ղեկավարը Մարոկկոյում ռազմական ցուցահանդեսի է մասնակցել
31.10.2024 | 22:59
ԵՄ-ն տուգանքների ընթացակարգ է սկսել Temu առցանց խանութի նկատմամբ
31.10.2024 | 22:44
Մերժում ենք Եվրահանձնաժողովի զեկույցում ԵՄ-ի անարդար գնահատականները․ Թուրքիայի ԱԳՆ
31.10.2024 | 22:28
Դիլիջանի բնակչի ավտոտնակը պայթեցվել է. մեղադրանք է ներկայացվել հարևանին. ՔԿ
31.10.2024 | 22:14
Ծանրորդ Էմմա Պողոսյանը՝ Եվրոպայի չեմպիոն
31.10.2024 | 21:58
ՀՀ մի շարք հասցեներում էլեկտրաէներգիայի անջատումներ կլինեն
31.10.2024 | 21:43
Բորելը Թուրքիան «կարևոր ու էական» երկիր է անվանել՝ աշխարհաքաղաքական բարդ պայմաններում
31.10.2024 | 21:30
Նախարարը Նիկոլ Փաշինյանի թրի տակով անցած պիտի լիներ․ Սրբուհի Գալյանի նվիրված լինելու մեջ համոզված են. Նինա Կարապետյանց․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
31.10.2024 | 21:14
Վրաստանի դատախազությունը ընտրությունների ընթացքում հանցագործության 47 դեպքի հետաքննություն է սկսել
Բոլորը

Ադրբեջանի նավթի վաճառքից երբեմնի աճող եկամուտները նվազում են՝ լուրջ խնդիրներ ստեղծելով երկրի տնտեսության համար։ Ըստ կանխատեսումների՝ այս տարի Ադրբեջանի պետական ​​նավթային հիմնադրամը (SOFAZ) նավթի վաճառքից կստանա շուրջ 5 մլրդ դոլար, ինչը զգալիորեն պակաս է նախորդ տարիների համեմատ։ 2022 թվականին նավթի բարձր գների շնորհիվ եկամուտներն աճել էին՝ հասնելով մինչև 10 միլիարդ դոլարի։ Այնուամենայնիվ, անցյալ տարի ցուցանիշները նվազել են մինչև 6 միլիարդ դոլար, հետագա էլ անկումներ են սպասվում արտադրության կրճատման պատճառով:

Նավթային եկամուտների անկմամբ պայմանավորված՝ Ադրբեջանի ՀՆԱ-ն 2024 թվականի առաջին չորս ամիսներին կրճատվել է 4,5 տոկսով՝ կազմելով 38,18 մլրդ մանաթ (22,45 մլրդ դոլար)։ Սա զգալի անկում է 2023 թվականի նույն ժամանակահատվածի համեմատ։ Ավանդաբար գերիշխող նավթագազային հատվածն այս ժամանակահատվածում գրանցել է մի փոքր անկում՝ 0,2 տոկոսով։

Պետական ​​վիճակագրական կոմիտեն կանխատեսում է, որ 2024 թվականին Ադրբեջանի ՀՆԱ-ի աճը կլինի ավելի ցածր՝ 2,4 տոկոս։

«Ազերի», «Չիրագ» և «Գյունեշլի» նավթային հանքավայրերը, որոնք կենտրոնական տեղ են զբաղեցնում Ադրբեջանի նավթային արդյունաբերության մեջ, 2020 թվականին ստացել են իրենց ամենացածր շահույթը վերջին 17 տարվա ընթացքում՝ 3,52 միլիարդ դոլար: Քանի որ երկիրը բախվում է եկամուտների նվազման, Ադրբեջանի պաշտոնյաներն ընդգծում են ոչ նավթային հատվածի վրա կենտրոնանալու անհրաժեշտությունը: Այստեղ ևս վերջին տվյալները մտահոգիչ պատկեր են ներկայացնում։ 2024 թվականի առաջին եռամսյակում Ադրբեջանի արտահանման ընդհանուր ծավալը կազմել է 6 մլրդ դոլար, ընդ որում, ոչ նավթային հատվածի մասնաբաժինը կազմել է ընդամենը 673,7 մլն դոլար, ինչը 912,2 մլն դոլարով պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ։

Ադրբեջանական լրատվամիջոցների հետ զրույցում Միլլի Մեջլիսի տնտեսական քաղաքականության, արդյունաբերության և ձեռներեցության հանձնաժողովի անդամ Մազահիր Էֆենդիևն ընդգծել է նավթային եկամուտների պատմական նշանակությունը։ Նա նշել է, որ վերջին 30 տարիների ընթացքում նավթային եկամուտները կարևոր դեր են խաղացել պետության կառուցման, անվտանգության ապահովման և տնտեսական ծրագրերի իրականացման գործում։

«Սպասվում էր, որ նավթային եկամուտների անկում կլինի, և դա տեղի է ունենում այսօր։ Նավթի արդյունահանումը նվազում է, և դա ազդում է բյուջեի վրա։ Անցյալ տարի, երբ պատրաստում էինք պետական ​​բյուջեն, նկատեցինք, որ պետբյուջեում նավթային եկամուտները նվազել են մոտ 2 մլրդ դոլարով»,- ասել է պատգամավոր։

Տնտեսագետ Նաթիգ Ջաֆարլին էլ հայտնել է, թե արտահանման մեջ ոչ նավթային հատվածի տեսակարար կշիռը վերջին 15-20 տարիների ընթացքում նվազել է մոտ 10 տոկոսով։

«Սա ցույց է տալիս, որ Ադրբեջանում չկան ոչ նավթային հատվածի արտադրության և արտահանման աճի բարձր տեմպեր»,- ասել է Ջաֆարլին։

Նա նշել է, որ կառավարությունը փորձել է ուռճացնել ոչ նավթային հատվածի վիճակագրությունը՝ վերադասակարգելով արտահանումը, ինչպիսին է էլեկտրաէներգիան, որն անցյալ տարի կազմել է մոտ 230-240 մլն դոլար։ Տնտեսագետը նշել է նաև գյուղատնտեսության ոլորտում անկայունության և ռուսական շուկայից կախվածության մասին, ինչը ռիսկեր է ստեղծում քաղաքական լարվածության պատճառով։

«Ոչ նավթային հատվածի արտահանման ներուժը մեծացնելու համար Ադրբեջանը պետք է դուրս գա այլ շուկաներ։ Քանի որ հիմա այլ շուկա չկա, ներքին արտադրության համար էլ պայմաններ չկան»,- ասել է նա։

Տնտեսագետի խոսքով՝ ոչ նավթային հատվածի զարգացման հիմնական խոչընդոտներից մեկը վատ կառավարումն է։ Նա քննադատել է նաև պետական ​​ներդրումներից չափազանց մեծ կախվածությունը և մասնավոր հատվածի մասնակցության բացակայությունը:

Ըստ մասնագետների՝ չնայած նավթային ժառանգությունը հիմք է դրել երկրի տնտեսության զարգացման, կայուն աճը կախված կլինի նրանից, թե որքան արդյունավետ կարող է երկիրը զարգացնել և ընդլայնել իր ոչ նավթային ոլորտները։

Էմմա Չոբանյան