15.12.2024 | 15:19
Հայաստանում սպասվում է փոփոխական եղանակ, լեռնային շրջաններում՝ ձյուն և բուք
Ինչպես են Արևմուտքն ու Ռուսաստանը տեսնում Թուրքիայի նախագահական ընտրությունները․ France 24-ի անդրադարձը
Քաղաքականություն
26.04.2023 | 23:40
Մայիսին կայանալիք Թուրքիայի նախագահական ընտրություններին ուշադրությամբ հետևելու են արևմտյան մայրաքաղաքներում և Մոսկվայում։ France 24-ի անդրադարձում նշվում է, որ Թուրքիայի գործող նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը վերջին տարիներին միջազգային մեծ ուշադրություն է գրավել իր վճռական արտաքին քաղաքականությամբ, որոնցից վերջինը ՆԱՏՕ-ին Շվեդիայի անդամակցության գործընթացի արգելքն է։ Առճակատման մոտեցումը մեծ փոփոխություն է նշանավորել Էրդողանի արևմտամետ դիրքորոշման համեմատ՝ 2003 թվականին իշխանությունը ստանձնելուց անմիջապես հետո:
2023 թվականի նախընտրական արշավի ընթացքում արտաքին քաղաքականությունը հետին պլան է մղվել ավելի հրատապ խնդիրների պատճառով: 2018 թվականից ի վեր գնաճը և արժութային ճգնաժամը հանգեցրել են Թուրքիայի քաղաքացիների և բնակիչների կենսամակարդակի անկման:
Ըստ հրապարակման՝ թեև արտաքին քաղաքականությունը կարող է հեռակա խնդիր լինել միջին վիճակագրական թուրք ընտրողի համար, ընտրությունները մեծ խնդիր են տարբեր արտաքին ուժերի համար:
«Նրանք շատ ուշադիր հետևելու են»,- ասել է Սենտ Լոուրենս համալսարանի և Վաշինգտոնի Մերձավոր Արևելքի ինստիտուտի Թուրքիայի հարցերով մասնագետ Հովարդ Էյսենստատը։
Նա նշել է, որ հատկապես Ռուսաստանը հույսեր ունի Էրդողանի հաղթանակի հետ կապված։
Դեռևս ցարական Ռուսաստանի և Օսմանյան կայսրության շրջանից շփման երկար պատմություն ունեցող երկու երկրները դիվանագիտական ճգնաժամ ունեցան 2015 թվականին, երբ Թուրքիան Սիրիայի տարածքում խոցեց ռուսական կործանիչը։ Էրդողանի պաշտոնական ներողությունը շուտով վերջ դրեց Մոսկվայի պատասխան պատժամիջոցներին՝ ստեղծելով հարաբերությունների արագ խորացում։ 2016-ի դրամատիկ հեղաշրջման փորձն էլ սկիզբ դրեց Արևմուտքի հետ Թուրքիայի հարաբերությունների սառեցմանը:
«Էրդողանն ու Պուտինը միմյանց օգտագործում են իրենց նպատակների համար։ 2015 թվականից ի վեր Ռուսաստանն Էրդողանին տեսնում է որպես մեկի, ում հետ կարող է բիզնես վարել: Իսկ Էրդողանը, որպես առաջնորդ, այժմ համարվում է թունավոր գործիչ Արևմուտքում, ինչ օգտակար է Ռուսաստանի համար»,- ասել է Վաշինգտոնում տեղակայված Ռազմավարական և միջազգային հետազոտությունների կենտրոնից Ջեֆրի Մանքոֆը։
Ի հակադրություն՝ ընդդիմության կոալիցիոն թեկնածու Քեմալ Քըլըչդարօղլուն ցանկանում է վերականգնել հարաբերություններն Արևմուտքի հետ: Դաշինքը հանձնառու է վերսկսել ԵՄ-ին Թուրքիայի անդամակցության գործընթացը և հետևել Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի որոշումներին:
Ամենակարևորն այն է, որ ընդդիմությունն ասել է, որ «նախաձեռնություններով հանդես կգա»՝ Թուրքիային վերադարձնելու F-35 կործանիչների ծրագրին, որը թույլ է տալիս ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցներին գնել ամերիկյան բազմաֆունկցիոնալ մարտական ինքնաթիռները: Ըստ վերլուծաբանների՝ նախընտրական քարոզարշավի հետ կապված Արևմուտքի լռության ներքո Եվրոպան և ԱՄՆ-ը կողջունեն Քըլըչդարօղլուի հաղթանակը։
«Արևմտյան շատ պաշտոնյաներ և առաջնորդներ հիասթափության ու հյուծվածության զգացում ունեն Էրդողանի հետ հարաբերություններում։ Միևնույն ժամանակ, քանի որ Էրդողանն այդքան արդյունավետ է հակաարևմտյան տրամադրությունների մոբիլիզացման հարցում, Արևմուտքին ձեռնտու է լռելը։ Էրդողանը խորամանկ, շատ արդյունավետ քաղաքական գործիչ է, ուստի ողջամիտ տրամաբանություն կա, որ նա կարող է վերընտրվել՝ չնայած բոլոր հակահարվածներին»,- ասել է Մանքոֆը։
Բայց եթե նույնիսկ Քըլըչդարօղլուն հաղթի, Արևմուտքի հետ կապերի խորացումը մեծ աշխատանք կպահանջի։ Ըստ վերլուծաբանների՝ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունների վերականգնումը նույնքան բարդ կլինի՝ հաշվի առնելով այն ցածր անկումը, որին հասել են:
«Ես ակնկալում եմ, որ Քըլըչդարօղլուի օրոք Թուրքիայի հարաբերություններն ԱՄՆ-ի հետ կլինեն ավելի քիչ բարդ, բայց դեռևս դժվար»,- հավելել է Հովարդ Էյսենստատը։
Էմմա Չոբանյան
