15.01.2025 | 10:17
Արտարժույթների փոխարժեքները՝ հունվարի 15-ի դրությամբ
Էրդողանի օրոք ԱՄՆ-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորում հնարավոր չէ․ Defense One-ի անդրադարձը
Քաղաքականություն
21.03.2023 | 23:30
ԱՄՆ-ում Թուրքիայի դեսպան Մուրատ Մերջանը վերջերս ասել է, որ «անվտանգության անդրատլանտյան առաջնահերթությունների անցումը մեծ տերությունների մրցակցության դարաշրջանին անխուսափելիորեն կպահանջի Թուրքիայի և Միացյալ Նահանգների միջև աստիճանաբար մերձեցման ուղիների ուսումնասիրություն»։ ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի միջև մերձեցումը թեև կարող է հնարավոր լինել, դա չի կարող տեղի ունենալ այնքան ժամանակ, քանի դեռ նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը չի հեռացել պաշտոնից։ Պարզ ասած՝ Էրդողանը չի կիսում այն արժեքներից որևէ մեկը, որոնք սահմանում և հիմք են տալիս անդրատլանտյան դաշինքին, որի անբաժան և վստահելի անդամն էր Թուրքիան, ասվում է է Defense One-ի անդրադարձում։
Նշվում է, որ Թուրքիան երբեք չի տեսել այնպիսի առաջնորդ և կառավարություն, որն այսքան հակաարևմտյան և հակաամերիկյան լինի հիմքում: Էրդողանը Միացյալ Նահանգներին մեղադրում է 2016-ի ձախողված հեղաշրջման համար, որը գրեթե տապալեց իրեն, չնայած նա գիտի, որ դա իրականությանը չի համապատասխանում: Մասնավորապես, նրա կաբինետի անդամները, ինչպես, օրինակ, ներքին գործերի նախարար Սուլեյման Սոյլուն, կանոնավոր և անընդունելի կերպով քամահրում են Միացյալ Նահանգներին թուրքական հասարակության առաջ: Փետրվարի սկզբին Թուրքիայում տեղի ունեցած ավերիչ երկրաշարժերից հետո Սոյլուն մերժել է ԱՄՆ-ի բանակի կողմից Անկարային առաջարկած որոշ օգնություն։ Թուրքիան մերժել է ԱՄՆ ավիակրին Իսքենդերուն նավահանգստում կայանելու թույլտվությունը, որտեղ նա փորձել է խմելու ջուր և այլ օգնություն տրամադրել Թուրքիայի քաղաքացիներին՝ վկայակոչելով դավադրության տեսությունը, որ ավիակիրը ներխուժող ուժերի մաս է կազմել:
Նշվում է, որ թեև Էրդողանը և նրա նախարարները կարող են անձամբ չլինել հակաամերիկյան և հակաարևմտյան աշխարհայացքով, նրանք հենվել են նման համոզմունքների վրա՝ Թուրքիային ուժով հեռացնելու Արևմուտքից: 2019 թվականի սկզբին Թուրքիան ստացավ ռուսական արտադրության C-400 հակահրթիռային պաշտպանության համակարգ, որն ուղղակիորեն սպառնում է ՆԱՏՕ-ի փոխգործունակությանը և համախմբվածությանը։ Այս պատճառով էլ ԱՄՆ-ն Անկարայի նկատմամբ պատժամիջոցներ սահմանեց։
Բացի այդ, Էրդողանը վատ է խոսում սիրիացի քրդերի հետ Վաշինգտոնի փոխգործակցության մասին, որոնք շարունակում են պայքարել «Իսլամական պետության» կամ ԻԼԻՊ-ի մնացորդների դեմ Սիրիայի հյուսիսում:
Ի վերջո, Էրդողանն օգտագործել է Թուրքիայի դիրքը որպես ՆԱՏՕ-ի անդամ՝ դաշինքի շահերը խարխլելու համար։ Չնայած ի սկզբանե ազդարարում էր, որ կողմ է Ֆինլանդիայի և Շվեդիայի անդամակցությանը դաշինքին, Էրդողանն ամեն ինչ արեց՝ ձգձգելու ՆԱՏՕ-ի ընդլայնումը՝ պահանջելով «անվտանգության» հետ կապված անհիմն զիջումներ երկու երկրներից։ Հիմա Անկարան հեռացրել է Ֆինլանդիայի դիմումին արգելքը, սակայն շարունակում է արգելափակել Շվեդիայի հայտը։
«Այդուհանդերձ, թուրք-ամերիկյան բովանդակային կապերի վերականգնման ամենամեծ խոչընդոտը հենց Էրդողանն է: Թեև նախագահ Օբաման ժամանակին Էրդողանին գովել է «օրինակելի երկիր» կառուցելու համար, թուրք առաջնորդը 2010-ականների վերջից աստիճանաբար վերածվել է անդրազգային սպառնալիքի, որը վիրավորական է ամբողջ աշխարհում ժողովրդավարական կառավարման համար: Նա առաջատար է փոքրաթիվ համաշխարհային առաջնորդների շրջանում, որոնք արհամարհում են էական ժողովրդավարական կառավարումը»,- ասվում է հրապարակման մեջ։
Նշվում է, որ եթե թուրք ընտրողները մայիսին ընտրեն Քեմալ Քըլըչդարօղլուին, Թուրքիան իրական հնարավորություն կունենա վերականգնելու էական հարաբերությունները ոչ միայն Միացյալ Նահանգների, այլև բոլոր արևմտյան գործընկերների հետ: Եթե Էրդողանը վերընտրվի, ապա նա կձգտի վերականգնել հարաբերություններն Արևմուտքի հետ, սակայն ԱՄՆ-ը չպետք է բավարարվի վատ դաշնակցով։
Էմմա Չոբանյան
