Հայությունն ասաց՝ մոռացեք փուլայինը, չի աշխատելու. հուսով եմ՝ ամբողջ աշխարհը լսեց այս մեսիջը. Թևան Պողոսյանը՝ Լավրովի հայտարարությանն արձագանքի մասին. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Factor.am-ի հարցազրույցը Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի ղեկավար Թևան Պողոսյանի հետ

– Պարո՛ն Պողոսյան, ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանն Ազգային ժողովում պատգամավորների հարցերին ի պատասխան՝ կրկին անդրադարձավ ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովի հայտարարություններին Արցախի հարցով: Նա նշեց, որ հայկական կողմի համար «չափազանց էական է ձեւավորել փաթեթային շրջանակ»: Սա, կարծեք, համադրելի չէ Լավրովի հայտարարության հետ: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք:

– Պարզապես այն գաղափարն է ներկայացվում, թե Հայաստանի համար ինչն է նախընտրելի: Կամ թույլ տվեք մեկնաբանել այսպես. որևէ բան պայմանավորված չէ, եթե պայմանավորված չէ ամեն ինչ: Փաթեթային գաղափարն այն է, երբ ամբողջը նստում, խոսում, պայմանավորվում են և լուծում են խնդիրը: Բայց մենք պետք է մի բան գիտակցենք՝ ում հետ ենք պայմանավորվելու և ինչ դեր է խաղում բանակցային գործընթացը: Եթե այս երկու խնդիրները տարանջատենք, պետք է հասկանանք, որ բանակցային գործընթացը նրա համար է, որ պետք է փորձենք թույլ չտալ ռազմական սրացումներ, մոտեցումներ քննարկենք, բայց և պետք է գիտակցենք, որ ունենք մեր շահերը, և պետք է պատրաստ լինենք մեր շահերի հետևից գնալու: Մեկ անգամ չէ, որ ասել եմ՝ արցախյան հիմնահարցը սեղանի շուրջ լուծվող հարց չի լինելու, այլ իրական հողի վրա լուծվող հարց: Կպահենք մեր ցանկացած կետը, հարցը կլինի հայամետ լուծմամբ: Հիմա՝ ի՞նչ է տեղի ունեցել Լավրովի հայտարարության ժամանակ: Ինքը մի երկրի՝ ՌԴ ԱԳ նախարարն է, որը խոսում է Ռուսաստանի շահերից…

– Բայց Ռուսաստանը նաև ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկիր է…

– Շատ լավ, բայց երբ համանախագահ բոլոր երկրները դրա տակ կստորագրեն, կասեն՝ ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ երկրների ԱԳ նախարարների հայտարարություն, ես դա կընդունեմ որպես իրենց ընդհանուր մոտեցում: Իսկ Լավրովը խոսել է որպես Ռուսաստանի ԱԳ նախարար և արտահայտել է միտք, որը բխում է ՌԴ-ի գործող իշխանությունների տեսակետից, իրենց պատկերացրած շահերից՝ ինչ-որ նպատակներ հետապնդելու համար: Արդյո՞ք հասել է այդ նպատակին ՌԴ ԱԳ նախարարը: Եթե նպատակն այն էր, որ հայկական հասարակության մեջ, Հայաստանում, Արցախում քննարկում ձևավորվի և ամբողջ հայությունը միասնական տեսակետ արտահայտի, թե ինչն է իր համար ընդունելի կամ ոչ, ապա այդ նպատակին հասել է: Ամբողջ հայությունն ասել է՝ մեզ համար փուլային տարբերակն անընդունելի է: Վերջակետ: Եթե նպատակը սա էր, որ բոլորն իմանան, ապա իմացան: Այստեղ վերջակետ եմ դնում, Ռուսաստանի բաժինն անցավ, գնաց: Հիմա նայենք Հայաստանի ԱԳ նախարարի պատասխանները… նույն օրը Զոհրաբ Մնացականյանն առիթ ուներ և արձագանքել է: Իր արձագանքը Հայաստանի հասարակությունում, միգուցե՝ նաև Արցախում, դժգոհություններ է առաջացրել, բայց եկեք տեսնենք նաև, թե ինչ իրավիճակ է ձևավորվել Ադրբեջանում: Հենց հաջորդ օրը Ալիևի օգնականը, որը զբաղվում է արտաքին քաղաքականության համակարգմամբ կամ, միգուցե, իրենց ապագա ԱԳ նախարարն է, միանգամից արձագանքում է՝ ասելով, որ եթե Զոհրաբ Մնացականյանն այսպես է ասում, նշանակում է՝ Հայաստանը փորձում է տապալել բանակցային գործընթացը: Իրենք փորձում են միանգամից մեղքը մեզ վրա բարդել: Մենք պետք է հասկանանք, որ այսօրվա դրությամբ ձևավորեցինք մի իրավիճակ, որտեղ նախ՝ աշխարհին բացատրեցինք, թե ինչ է մեր հասարակության համար ընդունելի, իսկ հայությունն ասաց՝ մոռացեք փուլայինը, դա չի աշխատելու: Ես հուսով եմ, որ այս մեսիջը լսել է ամբողջ աշխարհը, իսկ եթե չի լսել, էլի պետք է ասենք: Բացի այդ՝ սա լավ առիթ էր, որ մենք մեր «կարմիր գծերն» ասենք: Ինձ թվում է՝ Արցախն ասաց, Հայաստանն էլ, լավ-վատ, կարողանում է ասել:

– Պարո՛ն Պողոսյան, եթե, Ձեր պնդմամբ, մենք աշխարհին վերջակետով ասացինք, որ մեզ համար փուլային տարբերակն ընդունելի չէ, ինչո՞ւ Երևանը պաշտոնապես չի հրաժարվում Մադրիդյան սկզբունքներից, այլ դրանց տարրերի շուրջ ինչ-որ պարզաբանումների ենք սպասում:

– Ես չգիտեմ՝ իրենք դրա՞նց մասին են այնտեղ խոսում, թե՞ ոչ: Բայց ես մի բան եմ հասկանում. եթե նույնիսկ, մեր պատկերացմամբ, Զոհրաբ Մնացականյանի արձագանքը դրա մասին չէր, ապա ինչպե՞ս Ադրբեջանը դա՛ հասկացավ: Չէ՞ որ Ադրբեջանի ռեակցիան դա էր նշանակում: Այնպես որ՝ ես վստահ չեմ, որ այսօրվա դրությամբ հենց դա չի տեղի ունենում: Մինչ այսօր կա մի փաստաթուղթ, որը ես փաստաթուղթ եմ համարում, որովհետև մնացածների մասին՝ փուլային, փաթեթային, Մադրիդյան, Կազանի և այլն, դրանք բոլորը, իմ կարծիքով, այլևս անհնար է կյանքի կոչել, դրանք պարզապես մտավարժություններ են… Միակ ռեալ փաստաթուղթը, որն այսօր գոյություն ունի, Բիշքեկի զինադադարի պայմանագիրն է, որի տակ երեք ստորագրություն կա: Մեր խնդիրն է՝ հասնել մի կետի՝ 50, 100 կամ 200 տարի հետո, մինչև Ադրբեջանում կձևավորվի մի հասարակություն, որը կցանկանա խաղաղ ձևով հարցը լուծել, որովհետև հիմա Ադրբեջանի իշխանություններն ու հասարակությունը ունեն քաղաքական որոշում՝ ռազմական ճանապարհով լուծել հարցը: Իրենք չեն ցանկանում հարցը լուծել, իրենք են բանակցությունները սաբոտաժի ենթարկում, տապալում և շահագործում՝ ժամանակ ձգելու, մինչև, իրենց պատկերացմամբ, հզորանան այնքան, որ կարողանան հայկական կողմին հաղթել: Մենք պետք է թույլ չտանք, որ Ադրբեջանը գոնե մեկ օր իրեն ավելի հզոր զգա, այդ դեպքում գնալու է պատերազմի:

– Վերադառնալով Լավրովի հայտարարությանը՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ մյուս երկրների ներկայացուցիչների կողմից արձագանք չունեցավ՝ ո՛չ հաստատման, ո՛չ հերքման տեսքով: Դուք պնդում եք, որ Լավրովը միայն Ռուսաստանի անունից է խոսել: Այդ դեպքում՝ ինչո՞ւ գոնե արձագանք չեղավ, որ սա ընդհանուր տեսակետ չէ:

– Իսկ միգուցե լռությունը համաձայնության նշա՞ն է, կամ՝ ոչ: Եթե նույնիսկ՝ ոչ, դրա մասին որևէ մեկը բացահայտ չի հայտարարելու, որովհետև իրենք ցանկանում են համատեղ աշխատել: Ինչ է՝ Ֆրանսիան կամ ԱՄՆ-ն Ռուսաստանի հետ այլ հարցեր չունե՞ն, որ մի հատ էլ սկսեն այս թեմայով առճակատվել: Իրենք շատ լավ հաշվարկում են իրենց ռեսուրսները, շահերն ու սպառնալիքները: Այնպես որ՝ եթե համաձայն էլ չեն, դրա մասին մենք չենք լսի: Հիմա՝ եթե համաձայն են… ուզում են՝ համաձայն լինեն, ուզում են՝ համաձայն չլինեն, հայ ժողովուրդը համաձայն չէ: Այդ դեպքում՝ ի՞նչ տարբերություն: Ի՞նչ են անելու: Ուզում եմ ասել՝ ցանկացած ասածի հետևում կա սցենար և հետևանք: Եվ մենք ո՛չ ասեցինք ոչ միայն Ռուսաստանին, այլև համանախագահ մյուս երկրներին:

– ԱԺ իշխող խմբակցության ղեկավարն ավելի վաղ վստահություն էր հայտնել, որ ԼՂ հակամարտության կարգավորման բանակցությունների հարցում փակագծեր չկան, ամեն ինչ հանրությանը ներկայացվում է բաց և թափանցիկ: Դուք թափանցիկ համարո՞ւմ եք հանրության համար գործընթացը, գոնե այնքանով, որքանով դա հնարավոր է:

– Դժվար է ասել՝ այսօր ինչքան է թափանցիկության աստիճանը: Ինձ թվում է՝ պարզապես պետք է նաև գործողությունների մեջ լինի այդ թափանցիկությունը: Միայն խոսքով չի: Երբ ասում են՝ բանակցություն չի, այլ կոնսուլտացիա է, փաստաթուղթ կա կամ չկա, ինձ այդքան դա չի հետաքրքրում, ինչքան այն, թե մենք մեր տնայինը ինչպես ենք անում: Ես ուրախ կլինեմ, որ տեսնենք՝ իսկապես կատարվում են գործողություններ՝ զարկ տալով ռազմարդյունաբերությունը, ամեն ինչ անելով, որ ժողովրդագրությունը բարձրանա, տնտեսությունը հզորանա, մեր ազգային միասնակությունը ամրանա… երբ այս ամենը լինի, կասկածները, թե ինչ են այնտեղ անում, որևէ հետաքրքրություն չեն ունենալու:

Թամարա Հակոբյան