14.12.2025 | 20:34
Դեկտեմբերի 15-ին Արարատ Միրզոյանն աշխատանքային այցով գտնվելու է Բրյուսելում
Պատերազմ կորոնավիրուսին․ ինչպե՞ս են Ֆեյսբուքը, ինստագրամը, Whatsapp-ը, Tik Tok-ն ու մյուս հայտնի հավելվածները պայքարում վարակի դեմ. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
24.03.2020 | 19:26
Հեշթեգեր, ենթաբաժիններ ու նույնիսկ առանձին հավելվածներ։ Ինչպե՞ս են տեղեկատվական տեխնոլոգիաների աշխարհում պայքարում նոր կորոնովիրուսի դեմ։
Օրինակ՝ YouTube-ում հետևյալ մեխանիզմն է գործում․ տեսանյութերի կայքը կամ հավելվածը գործարկելիս, միանգամից հայտնվում է COVID-19 գրությունն ու Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տարբերանշանը, որի վրա սեղմելիս կարելի է հայտնվել ԱՀԿ կայքում ու ծանոթանալ ամենաթարմ տեղեկություններին։
Youtube-ը նաև առանձին բաժին է ստեղծել, որտեղ տեղադրված են բացառապես կորոնավիրուսին վերաբերող՝ աշխարհի առաջատար լրատվամիջոցների տեսանյութերը։ Դրանք առանձնացված են COVID-19 News բաժնում։ Բաժինը հասանելի է նաև Հայաստանում։
WhatsApp բջջային հավելվածում գործարկվել է պաշտոնական չաթբոթ։
WHO Health Alert կոչվող չաթբոթի միջոցով կարելի է ստանալ վարակի տարածման վերջին վիճակագրությունը, օգտակար խորհուրդներ՝ կորոնավիրուսից պաշտպանվելու համար, ինչպես նաև վարակի մասին ապատեղեկատվության պարզաբանումներն ու հերքումները։
Չաթբոթը հասանելի է նաև Whatsapp-ի հայաստանյան օգտատերերի համար։ Ծառայությունն ի սկզբանե գործարկվել է անգլերենով և անվճար է:
Թվիթերը կորոնավիրուսի դեմ պայքարում է՝ օգտատերերին ուղղորդելով ԱՄՆ Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոնի պաշտոնական կայք։ Ակտիվ հղումն օգտատերերի էկրանին է հայտնվում ամեն անգամ, երբ նրանք «կորոնավիրուս» բառն են որոնում։
Ֆեյսբուքը կորոնավիրուսի տարածման հենց սկզբից արգելափակում է բոլոր այն գովազդները, որոնք, օգտվելով աշխարհում ստեղծված իրավիճակից, փորձում են գումար աշխատել և կորոնավիրուսի բուժման հնարավոր տարբերակներ են առաջարկում։ Սրա փոխարեն՝ սոցիալական ցանցն անսահմանափակ ու անվճար գովազդի հնարավորություն է տվել ԱՀԿ-ին։ Ֆեյսբուքը նաև ստուգում և, անհրաժեշտության դեպքում, հեռացնում է կորոնավիրուսի մասին կեղծ լուրերը, երբեմն էլ՝ դրանց կողքին ավելացնում “fact check” գրությունը, որպեսզի օգտատերերի համար պարզ լինի, որ դա ապատեղեկատվություն է։
Վերջին շրջանում լայն տարածում գտած չինական TikTok-ը կորանավիրուսի մասին կեղծ տեղեկատվության դեմ պայքարը դեռ հունվարից է սկսել՝ օգտատերերին ուղարկելով հատուկ ծանուցում՝ ամեն անգամ, երբ նրանք կորոնեն «կորոնավիրուս» հեշթեգը: Ծանուցումը խորհուրդ է տալիս անհրաժեշտ տեղեկատվությունը փնտրել ԱՀԿ կայքում կամ այլ «վստահելի աղբյուրներում», ինչպես նաև հաղորդել այն լուրերի մասին, որոնք, հնարավոր է, կեղծ լինեն: Հավելվածը նաև հեռացնում է կորոնավիրուսի մասին կանխամտածված կեղծ լուրերը։
Apple-ի վիրտուալ օգնական Siri—ն էլ օգնում է հասկանալ՝ արդյոք կորոնավիրուսվ վարակված եք, թե՝ ոչ։ Պարզապես պետք է բարձրաձայն ասել․ «Սիրի, արդյոք կորոնավիրուս ունեմ» հրահանգի անգլալեզու տարբերակը, ինչից հետո վիրուալ օգնականը մի քանի հարց կտա։ Օրինակ՝ «Արդյոք ունեք ջերմություն, չոր հազ կամ դժվարացած շնչառություն, և արդյոք նախանշանները սրված են»։ Դրական պատասխան ստանալու դեպքում՝ վիրտուալ օգնականն առաջարկում է 911 զանգահարել։ Բայց, քանի որ Siri—ն հայկական միջավայրին ամբողջությամբ հարմարեցված չէ և հայալեզու հրամաններ չի հասկանում, Հայաստանից ԱՄՆ-ի Փրկարար ծառայություն զանգահարելն այնքան էլ լավ տարբերակ չէ, այնպես որ այստեղ առայժմ կարելի է սահմանափակվել միայն վիրտուալ օգնականի հարցերին պատասխանելով։
Կորոնավիրուսի դեմ պայքարի շրջանակում Apple-ը նաև թույլ չի տալիս գործարկել բջջային հավելվածներ, որոնք վարակի վերաբերյալ անգամ պաշտոնական տեղելատվություն են փորձում տարածել։ Այդուհանդերձ, Apple-ի հավելվածների բաժնում «կորոնավիրուս» կամ «COVID-19» որոնելիս դեռ կարելի է մի քանի հավելվածի հանդիպել։
Համավարակի վերաբերյալ ճշգրիտ տեղեկություն տարածելու համար Google որոնողական համակարգը ստեղծել է հատուկ ինտերակտիվ քարտեզ և դրան կից վիճակագրություն, որտեղ վարակի տարածման մասին վերջին տվյալներն են։ Բացի այդ, որոնողական համակարգում լատինատառ «coronavirus» բառը փնտրելիս, առաջինը հայտնվում է ԱՀԿ-ի պաշտոնական կայքը, ինչից հետո՝ ուսուցողական հոլովակ՝ «Ինչպես լվանալ ձեռքերը» վերնագրով։ Ժամանակ առ ժամանակ էլ Google-ն իր տարբերանշանին կից տեղադրում է վարակի տարածումը կանխարգելող միջոցառումների մասին հոլովակներ կամ հոդվածներ։ Օգտատերերը, սեղմելով Google-ի տարբերանշանի վրա, հայտնվում են համապատասխան էջում։
Ինստագրամում էլ «coronavirus» հեշթեգը որոնելիս, բացվում է պատուհան, որն առաջարկում է հավաստի տեղեկություն սանալու համար անցնել ԱՀԿ պաշտոնական կայք։ Corona, coronavirus կամ COVID-19 հեշթեգերով ինստագրամում արդեն 10 միլիոնից ավելի հրապարակում կա։
Դե իսկ Հայաստանում էլ կորոնավիրուսի դեմ տարվող միջոցառումների շրջանակում շուտով հատուկ բջջային հավելված կգործարկվի։ ԱՀԿ-ի կողմից հարցաշարի հիման վրա մարդը կկարողանա հասկանալ՝ արդյոք ունի՞ խնդիր և ի՞նչ է պետք անել։ ԱՆհրաժեշտության դեպքում՝ հավելվածը ցուցումներ կտա և կնշի, թե ում հետ է պետք կապ հաստատել։ Հավելվածի գործարկման ժամկետները դեռևս չեն նշվում։
Մանրամասները՝ տեսանյութում։
Նելլի Մելքոնյան
