Հեղաշրջման կողմնակիցների մի մասը բանտում է, մյուսները՝ կհայտնվեն բանտում, եթե շարունակեն․ Ազատ Արշակյան. ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ

Factor.am-ի հարցազրույցը Գերագույն խորհրդի նախկին պատգամավոր Ազատ Արշակյանի հետ

– Պարո՛ն Արշակյան, Հայաստանի ռազմավարական դաշնակից համարվող Ռուսաստանում կարևոր քաղաքական իրադարձություններ են տեղի ունենում, մասնավորապես՝ հրաժարական է տվել Մեդվեդևի կառավարությունը, և Պուտինը որպես վարչապետի թեկնածու առաջարկել է Միխայիլ Միշուստինի թեկնածությունը: Հիշելով, որ 2024 թվականին լրանում է Պուտինի պաշտոնավարման ժամկետը, Ձեր գնահատմամբ՝ ի՞նչ վերադասավորումների հետ գործ ունենք:

– Մինչև 2024 թվականը գնալը վերադառնանք 2017-ի վերջը և 2018-ի սկիզբը, երբ ԱՄՆ-ի և Ֆրանսիայի նախագահները հաշտության ձեռք մեկնեցին ՌԴ-ին: Այսինքն՝ առաջարկվեց մեկուսացումից դուրս բերել այդ երկիրը, անառակ որդու վերադարձ ծրագիրը սկսեց աշխատել: ՌԴ-ին հետ հրավիրեցին միջազգային հանրություն, միջազգային հարաբերություններ: Երկու տարի, փաստորեն, նախապատրաստական աշխատանքներ են ընթացել, որպեսզի ՌԴ-ն հասցնի դուրս գալ իր քաղաքական մեկուսացումից: Պետք է հաշվի առնենք, որ լուրջ նախնական աշխատանքներ են տարվել: Բացի այդ՝ պետք է հիշել, որ նույնիսկ եվրոպական ազդեցիկ շատ երկրների ղեկավարներ իրենց համաձայնությունն են տվել՝ մասնակցելու մայիսյան տոնակատարություններին, իսկ դրանք ռուսական ինքնության գլխավոր բաղադրիչներից մեկն են: Եվ հիմա ՌԴ-ի նախագահի այս նոր նախաձեռնությունը ռուսները շատ խիստ քննադատում են, բայց դա շատ հետաքրքիր բան է: Օրինակ, պարբերականությունը՝ երկու անգամից «անընդմեջ» բառը հանելը շատ կարևոր է: Սահմանադրական բարեփոխումների մեջ շատ կարևոր բան է, ինչը նշանակում է, որ երկու անգամից ոչ ավելի:

– Պուտինը նաև սահմանադրական փոփոխություններ անելու առաջարկ է արել և մի քանի գաղափարներ արդեն հայտնի են: Մասնավորապես, կառավարման համակարգն արմատական փոփոխությունների ենթարկելու գաղափարը, առաջարկում է ամրապնդել պետական խորհրդի կարգավիճակը, նախագահի լիազորությունների մի մասը փոխանցել խորհրդարանին և որ իրավապահ մարմինների ղեկավարներին նշանակի նախագահը՝ Դաշնային խորհրդի հետ խորհրդակցելուց հետո: Արդյո՞ք սա նշանակում է, որ Պուտինը հեռանալուց առաջ փորձում է նաև ինչ-որ ժողովրդավարական ինստիտուտներ առաջարկել, թե՞ միամտություն է դա:

– Մենք միամիտ լինենք հիմա, և որպես միամիտ ասենք, որ ապակենտրոնացում է տեղի ունենում ռուսական իշխանության: ՌԴ նախագահը, դեռևս Ելցինի ժամանակ, ընտրովի ցար ինստիտուտ էր: Ընտրովի էր, բայց ցար էր, նրա լիազորությունները շատ մեծ էին: Հիմա, փաստորեն, 20 տարի իշխելուց հետո, մեր բարեկամ երկրի ցարը, կարծես, որոշել է իր լիազորությունների մի մասից հրաժարվել: Այստեղ անձնական խնդիրներ շատ կան, շահագրգռվածություն, անշուշտ, ունի Վլադիմիր Պուտինը…

– Իր լիազորությունից հրաժարվե՞լ, թե՞ հաջորդ նախագահին զրկել:

– Նախագահի… իսկ մենք ենթադրում ենք, որ ինքն ուզում է մնալ ցմահ: Ասենք այսպես, որ չի կարող հրաժարվել, հեռանալ, որովհետև դա վտանգավոր է: Ինքն ուզում է մնալ ցմահ, բայց հավասարակշռություն է ստեղծում: Տեսեք՝ ես չեմ ասում, որ հակակշիռներ իշխանության թևերի մեջ… Ռուսաստանի Սահմանադրությունը ժողովրդավարական երկրի Սահմանադրություն է: Հիմա Վլադիմիր Պուտինն ուզում է ուժեղացնել հավասարակշռման մեխանիզմը: Օրինակ՝ հենց ձեր ասած Խորհուրդը նահանգապետների խորհուրդ է: Վլադիմիր Պուտինն անմահ չէ, իրենից հետո մնալու է Սահմանադրություն, ինչպես Բորիս Ելցինից հետո մնացել է Սահմանադրություն, որը ցարական Սահմանադրություն է: Հիմա Պուտինից հետո կմնա մի Սահմանադրություն, որտեղ նահանգապետները իշխանություն ունեն, կարող են ազդել իշխանության վրա, նաև կարող են քաղաքական լուրջ ուղերձ հղել:

– Հիմա մոտենանք հայ-ռուսական հարաբերություններին… նախկինում մշտապես գերիշխող կարծիք է եղել, որ Հայաստանի ղեկավար կազմը որոշվել, համաձայնեցվել է հենց Մոսկվայի հետ, և որ ՌԴ-ն հայաստանյան քաղաքական տարբեր գործիչների, ուժերի վրա ունի ազդեցություն: Ձեր գնահատմամբ՝ ունե՞նք այսպիսի վիճակ այսօր՝ հեղափոխությունից հետո:

– Մենք հեղափոխությունից առաջ ունեցել ենք նշանակումներ: Ընդհանրապես, այս տարածաշրջանում առանց ՌԴ-ի համաձայնության որևէ լուրջ բան չի լինում: Մենք նույնիսկ, ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի բանաձևով, նա ասում էր՝ հետխորհրդային տարածքը պետք է լինի ՌԴ-ի համար ոչ թե ազդեցության, այլ պատասխանատվության գոտի, և Ռուսաստանի ազդեցությունը տարածվում է իր սահմաններից ներս: Դա շատ լուրջ էր, որովհետև Օբամայի նախագահության ժամանակ դա արվում էր, բոլոր պատժամիջոցները, որ հիմա կան, հիմքը այն ժամանակ է ստեղծվել: Ղրիմի պատերազմը չէր, դրանից առաջ էլ պատժամիջոցներ կային: Այս շրջանակները պատասխանատվության շրջանակ պետք է լինի: ՌԴ-ն, որպես տարածաշրջանային մեծ պետություն, պետք է ապահովի իր փոքր հարևանների անվտանգությունն ու խաղաղությունը: Հիմա ես կարծում եմ, որ մեզանով սկսվեց դա: Ռուսաստանը նոր շրջանի է անցել զարգացման, նա սկսել է ճանաչել իր դաշնակիցների, հարևանների, նախկին վասալների ինքնիշխանությունն իրենց տարածքում:

– Այսինքն՝ Հայաստանում ազդեցությունից ՌԴ-ն հրաժարվե՞լ է:

– Ո՛չ, ազդեցությունից չէ, պատասխանատվությունից: Տեսեք, ՍՈՒ ուղարկելը Հայաստան պետք է ձրի լինի, նվեր լինի, ՀՀ-ին տրամադրվող զենքը, զինամթերքը, սպառազինությունը, սննդամթերքը պետք է նվեր լինի, որովհետև մենք քաղաքակրթական շահերն ենք ներկայացնում: Մեր զինվորը պաշտպանում է ոչ միայն ՀՀ-ի անվտանգությունը, այլև քաղաքակրթության սահմանապահն է: Ճիշտ այնպես, եթե մենք մի օր որոշենք, որ մեր դիրքապահ զինվորները Մարտակերտի շրջանում պետք է վճարեն իրենց կրակած փամփուշների համար:

– Ձեր գնահատմամբ՝ ռուսական իշխանության ազդեցությունն ինչպիսին է քաղաքական ուժերի և, մասնավորապես, ՀՀ իշխանության վրա: Թե՞ իշխանափոխությունից հետո ավելի արժանապատիվ հարաբերություններ են:

– Այո՛: Արժանապատվությունից սկսենք: Հայ ժողովուրդը վերահաստատեց իր արժանապատվություն ունենալը: Այդ հեղափոխությունն արժանապատվության մասին է: Մենք մի քանի խնդիր լուծեցինք հեղափոխության ժամանակ: Առաջինը ներքին խնդիր էր, որ մենք ազատ ժողովուրդ ենք, չենք կարող հանդուրժել բռնությունը մեր կամքի նկատմամբ, օրինակ՝ իշխանություն ձևավորելու հարցում: Երկրորդ՝ մեր ձգտումն արդարության նկատմամբ, ակնհայտ անարդարությունները մենք չհանդուրժեցինք: Սա ներքին խնդիր էր, նաև հայտ էր աշխարհի համար: Աշխարհին ասացինք, որ մենք վասալներ չենք: Մեր իշխանությունը վասալ է, բայց մենք՝ ոչ, ու այդ իշխանությանը հեռացրեցինք: Եվ կարևորն այն է, որ Ռուսաստանը դա ընդունեց, մեզ ճանաչեց որպես գործընկեր: Ես անձամբ, բազմիցս հայտարարել եմ, կարծում եմ, որ մենք պետք է ավելին ուզենք, որովհետև մեզ ավելի շատ է հասնում: Մենք ավելի շատ անկախություն պետք է ունենանք, օրինակ՝ ռազմական համագործակցությունը պետք է լինի նվիրատվություն, որովհետև մենք ներկայացնում ենք նաև քաղաքակիրթ աշխարհի շահը: Ուրեմն՝ մեր զինվորի փամփուշտը, որը կրակում ենք, պետք է իրենցից չգնենք: Այդ ՍՈՒ-30-ի համար չպետք է վճարենք, որովհետև քաղաքակրթության սահմանն ենք պաշտպանում: Իսկ այս մեծ տարածաշրջանում, որտեղ ՌԴ-ն, ԵՄ-ն, ԱՄՆ-ն, ես կասեի՝ Չինաստանն ու Հնդկաստանը շահեր ունեն, մենք միակ երկիրն ենք, որտեղ ճանապարհները չեն փակի քաղաքակրթության առաջ:

– Պարո՛ն Արշակյան, ըստ որոշ գնահատականների՝ Ռուսաստանի շահը ներկայացնող գործիչների ցանկը Հայաստանում կարող է համալրել ԱԱԾ նախկին տնօրեն Արթուր Վանեցյանը, որը, ըստ չհերքված լուրերի, կուսակցություն է ստեղծելու՝ դրանում ընդգրկելով նաև Տաշիր գրուպի սեփականատեր Սամվել Կարապետյանի եղբորը՝ Կարեն Կարապետյանին: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում նման զարգացմանը և որքանո՞վ հավանական է դա:

– Որ կուսակցություն կստեղծի, հավանական է: Բայց որ դա ռուսական ազդեցության կուսակցություն է, դա անհեթեթություն է, որովհետև ռուսական ազդեցության գաղափարն արդեն հանված է Հայաստանից: Ռուսական ազդեցություն կրողները, ռուսական ազդեցության ներկայացուցիչները բանտում են հիմա:

– Այսինքն՝ համաձայն չեք այս գնահատականների հետ…

– Ես ասում եմ՝ ձևակերպումը փոխենք: ՌԴ-ն այստեղ ունի գործընկեր, գործընկերը գործող իշխանությունն է, իրենք դա հայտարարում են, Նիկոլ Փաշինյանն է իրենց գործընկերը: Նրանք այստեղ վասալ չեն փնտրում: Մանավանդ, ՌԴ նախագահի երեկվա կարևոր հայտարարությունը մեզ հիմք է տալիս ասելու… ՌԴ-ի նախորդ բոլոր հայտարարություններում շատ կարևոր դեր էր հատկացվում Եվրասիական միությանը, ռեինտեգրացիայի ծրագրերին: Մի բառ չի ասվել ռեինտեգրացիայի մասին: Հիմա սրանք որ ուզում են բան ստեղծել, բարեկամաբար եմ ասում պարոն Վանեցյանին, այնտեղ Դուք «ճ» դասի դասընկերների, գործընկերների հետ, երևի, շփվում եք, նրանց շահերը չեք կարող ներկայացնել Հայաստանում, որովհետև նրանք ո՞վ են: Դա ո՞վ է, որ իրեն խորհուրդ է տալիս Հայաստանում ռուսական ազդեցության կուսակցություն ձևավորել: Ռուսական ազդեցության գործիչներն անազատության մեջ են, սեքսուալ զրկանքների են ենթարկվում… միակ տղամարդը, հիմա գիտեք, չէ՞, բանտում է: Դուք ո՞նց եք գնում այդ ճանապարհով: Այդպիսի ճանապարհ չկա, Հայաստանն ինքնիշխան պետություն է, և դա շարունակվելու է: Հեղաշրջման կողմնակիցների մի մասը բանտում է, մյուսները՝ կհայտնվեն բանտում, եթե շարունակեն:

Հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ տեսանյութում:

Ռոբերտ Անանյան