Լյուստրացիան Հայաստանում ինչի՞ կարող է հանգեցնել

Լուրեր

24.11.2024 | 19:08
ՃՏՊ Դիմիտրով գյուղի մոտ. 3 անձ տեղափոխվել է հիվանդանոց
24.11.2024 | 18:04
Թբիլիսիում կանայք երթ են անցկացնում․ պահանջում են Բիձինա Իվանիշվիլիի հրաժարականը
24.11.2024 | 17:00
Ֆրանսիայի Բրոն համայնքում Մեղրի քաղաքի պուրակ է բացվել
24.11.2024 | 16:07
1 մլրդ դրամ՝ Երևանի ու մարզերի թատրոնների, համերգային դահլիճների, նվագախմբերի համար գույք, տեխնիկա գնելու համար․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
24.11.2024 | 15:26
Ուկրաինան կարող է ավարտել պատերազմը 2025-ին․ Զելենսկին սպասում է Թրամփի առաջարկներին
24.11.2024 | 14:02
Ավտոմեքենայի դուռը փակվել է, 1-ամյա երեխան մնացել է ներսում․ օգնել են փրկարարները
24.11.2024 | 13:40
Օդի ջերմաստիճանը կնվազի 6-10 աստիճանով
24.11.2024 | 13:22
ՏԿԵ նորանշանակ նախարարն ընտրվել է ՔՊ Արմավիրի տարածքային կազմակերպության խորհրդի նախագահ
24.11.2024 | 12:41
Օտարերկրյա ԶԼՄ-ներում շարունակում են զետեղվել սպառազինության ձեռքբերման մասին կեղծ հրապարակումներ․ ՊՆ
24.11.2024 | 12:19
Ռումինիայում նախագահական ընտրություններ են
24.11.2024 | 11:53
Մխիթարյանն սկսել է ինքնակենսագրական գիրք գրել
24.11.2024 | 11:12
Ռուբլու փոխարժեքը շարունակում է իջնել
24.11.2024 | 10:32
Այս տարի Ավանում 14,000 քմ բակային տարածքներ ազատել ենք ավտոտնակներից և անօրինական շինություններից. Ավինյան․ ՏԵՍԱՆՅՈՒԹ
24.11.2024 | 10:17
Հրդեհ ավտոտնակում․ այրվել է երկու ավտոմեքենա
24.11.2024 | 10:01
Փակ է «Ամբերդ» կայանից դեպի Քարի լիճ տանող ավտոճանապարհը
Բոլորը

Մաքրազերծում՝ զոհաբերության միջոցով․ այսպես է վերծանվում «լյուստրացիա» տերմինը։ Սա քաղաքական գրաքննության տարատեսակ է, պրակտիկա, որն արտահայտվում է անձանց որոշակի շերտերի իրավունքների օրենսդրական սահմանափակմամբ, մասնավորապես` պետական պաշտոններ զբաղեցնելու, մասնագիտական գործունեությամբ զբաղվելու արգելքով, անձնական կյանքի անձեռնմխելիության սահմանափակմամբ:

90-ականներին լյուստրացիա է իրականացվել մի ամբողջ շարք երկրներում` Լեհաստանում, Չեխիայում, Սլովակիայում, Գերմանիայում, Հունգարիայում, Բուլղարիայում, Ալբանիայում, Մերձբալթյան երեք երկրներում` Լատվիայում, Լիտվայում, Էստոնիայում: 2010-ին էլ լյուստրացիա իրականացվեց հարևան Վրաստանում: Հայաստանում նույնպես ժամանակ առ ժամանակ խոսվում է լյուստրացիայի մասին, անգամ 2011 թվականին ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցությունը հանդես եկավ «Գաղտնազերծման մասին» օրենքի նախագծով, որի նպատակն էր գաղտնազերծել մինչև 1991թ. սեպտեմբերի 21-ի Հայաստանի անկախության հանրաքվեն նախկին ԽՍՀՄ Պետական անվտանգության կոմիտեի, հետախուզական, հակահետախուզական, օպերատիվ-հետախուզական գործունեություն իրականացնող մարմինների կամ այլ երկրների հատուկ ծառայությունների հետ բացահայտ կամ գաղտնի հիմունքներով աշխատած կամ համագործակցած անձանց: Այս նախագիծը, սակայն, առաջացրեց քաղաքական և գիտական  էլիտայի մի մեծ հատվածի դիմադրությունը: Այսօր էլ Հայաստանում շատերը լյուստրացիան համարում են վտանգավոր`խուսափելով հնարավոր երկպառակություններից  կամ «եղբայրասպանությունից»: Պատճառը, թերևս, այն հանգամանքն է, որ Հայաստանը փոքր երկիր է, և այստեղ լյուստրացիոն գործընթացը կարող է անդառնալի հետևանքներ ունենալ:

Հատկապես վերջին օրերին, երբ բուռն կերպով քննարկվում է  մայրաքաղաքի մի շարք փողոցներ անվանափոխելու և Խորհրդային Միությունից մնացած անուններից հրաժարվելու հարցը, թեման առավել ակտուալ է դառնում։ Լյուստրացիայի մասին խոսելիս, սակայն,  քաղաքական համատեքստը հաշվի առնելուց զատ` թերևս  անհրաժեշտ է ծավալել նաև գիտական դիսկուրս:

Factor.am-ը թեմայի շուրջ զրուցել է ազգագրագետներ Հրանուշ Խառատյանի, Գայանե Շագոյանի և պատմաբան Աշոտ Ներսիսյանի հետ։

 

Աննա Բաբաջանյան