19.12.2025 | 22:21
Հայաստանի մի շարք հասցեներում էլեկտրաէներգիայի անջատումներ կլինեն
Ընտրատարածքում մասնակիցների տոկոսը որքան մեծ է եղել, այնքան 2-րդ թեկնածուի ձայների տոկոսը նվազել են․ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ
Հասարակություն
19.09.2023 | 12:41
Երևանի ավագանու ընտրություններում ամփոփվել են բոլոր 475 ընտրատեղամասից ստացած նախնական արդյունքները: Ըստ հրապարակված տվյալների, Երևանի ավագանի ընտրվելու անհրաժեշտ շեմը հաղթահարել է հինգ ուժ։
ՔՊ-ի օգտին քվեարկել է ընդամենը 75463 ընտրող, որը կազմում է քվեարկությանը մասնակցածների 32.57 %, երկրորդ տեղում է «Ազգային առաջադիմությունը»՝ 18,89 % (43.765), երրորդ տեղում է «Մայր Հայաստանը»՝ 15,43 %, (35.739), «Հանրապետություն»՝ 11, 32 % ձայն (26.236), հինգերորդը՝ «Հանրային ձայնն» է, որի օգտին քվեարկել է մասնակիցների 9,68 %-ը (22.431)։
Երևանի ավագանու ընտրությունների քվեարկությանը մասնակցել է 234 553 քաղաքացի կամ ընտրողների 28.46 տոկոսը։
Կեղծիքի աստիճանի հետազոտություն
Ուսումնասիրենք ընտրություններում անհամաչափությունները և կեղծիքի հավանականության աստիճանը։
Ընդհանուր մեթոդաբանությունը հիմնաված է մասնակիցների թվի և որոշակի թեկնածուին հավաքած ձայների տոկոսի հարաբերության վրա։ Տվյալները վերցվել են ՀՀ կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կայքից, որոնք կարող եք ներբեռնել հետևյալ հղումով՝ Քվեարկության արդյունքներն ըստ տեղամասերի։ Հաշվարկների և գծապատկերների կոդը զետեղված են այս կայքեջում: Այս նյութը նաև առկա է tvyal.com կայքեջում։ Ուսումնասիրությունը կատարելու համար հաշվարկվել է 2 հիմնական ցուցանիշ՝ քվեարկողների մեջ տվյալ կուսակցությանը ձայնը տրվածների տոկոսը և քվեարկության մասնակիցների տոկոսը։ Եթե այս 2 ցուցանիշները չունեն կախվածության մակարդակ, ապա ընտրությունները ամենայն հավանականությամբ ազատ ու առանց կեղծիքների են անցել։ Օրինակի համար՝ եթե որևէ ընտրատարածքում ընտրությանը մասնակցել է ընտրողների 95 տոկոսը և որևէ կուսակցությանը ձայները տվել են նույնպես 95 տոկոսը, իսկ ընդհանուր բաշխվածության մեջ այս ցուցանիշները մոտ են 50 տոկոսի, ապա սա հարցեր է առաջացնում։
Սղյուսակում ներկայացված է շեմը հատած 5 թեկնածուները, նրանց ձայների քանակը, տոկոսային կշիռը, ինչպես նաև կորելացիան։ Վերջին սյունյակը քվեարկողների մեջ տվյալ կուսակցությանը ձայնը տրվածների տոկոսի և քվեարկության մասնակիցների տոկոսի կորելացիան է։
Աղյուսակ 1․ Շեմը հատած թեկնածուների ցուցանիշները
| Թեկնածու | ձայն | տոկոս | կորելացիա |
|---|---|---|---|
| 1. ՀԱՆՐԱՅԻՆ ՁԱՅՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ | 22 431 | 9.69% | -0.184 |
| 2. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆԱԳԻՐ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ | 75 463 | 32.60% | -0.329 |
| 7. ԱԶԳԱՅԻՆ ԱՌԱՋԸՆԹԱՑ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ | 43 765 | 18.91% | 0.016 |
| 9. ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ | 26 236 | 11.33% | 0.118 |
| 14. ՄԱՅՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԿՈՒՍԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴԱՇԻՆՔ | 35 739 | 15.44% | 0.390 |
Այստեղ ամենամեծ շեղումը ունեն 2-րդ (ՔՊ) և 14-րդ (ՄՀԿԴ) թեկնածուները, որոնց կորելացիաները համապատասխանաբար -0.329 և 0.390 են։
Դիտարկենք այս ցուցանիշները գծապատկեր միջոցով։
Գծապատկեր 1․ Շեմը հատած թեկնածուների բաշխվածությունները
2-րդ թեկնածուն գրանցել է կորելացիայի բացասական հարաբերակցություն՝ -0,329։ Սա ցույց է տալիս, որ ինչքան ընտրատարածքում մասնակիցների տոկոսը մեծանում է, այնքան 2-րդ թեկնածուի ձայների տոկոսը նվազում է: Այսինքն այն ընտրատարածքներում, որտեղ ընտրողների տոկոսը ավելի մեծ է, այս թեկնածուն ավելի քիչ ձայներ է հավաքել։ Այսինքն 2-րդ թեկնածուի աջակցությունը նվազում ինչքան ընտրատարածքը ավելի ակտիվ է:
14-րդ թեկնածուն ունի հակառակ տենդենց, այն գրանցել է դրական կոռելացիա՝ 0,390։ Սա ցույց է տալիս, որ ինչքան ընտրատարածքում մասնակիցների տոկոսը մեծանում է, այնքն այս թեկնաւոծի ձայների տոկոսը նույնպես հակված է աճել: Դա կարող է պայմանավորված լինել ընտրողների ավելի մեծ մասնակցությամբ այն շրջաններում, որտեղ 1-ին կուսակցությունն ավելի մեծ աջակցություն ունի:
7-րդ թեկնածուի մոտ (ԱԱԿ) կոռելացիան ամենամոտն է 0-ի, որը նշանակում է որ քվեարկողների և տվյալ թեկնածուին տրված ձայների հարաբերակցությունը համահունչ է և անկախ։
Նշենք որ 0.4-ին մոտ բացարձակ կոռելացիաները դեռ չի նշանակում որ ընտրություններ ժամանակ տեղի են ունեցել խարդախություններ։ Ընդհանուր բաշխվածությունները ունեն նորմալ տեսք, սիմետրիկ են և ունեն մի հստակ գագաթ, որը վկայում է նրա մասին որ լցոնումներ և խարդախություններ ամենայն հավանականությամբ չեն եղել։
Աղասի Թավադյան
